آیا یک زن سکاندار سازمان ملل خواهد شد؟

آیا شعارهای برابری زن و مرد در غرب با انتخاب یک زن به دبیر کلی سازمان ملل متحد رنگ واقعیت خواهد گرفت؟ و آیا کشورهای عضو این سازمان جهانی خواهند توانست در این انتخاب اعمال نظر کنند؟

با نزدیک شدن به پایان دوران مسئولیت بان کی مون دبیرکل کنونی سازمان ملل متحد، بزرگترین نهاد تصمیم گیرنده جهانی آماده انتخاب شخص جدیدی برای این پست می شود.
دوران ماموریت بان کی مون به عنوان هشتمین دبیرکل پایان سال جاری میلادی خاتمه خواهد یافت و از این رو دبیر کل جدید باید پیش از اتمام سال 2016 انتخاب و مشخص شود.

روند انتخاب دبیرکل عملا با نامزدی هشت نفر از جمله چهار زن برای این سمت آغاز شده است. دبیرکل با پیشنهاد شورای امنیت سازمان ملل و با تایید مجمع عمومی این سازمان انتخاب می شود.

بان کی مون که به عنوان دبیرکلی نه چندان تاثیرگذار شناخته می شود، دهمین سال مسئولیت خود را در این سمت سپری می کند و به دلیل محدودیت دو دوره ای نمی تواند مجددا نامزد و انتخاب شود.

شخص دبیرکل از میان پنج گروه یا منطقه جغرافیایی شامل آسیا پاسیفیک، آفریقا، شرق اروپا، غرب اروپا و دیگر بخش ها و آمریکای لاتین و کارائیب بر پایه قوانین عرفی سازمان ملل به طور نوبتی انتخاب می گردد.

نمایندگان پنج عضو اصلی شورای امنیت سازمان ملل متحد نمی توانند خود را به عنوان نامزد این سمت معرفی کنند.

مرجع اساسی انتخاب، پنج عضو دائمی سازمان ملل یعنی آمریکا، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه هستند که پس از رسیدن به تفاهم، اسم نامزد مورد نظر جهت انتخاب به مجمع عمومی این سازمان پیشنهاد می کنند که باید دوسوم آرای کل 193 عضو را کسب کند.
البته با توجه به این که فقط یک نامزد از سوی شورای امنیت انتخاب می شود، رای گیری آن در مجمع مذکور نمادین است.

پیش از این به ترتیب تریگوه لی از نروژ (غرب اروپا و دیگر کشورها)، داگ هامرشولد از سوئد (غرب اروپا و دیگر کشورها)، او تانت از میانمار (آسیا)، کورت والدهایم از اتریش (غرب اروپا و دیگر کشورها)، خاویر پرز دکوئیار از پرو (آمریکای لاتین)، پطرس غالی از مصر (آفریقا) و کوفی عنان از غنا (آفریقا) تاکنون سمت دبیرکلی سازمان ملل متحد را برعهده داشته اند.

اکنون افراد مختلفی برای تصدی این سمت اعلام آمادگی کرده اند از جمله هلن کلارک نخست وزیر سابق نیوزیلند که هم اکنون رئیس برنامه توسعه ای سازمان ملل است.
به گزارش آسوشیتدپرس، کلارک اعلام کرد که به نامزدی از طرف نیوزیلند برای دبیر کلی سازمان ملل مفتخر است و بر این باور است که صلاحیت این کار را دارد.

وی گفت: خودم را بر اساس تجربه ثابت شده رهبری در مدت حدود سه دهه در کشورم و در سازمان ملل، نامزد دبیر کلی این سازمان می کنم و تجربه و ویژگی های لازم برای انجام این کار را دارم.

کلارک پس از آنتونیو گوترس نخست وزیر سابق کشور پرتغال، دومین نامزد غربی دبیر کلی سازمان ملل محسوب می شود. او همچنین چهارمین زنی است که وارد این رقابت شده و در صورت موفقیت، اولین دبیرکل زن سازمان ملل خواهد بود.

همچنین در گزارشی که اندیشکده آمریکایی شورای روابط خارجی منتشر کرده، آمده است: ارینا بوکوا دبیرکل بلغارستانی کنونی یونسکو (سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد) ، از سوی بسیاری به عنوان جانشین بان کی مون در نظر گرفته شده است.

بوکووا 62 ساله در مصاحبه ای با آسوشیتدپرس گفت که از سوی بلغارستان برای جانشینی بان کی مون، نامزد شده است.
وی اخیرا به مناطق درگیر در عراق رفته است و خودش را برای میانجیگری دربحران سوریه آماده می کند.

بوکووا که برای نخستین بار گفته است، جانشین بان کی مون باید یک زن باشد، در پاریس اظهار کرد: زمان موعود برای دبیرکلی یک زن فرا رسیده است.

وی که سابقه ای طولانی در مبارزه و دفاع در عرصه برابری زنان دارد، با تاکید بر اینکه این برابری جنسیتی باید از داخل سازمان ملل آغاز شود، ادامه داد: به عقیده من این درک دولت ها و سازمان های غیردولتی را می رساند که یک زن را به عنوان دبیرکل سازمان ملل برگزینند و در این باره مانعی پیش رو نمی بینم.

همچنین ناتالیا گرمان وزیرخارجه سابق مولداوی دیگر بانویی است که به جمع نامزدهای دبیرکلی سازمان ملل متحد پیوسته است.

خبرگزاری ایتارتاس با انتشار این خبر، گزارش داد: نامزدی وزیرخارجه سابق مولداوی با انتشار نامه ای بر روی وب سایت رسمی موجنز لیکتوفت رئیس هفتادمین مجمع عمومی سازمان ملل، اعلام شد.

ایتار تاس افزود: گرمان ششمین داوطلب نامزدی برای احراز پست دبیرکلی سازمان ملل است.
دیگر بانوی نامزد دبیر کلی سازمان ملل متحد، وسنا پوزیک وزیر خارجه کروواسی است.

در ادامه گزارش اندیشکده آمریکایی شورای روابط خارجی، به نام های کریستینا جورجیوا از سیاستمداران معروف بلغارستان، کریستینا فیگویررز دیپلمات کاستاریکایی، ربکا گرین اسپن معاون سابق رئیس جمهوری کاستاریکا، آلیسیا بارسنا ایبارا مکزیکی به عنوان دیگر بانوان شایسته تصدی سمت دبیرکل سازمان ملل متحد اشاره شده است.

در گزارش این اندیشکده آمریکایی همچنین به نام برخی سران جهانی چون آلن جانسون سرلیف رئیس جمهور لیبریا، میشل باچلت رئیس جمهور شیلی، ماری رابینسون رئیس جمهور پیشین ایرلند و حتی آنگلا مرکل صدراعظم آلمان به عنوان دیگر نفرات احتمالی که به این فراخوان توجه دارند، اشاره شده است.

از سوی دیگر گزارش های انتشار یافته نشان می دهد که 53 کشور دنیا اعلام کرده اند، تمایل دارند دبیرکل بعدی سازمان ملل متحد یک زن باشد.

در حالی که از سال 1945 دبیرکل سازمان ملل متحد مرد بوده است، کارشناسان پیش بینی می کنند رقابت کنونی که قرار است به طور رسمی در دسامبر سال جاری برگزار شود؛ می تواند منجر به تصدی اولین زن در تاریخ به سمت دبیرکلی سازمان ملل شود.

مراحل انجام انتخابات در این مجمع جهانی که مشخصه آن نبود شفافیت همراه معیارهای غیر رسمی می باشد، بی شک تاکنون مانع نامزد شدن زنان برای رسیدن به این سمت در گذشته شده است.

انتظار می رود مقام های سازمان ملل متحد، فهرستی از نامزدهای تصدی سمت دبیرکلی را آماده کنند و سپس اعضای شورای امنیت پس از رایزنی با نامزدها، شخص پیشنهادی اعضا را به مجمع عمومی سازمان ملل متحد معرفی نمایند.

نشریه نیویورک تایمز نیز در این زمینه نوشته است: نظام غیردمکراتیک انتخاب دبیرکل سازمان ملل که محصول آن انتصاب افرادی ناکارآمد و غیرتاثیر گذار است، باید منسوخ اعلام شود و وقت آن است که زنان لایق و شایسته این نقش و جایگاه را احیا کنند.

بدیهی است انتخاب یک زن به سکانداری سازمانی 70 ساله با وظیفه حل و فصل و رسیدگی به پیچیده ترین مشکلات جهان از راه دیپلماسی و اجماع جهانی؛ حرکتی ارزشمند و نمادین است. از سوی دیگر، تحرکاتی تازه در سازمان ملل بوجود آمده و کمپینی به راه افتاده است تا روند انتخاب دبیرکل این سازمان هم شفاف برگزار شود و همچنین از این دوره به بعد زنان نیز حق تصدی این مقام را داشته باشند.

دبیرکلی سازمان ملل مقامی است که منحصرا به یک مقام مسئول دولتی کشورها اختصاص داده می شود.

از سوی دیگر، کرواسی و نامیبیا تلاش می کنند نظامی را در سازمان ملل برقرار کنند تا همه 193عضو سازمان حق اعلام نظر در انتخاب دبیرکل این نهاد جهانی را داشته باشند.

این موضوع در قطعنامه سالانه سازمان ملل که پیش نویس آن در حال تدوین است، مطرح شده و رهنمودهای جدید در دست مذاکره است که تا نیمه سپتامبر نهایی خواهد شد.
طبق این رهنمودها، همه اعضای سازمان رسما نامزدهای مورد نظر خود را معرفی می کنند و در کار انتخاب نامزد نهایی مشارکت خواهند داشت.

همچنین گویا شورای امنیت تصمیم گرفته است، دیدگاه ها و دغدغه های کشورهای سراسر جهان را در این امر مد نظر قرار دهد.

در زمان حاضر معلوم نیست که آیا روند انتخاب دبیرکل مورد بازنگری کلی قرار گرفته است یا نه؟ اما به هر تقدیر، ده ها تن از اعضای سازمان ملل به تکاپو افتاده اند تا یک زن را برای جایگزینی بان کی مون معرفی کنند.

کلمبیا که جزو 20 درصد کشورهای عضو سازمان ملل دارای سفیر زن در این نهاد جهانی است، کمپینی را برای انتخاب یک زن به عنوان دبیرکل این سازمان به راه انداخته است.

ماریا اما مجیا سفیر کلمبیا در سازمان ملل با تنظیم نامه و توماری درباره لزوم معرفی یک زن برای احراز ریاست این سازمان بیان کرده است: برابری جنسیتی، یکی از جدی ترین چالش های جهان است و هدف مهم و حیاتی محقق نشده در راه حرکت به سمت آینده ای فراگیر و پایدار است.
این تومار تاکنون به امضای 44 کشور عضو سازمان ملل رسیده است، اما هیچیک از اعضای دائم شورای امنیت از این ابتکار عمل پشتیبانی نکرده اند.

سازمان ملل سال 1946 با صدور قطعنامه ای تصویب کرد که «یک مرد صاحب مقام و عالی منصب الزاما باید مقام دبیرکلی سازمان ملل را در اختیار بگیرد»، که بدیهی است امروز این معیار و ملاک اعتبار ندارد.

در حالی که به زمان تصمیم گیری نزدیک تر می شویم، خواسته افکار عمومی مبنی بر گزینش یک زن به این مقام شکل جدی تری به خود می گیرد، گرچه برخی معتقدند زنان کمی هستند که توان انجام وظایف چنین مقام مهمی را داشته باشند، اما پر رنگ تر شدن حضور زنان در عرصه سیاست و حکومت، نشانه تضاد واقعیت با این برداشت است.

از نگاه امضا کنندگان تومار مورد حمایت کلمبیا، زنان امروز در پست های رئیس جمهوری، وزیر، مشاور و دیپلمات حضوری برجسته دارند و توانسته اند با دانش و مهارت در عرصه سیاسی و روابط بین المللی فعالیت های گسترده ای انجام دهند.

رهبری سازمان ملل جز آنچه اعضای آن در اختیار این سازمان قرار می دهند، فاقد ارتش و بودجه می باشد. فردی که قرار است رئیس بعدی این سازمان باشد، باید افزون بر هوش و توانایی های مدیریتی، در روابط بین الملل و متقاعدسازی نیز توان ویژه ای داشته باشد.

در همین حال رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، بررسی نامزدی زنان را برای سمت دبیرکلی سازمان ملل متحد خواستار شده است.

موگنس لیکتوفت رئیس دانمارکی مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شورای امنیت گفت: معتقدم تعدادی نامزدهای احتمالی زن هستند که توانایی و شایستگی لازم و حتی بیشتر از حد مورد نیاز را دارند.

وی افزود: درحالی که سازمان ملل متحد به ترویج برابری زنان و مردان در همه زمینه ها ادامه می دهد، همه ما باید توجه زیادی به نامزدی زنان داشته باشیم.