یك زن سكاندار سازمان‌ملل خواهدشد؟

آیا شعارهای برابری زن و مرد در غرب با انتخاب یك زن به دبیر كلی سازمان ملل متحد رنگ واقعیت خواهد گرفت؟ و آیا كشورهای عضو این سازمان جهانی خواهند توانست در این انتخاب اعمال نظر كنند؟

با نزدیك شدن به پایان دوران مسئولیت بان كی مون دبیركل كنونی سازمان ملل متحد، بزرگترین نهاد تصمیم گیرنده جهانی آماده انتخاب شخص جدیدی برای این پست می شود.

 دوران ماموریت بان كی مون به عنوان هشتمین دبیركل پایان سال جاری میلادی خاتمه خواهد یافت و از این رو دبیر كل جدید باید پیش از اتمام سال 2016 انتخاب و مشخص شود.

روند انتخاب دبیركل عملا با نامزدی هشت نفر از جمله چهار زن برای این سمت آغاز شده است. دبیركل با پیشنهاد شورای امنیت سازمان ملل و با تایید مجمع عمومی این سازمان انتخاب می‌شود.

بان كی مون كه به عنوان دبیركلی نه چندان تاثیرگذار شناخته می شود، دهمین سال مسئولیت خود را در این سمت سپری می‌كند و به دلیل محدودیت دو دوره ای نمی تواند مجددا نامزد و انتخاب شود.

شخص دبیركل از میان پنج گروه یا منطقه جغرافیایی شامل آسیا پاسیفیك، آفریقا، شرق اروپا، غرب اروپا و دیگر بخش‌ها و آمریكای لاتین و كارائیب بر پایه قوانین عرفی سازمان ملل به طور نوبتی انتخاب می گردد.

نمایندگان پنج عضو اصلی شورای امنیت سازمان ملل متحد نمی‌توانند خود را به عنوان نامزد این سمت معرفی كنند.

مرجع اساسی انتخاب، پنج عضو دائمی سازمان ملل یعنی آمریكا، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه هستند كه پس از رسیدن به تفاهم، اسم نامزد مورد نظر جهت انتخاب به مجمع عمومی این سازمان پیشنهاد می‌كنند كه باید دوسوم آرای كل 193 عضو را كسب كند.

البته با توجه به این‌كه فقط یك نامزد از سوی شورای امنیت انتخاب می‌شود، رای گیری آن در مجمع مذكور نمادین است.

پیش از این به ترتیب تریگوه لی از نروژ (غرب اروپا و دیگر كشورها)، داگ هامرشولد از سوئد (غرب اروپا و دیگر كشورها)، او تانت از میانمار (آسیا)، كورت والدهایم از اتریش (غرب اروپا و دیگر كشورها)، خاویر پرز دكوئیار از پرو (آمریكای لاتین)، پطرس غالی از مصر (آفریقا) و كوفی عنان از غنا (آفریقا) تاكنون سمت دبیركلی سازمان ملل متحد را برعهده داشته اند.

اكنون افراد مختلفی برای تصدی این سمت اعلام آمادگی كرده اند از جمله هلن كلارك نخست وزیر سابق نیوزیلند كه هم اكنون رئیس برنامه توسعه ای سازمان ملل است.

به گزارش آسوشیتدپرس، كلارك اعلام كرد كه به نامزدی از طرف نیوزیلند برای دبیر كلی سازمان ملل مفتخر است و بر این باور است كه صلاحیت این كار را دارد.

وی گفت: خودم را بر اساس تجربه ثابت شده رهبری در مدت حدود سه دهه در كشورم و در سازمان ملل، نامزد دبیر كلی این سازمان می كنم و تجربه و ویژگی های لازم برای انجام این كار را دارم.

كلارك پس از آنتونیو گوترس نخست وزیر سابق كشور پرتغال، دومین نامزد غربی دبیر كلی سازمان ملل محسوب می شود. او همچنین چهارمین زنی است كه وارد این رقابت شده و در صورت موفقیت، اولین دبیركل زن سازمان ملل خواهد بود.

همچنین در گزارشی كه اندیشكده آمریكایی شورای روابط خارجی منتشر كرده، آمده است: ارینا بوكوا دبیركل بلغارستانی كنونی یونسكو (سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد) ، از سوی بسیاری به عنوان جانشین بان كی مون در نظر گرفته شده است.

بوكووا 62 ساله در مصاحبه‌ای با آسوشیتدپرس گفت كه از سوی بلغارستان برای جانشینی بان كی مون، نامزد شده است.

وی اخیرا به مناطق درگیر در عراق رفته است و خودش را برای میانجیگری دربحران سوریه آماده می‌كند.

بوكووا كه برای نخستین بار گفته است، جانشین بان كی مون باید یك زن باشد، در پاریس اظهار كرد: زمان موعود برای دبیركلی یك زن فرا رسیده است.

وی كه سابقه‌ای طولانی در مبارزه و دفاع در عرصه برابری زنان دارد، با تاكید بر اینكه این برابری جنسیتی باید از داخل سازمان ملل آغاز شود، ادامه داد: به عقیده من این درك دولت‌ها و سازمان‌های غیردولتی را می‌رساند كه یك زن را به عنوان دبیركل سازمان ملل برگزینند و در این باره مانعی پیش رو نمی‌بینم.

همچنین ناتالیا گرمان وزیرخارجه سابق مولداوی دیگر بانویی است كه به جمع نامزدهای دبیركلی سازمان ملل متحد پیوسته است.

خبرگزاری ایتارتاس با انتشار این خبر، گزارش داد: نامزدی وزیرخارجه سابق مولداوی با انتشار نامه ای بر روی وب سایت رسمی موجنز لیكتوفت رئیس هفتادمین مجمع عمومی سازمان ملل، اعلام شد.

ایتار تاس افزود: گرمان ششمین داوطلب نامزدی برای احراز پست دبیركلی سازمان ملل است.

دیگر بانوی نامزد دبیر كلی سازمان ملل متحد، وسنا پوزیك وزیر خارجه كروواسی است.

در ادامه گزارش اندیشكده آمریكایی شورای روابط خارجی، به نام‌های كریستینا جورجیوا از سیاستمداران معروف بلغارستان، كریستینا فیگویررز دیپلمات كاستاریكایی، ربكا گرین اسپن معاون سابق رئیس جمهوری كاستاریكا، آلیسیا بارسنا ایبارا مكزیكی به عنوان دیگر بانوان شایسته تصدی سمت دبیركل سازمان ملل متحد اشاره شده است.

در گزارش این اندیشكده آمریكایی همچنین به نام برخی سران جهانی چون آلن جانسون سرلیف رئیس جمهور لیبریا، میشل باچلت رئیس جمهور شیلی، ماری رابینسون رئیس جمهور پیشین ایرلند و حتی آنگلا مركل صدراعظم آلمان به عنوان دیگر نفرات احتمالی كه به این فراخوان توجه دارند، اشاره شده است.

از سوی دیگر گزارش های انتشار یافته نشان می دهد كه 53 كشور دنیا اعلام كرده اند، تمایل دارند دبیركل بعدی سازمان ملل متحد یك زن باشد.

در حالی كه از سال 1945 دبیركل سازمان ملل متحد مرد بوده است، كارشناسان پیش بینی می‌كنند رقابت كنونی كه قرار است به طور رسمی در دسامبر سال جاری برگزار شود؛ می‌تواند منجر به تصدی اولین زن در تاریخ به سمت دبیركلی سازمان ملل شود.

مراحل انجام انتخابات در این مجمع جهانی كه مشخصه آن نبود شفافیت همراه معیارهای غیر رسمی می باشد، بی‌شك تاكنون مانع نامزد شدن زنان برای رسیدن به این سمت در گذشته شده است.
انتظار می‌رود مقام‌های سازمان ملل متحد، فهرستی از نامزدهای تصدی سمت دبیركلی را آماده كنند و سپس اعضای شورای امنیت پس از رایزنی با نامزدها، شخص پیشنهادی اعضا را به مجمع عمومی سازمان ملل متحد معرفی نمایند.

نشریه نیویورك تایمز نیز در این زمینه نوشته است: نظام غیردمكراتیك انتخاب دبیركل سازمان ملل كه محصول آن انتصاب افرادی ناكارآمد و غیرتاثیر گذار است، باید منسوخ اعلام شود و وقت آن است كه زنان لایق و شایسته این نقش و جایگاه را احیا كنند.

بدیهی است انتخاب یك زن به سكانداری سازمانی 70 ساله با وظیفه حل و فصل و رسیدگی به پیچیده ترین مشكلات جهان از راه دیپلماسی و اجماع جهانی؛ حركتی ارزشمند و نمادین است. از سوی دیگر، تحركاتی تازه در سازمان ملل بوجود آمده و كمپینی به راه افتاده است تا روند انتخاب دبیركل این سازمان هم شفاف برگزار شود و همچنین از این دوره به بعد زنان نیز حق تصدی این مقام را داشته باشند.

دبیركلی سازمان ملل مقامی است كه منحصرا به یك مقام مسئول دولتی كشورها اختصاص داده می شود.

از سوی دیگر، كرواسی و نامیبیا تلاش می كنند نظامی را در سازمان ملل برقرار كنند تا همه 193عضو سازمان حق اعلام نظر در انتخاب دبیركل این نهاد جهانی را داشته باشند.

این موضوع در قطعنامه سالانه سازمان ملل كه پیش نویس آن در حال تدوین است، مطرح شده و رهنمودهای جدید در دست مذاكره است كه تا نیمه سپتامبر نهایی خواهد شد.

طبق این رهنمودها، همه اعضای سازمان رسما نامزدهای مورد نظر خود را معرفی می كنند و در كار انتخاب نامزد نهایی مشاركت خواهند داشت.

همچنین گویا شورای امنیت تصمیم گرفته است، دیدگاه ها و دغدغه های كشورهای سراسر جهان را در این امر مد نظر قرار دهد.

در زمان حاضر معلوم نیست كه آیا روند انتخاب دبیركل مورد بازنگری كلی قرار گرفته است یا نه؟ اما به هر تقدیر، ده ها تن از اعضای سازمان ملل به تكاپو افتاده اند تا یك زن را برای جایگزینی بان كی مون معرفی كنند.

كلمبیا كه جزو 20 درصد كشورهای عضو سازمان ملل دارای سفیر زن در این نهاد جهانی است، كمپینی را برای انتخاب یك زن به عنوان دبیركل این سازمان به راه انداخته است.

ماریا اما مجیا سفیر كلمبیا در سازمان ملل با تنظیم نامه و توماری درباره لزوم معرفی یك زن برای احراز ریاست این سازمان بیان كرده است: برابری جنسیتی، یكی از جدی ترین چالش های جهان است و هدف مهم و حیاتی محقق نشده در راه حركت به سمت آینده ای فراگیر و پایدار است.

این تومار تاكنون به امضای 44 كشور عضو سازمان ملل رسیده است، اما هیچیك از اعضای دائم شورای امنیت از این ابتكار عمل پشتیبانی نكرده اند.

سازمان ملل سال 1946 با صدور قطعنامه ای تصویب كرد كه «یك مرد صاحب مقام و عالی منصب الزاما باید مقام دبیركلی سازمان ملل را در اختیار بگیرد»، كه بدیهی است امروز این معیار و ملاك اعتبار ندارد.

در حالی كه به زمان تصمیم گیری نزدیك تر می شویم، خواسته افكار عمومی مبنی بر گزینش یك زن به این مقام شكل جدی تری به خود می گیرد، گرچه برخی معتقدند زنان كمی هستند كه توان انجام وظایف چنین مقام مهمی را داشته باشند، اما پر رنگ تر شدن حضور زنان در عرصه سیاست و حكومت، نشانه تضاد واقعیت با این برداشت است.

از نگاه امضا كنندگان تومار مورد حمایت كلمبیا، زنان امروز در پست های رئیس جمهوری، وزیر، مشاور و دیپلمات حضوری برجسته دارند و توانسته اند با دانش و مهارت در عرصه سیاسی و روابط بین المللی فعالیت های گسترده ای انجام دهند.

رهبری سازمان ملل جز آنچه اعضای آن در اختیار این سازمان قرار می دهند، فاقد ارتش و بودجه می باشد. فردی كه قرار است رئیس بعدی این سازمان باشد، باید افزون بر هوش و توانایی های مدیریتی، در روابط بین الملل و متقاعدسازی نیز توان ویژه ای داشته باشد.

در همین حال رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، بررسی نامزدی زنان را برای سمت دبیركلی سازمان ملل متحد خواستار شده است.

موگنس لیكتوفت رئیس دانماركی مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شورای امنیت گفت: معتقدم تعدادی نامزدهای احتمالی زن هستند كه توانایی و شایستگی لازم و حتی بیشتر از حد مورد نیاز را دارند.

وی افزود: درحالی كه سازمان ملل متحد به ترویج برابری زنان و مردان در همه زمینه ها ادامه می دهد، همه ما باید توجه زیادی به نامزدی زنان داشته باشیم.