مصوبات دولت قبل درباره زنان نه ابلاغ شد، نه اجرا

 معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور اعلام کرد هیچ یک از مصوبات دولت قبل درباره زنان ابلاغ و اجرایی نشده بود.

 همزمان با ولادت حضرت زهرای مرضیه (س) و روز زن، سه خانم شاغل در حوزه های مختلف در گفتگوی ویژه خبری شبکه 2 سیما حضور یافتند تا درباره مشکلات زنان و روشهای حل آن گفتگو کنند.

گفتگوی ویژه خبری به صورت حضوری میزبان مرضیه وحید دستجردی، نماینده اسبق مجلس و نخستین وزیر زن در جمهوری اسلامی بود و به صورت ارتباط تصویری با استودیوی مشهد نیز شهیندخت مولاوردی معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور نیز روی خط برنامه آمد تا علاوه بر ارائه نظرات خود در حوزه زنان، باز هم به کنایه های مجری برنامه درباره شایعه سفرش به فنلاند نیز پاسخ گوید. البته مجری برنامه، مرضیه دستجردی را که اخیرا با شکست در انتخابات مجلس دهم از راهیابی به قوه مقننه باز مانده بود، بی نصیب نگذاشت و نظر او را در سئوالات انتهای گفتگو، درباره ترکیب مجلس پرسید.
در ادامه مشروح این میزگرد را می خوانید:

مهمترین مشکلات زنان را چه می بینید؟
دستجردی: زنان نیمی از اجتماع را تشکیل می دهند و مسئله خانه و خانواده مسئولیتش بر دوش زنان است. مسایل زنان، غیر از مسایل اجتماعی درباره مسایل اجتماعی، خانواده و تربیت فرزندان است. ممکن است معضلات جوامع به خانواده ها کشیده شود. زنان شاغل در خدمات تمام وقت یا نیمه وقت، کار می کنند. مسایل قضایی مطرح می شود. مسایلی که خانمها در محیطهای اجتماعی، آموزشی، بخش تولید، مزارع، سرپرستان خانوار و کارآفرین هر یک مشکلات خاص خود را دارند.

مستقیم و دقیق روی مشکلات انگشت بگذارید. دقیقا مشکلات زنان چیست؟
دستجردی: همه جا زنان وقتی مراجعه می کنند، ممکن است مشکلات وجود داشته باشد. در یک زمانی احساس کردیم در دادگاه ها باید قاضی زن داشته باشیم. همان زمان من در مجلس پنجم بودم و تصمیم گرفتیم قاضی مشاور زن در دادگاه ها باشد. امروز 800 قاضی زن در دادگاه هاست. مسایل حقوقی خانمها مربوط به طلاق و حضانت باید در این محاکم رسیدگی شود. ممکن است نیاز به قوانین جدید داشته باشیم. خدمات پاره وقت و نیمه وقت زنان نیز در این حوزه تعریف می شود. زنان باید فرصت برای تربیت فرزندان خود داشته باشند که قانون باید به آنها بدهد. یادم است وقتی قانون مرخصی 9 ماهه می خواست تصویب شود، مشکلات زیادی به وجود آمد. الان هم ممکن است در بخش خصوصی تبعیت نکنند. اینها نیاز زنان است و باید به آنها پرداخته شود. این ها باید در دولت و مجلس بررسی شود.

تعریف مشخصی از نهاد خانواده در کشور داریم؟
دستجردی: سنگ بنای جامعه خانواده است. آسیبهای اجتماعی ناشی از بها ندادن به خانواده است.


یعنی چه بها داده نمی شود؟
دستجردی: ما در دنیای جدیدی زندگی می کنیم. در سنت های گذشته ما و سایر کشورها، پدری بود و مادری بود و فرزندانی که زندگی عادی داشتند. امروز نقشها تغییر کرده. بسیاری زنان شاغلند. علاوه بر مسئولیت خانواده در بیرون هم مسئولیت دارد. زنان شاغل رسیدگی دقیق به تربیت فرزندان و مسایل خانواده دارند؟ اگر حمایت قانونی از زنان وجود نداشته باشد و زن شاغل یک شیفت در خانه و یک شیفت در بیرون خانه با مسئولیت زیاد کار می کنند.

آماری دارید از زنان شاغل در بیرون و داخل خانواده چه تفاوتی دارند؟
دستجردی: زنان دوشغله یعنی کسانی که داخل و بیرون منزل کار می کنند با مدیریت خوب این کار را انجام می دهند ولی خودشان فرسوده شده اند.

شما فرسوده شدید؟
دستجردی: من کارهایم را مدیریت کردم. ولی برای برخی زنان مشکل وجود دارد. اینها باید در شیفتهای مختلف کار کنند. اگر بچه ها بیمار شوند، مسئولیتشان با کیست؟ تغذیه بچه ها با کیست؟ مسایل درونی خانواده و تحصیل بچه ها با کیست؟ زنان علاوه بر دقت در همه مسایل، به دقت در کار خود هم مشغولند. معمولا خانمهای شاغل کارمندان خوب و موفقی هستند. معمولا مشکلات اشتغال با زنان شاغل نداریم. 30 درصد کارکنان دولت خانمها هستند و مشکلات کمی به خصوص در مفاسد اقتصادی دارند. فشار کار به زنان می آید. اینها فشار را تحمل و مدیریت می کنند ولی خدشه به سلامت و روحیه خود می زنند که باید به آنها کمک شود.

شهیندخت مولاوردی معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور با ارتباط تصویری از مشهد روی خط برنامه آمد.
مهمترین معضلات زنان را چه می دانید؟
مولاوردی: نمی توان حکم کلی درباره مشکلات زنان صادر کرد. گروه های مختلف زنان مشکلات خاص خود را دارند که متناسب با آن باید برنامه ریزی کرد. به طور کلی و در مجموع از نظر مشکلات فرهنگی و قانونی اگر اشاره کنیم، به نظر می رسد مشترکاتی را همه زنان دارند.

دقیقتر بگویید؟
مولاوردی: زن روستایی، دختران فارغ التحصیل، زنان شاغل، زنان خانه دار مشکلات خاص خود را دارند. زنان شاغل عدم توازن بین کار و زندگی خود دارند. زنان تحصیل کرده و گروه های مختلف زنان مشکلات خود را دارند و می طلبد همه قوا برای رفع مشکلات این گروه ها تلاش کنند. در کنار قوه مجریه، قوای قضاییه و مقننه نیز باید کمک کنند.

در آخرین برنامه ما، شما آمار نگران کننده 62 درصد از تعداد زنان معتاد به خصوص معتادان زنان متاهل را عنوان کردید. نهاد خانواده دارد به شدت تهدید می شود. برنامه منظم و منسجمی برای رفع این مشکل تدوین شده؟ تعریف دقیقی از نهاد خانواده ارائه شده؟
مولاوردی: اشاره کردید 62 درصد از 10 درصد معتادان زنان متاهل هستند. این اشتباه است. 9 درصد معتادان زنان هستند. 62 درصد کل معتادان، متاهل هستند. از این بابت اظهار نگرانی می کنیم معتادان متاهل آسیبهای جدی به همسران و فرزندان خود وارد کنند. درباره اعتیاد چون متولیان خاص خود را دارد از جایگاه ستادی خود، وظیفه مان را انجام می دهیم.

تمرکزم روی نهاد خانواده است. ارتباط تهدید خانواده با مسایل اعتیاد چیست؟
مولاوردی: در بحث خانواده ما تعریف مشخصی داریم. طبق این تعریف، خانواده متشکل از زن، مرد و فرزندان است. البته تحول ساختاری را در دهه های اخیر شاهدیم که به سمت خانواده هسته ای در حال حرکتیم و تحولات جدیدی را در کشور و جهان می بینیم. ما متاثر از جهان هستیم که در عصر دهکده جهانی تغییر می کند.

این تعریف خانواده، علمی است؟
مولاوردی: الان ما با اشکال غیر متعارف خانواده در جامعه مواجهیم. ولی در جامعه ما هنوز تعریف رسمی، خانواده ای متشکل از زن، مرد و کودکان بعد از ازدواج است که ممکن است به وجود بیاید. ما این را خانواده می دانیم. این طبق عرف جامعه است.

آیا موضوع تهدیدهای خانواده آسیب شناسی شده؟

مولاوردی: یکی از وظایف دولت یازدهم شناسایی آسیبهای خانواده است. اولین کار ما چون در آستانه تبیین برنامه ششم بودیم، بیان وضعیت موجود بود. اطلس وضعیت زنان و نقشه آسیبهای اجتماعی در حوزه زنان و خانواده کشور تدوین شد و بر اساس آن، احکام برنامه ششم توسعه را بیان کردیم. برنامه ریزی برای تحقق ماده 230 برنامه پنجم را داشتیم که در آن درخواست شده بود در 14 محور با دستگاه های قانونی تفاهم کرده و اقدام کند، سعی بر برنامه ریزی داشتیم. الحمدولله الان به خروجی های ملموس این تفاهم نامه رسیده ایم.

خانم دکتر دستجردی نظر شما درباره اظهارات خانم دکتر مولاوردی و عملکرد معاونت زنان چیست؟
دستجردی: برای خانم مولاوردی آرزوی موفقیت می کنیم در سالهای باقیمانده از دولت یازدهم به اهداف خود برسند. امروز انواع و اقسام خانواده ها را داریم. موردی داریم به هر طریقی که خانواده غیر از خانواده سنتی وجود دارد، باید بتوانیم برنامه ریزی کنیم. در یک خانواده، خانواده تک محوری است. به جای اینکه مسایل حقوقی و مالی با مرد خانواده باشد، همه مسایل با یک فرد است و معمولا اینها خانمهای سرپرست خانوار هستند. اینها معضلات زیادی دارند. بایستی برایش دولت تلاش کند و همه دستگاه ها نیز کمک کنند. باید از زنان سرپرست خانوار حمایت اجتماعی شود. آنها نیاز دارند وقتی به تنهایی فرزندان را اداره می کنند، حمایت شوند. نمونه ای داشتیم خانمی به من در درمانگاه مراجعه کرد و دختر نوجوانش را آورد. وقتی متوجه شدم دختر در معرض خطر است، با او تنها صحبت کردم و تذکر دادم. بعد با مادرش که حرف زدم مادر داشت سکته می کرد و نگران شده بود. گفتم باید ارتباطت را با دخترت بیشتر کنی. گفت من خانواده را اداره می کنم و اگر کار نکنم زندگی مان نمی چرخد. شوهرم معتاد است و اصلا نیست. اینها باید حمایت شوند. فرزندان رها می شوند و مادر به علت فرسودگی ناشی از کار از عهده مسایل خانواده برنمی آید.

شما برای گرفتن الگوی خانواده سالم به فنلاند رفته بودید؟
مولاوردی: چی بگویم؟ راوی خبر، صادق نبوده. رفتن به فنلاند قضیه سفر من نبود. یک گروه مطالعاتی طبق یک قرارداد با سازمان ملل، مشاور دستگاه های اجرایی و مدیران سمن ها را به فلاند طبق قرارداد برده بودند. عنوان قرارداد با صندوق جمعیت ملل متحد، تقویت ظرفیتهای ملی برای نهاد خانواده بود، این برداشت صورت گرفت که قرار است ما الگوی خانواده سالم بگیریم. اصلا این نبوده. یکی از اهداف ما تدوین برنامه برای زنان شاغل است تا تسهیلات و امتیازات برایشان در نظر بگیریم. بررسی ها نشان داد فنلاند بیشترین تسهیلات را برای زنان قائل شده و بهترین سیاست افزایش جمعیت را دارد. این سفر مطالعاتی کمتر از یک هفته بود و خودم از آن سفر حضور نداشتم.

دکتر دستجردی، شما سئوالات حقوقی و قضایی زنان را مطرح کردید. مسایلی مانند دیه خانمها، اجازه طلاق یا مجوز سفر به خارج از کشور و مسایلی مانند آن مصداقش هستند. به نظر می رسد باید ارتباطی بین حوزه زنان و این مسایل وجود داشته باشد. این تعامل وجود دارد؟
دستجردی: درباره مسایلی مانند دیه، این مسایل حل شده است. ما مشکلی بین دیه زن و مرد نداریم و مشکل از طریق قوه قضاییه حل شده. مسئله ای مانند خروج از کشور نیاز به هماهنگی بین دولت و مجلس دارد. به نظرم در قوه مقننه و دولت، ارتباطات خوبی داریم. اینها صاحب نظر هستند.

شما مشکلات را تایید می کنید؟
دستجردی: حتما هست. ولی باید تعامل و ارتباط صورت گیرد و دولت به این نتیجه برسد که مسئله به صورت لایحه یا طرح از سوی مجلس مطرح شود، قابل حل شدن است.

نظر شما درباره این مشکلات زنان چیست؟ اقدامات شما چه بود؟
مولاوردی: در ابتدای صحبتم اشاره به مشکلات قانونی کردم. در سیاستهای کلی برنامه ششم که تنفیذ شده، استیفای حقوق شرعی و قانونی زنان در همه زمینه ها را داریم که می تواند راهگشا باشد. درباره خلاهای قانونی حقوق زنان، مواردی در قانون مدنی، تعزیرات و مجازات وجود دارد. لایحه حمایت از خانواده نیز ایراداتش را دارد نشان می دهد. ما اقدامات جدی را شروع کردیم. به زودی اصلاح مواردی از قانون زنان و خانواده را ارائه می دهیم. تعامل بین دولت و مجلس به شدت مورد نیاز است. برای اصلاح و بازنگری قوانین به این تعامل نیاز داریم. ابتدای قانون ما فقه شیعه است و ما بی نیاز از تعامل با این حوزه نیستیم. باید قوانین به روز و اصلاح شوند. درباره دیه نیز اشاره کردند که باید گفت بحث دیه حوادث نهایی شد ولی در اصل دیه در قانون مجازات اسلامی به برابری دیه زن و مرد نرسیده ایم.

راهکار حل این مشکلات چیست؟
مرضیه وحید دستجردی: اختیاردار دولت است. دولت قانون را به صورت لایحه به مجلس می دهد و پس از تصویب به دولت داده می شود. اینها نیاز دارد دولت ابتدائا نیاز استفاده از فرصت دارد. 2 سال فرصت دولت گذشته و مابقی اش هم می گذرد.

کدام دیدگاه را قبول دارید؟ تسهیلات به زنان بدهید یا باعث بیکاری آنها شویم؟
دستجردی: باید دید این 50 درصد جامعه خیلی از کارها را خودشان انجام دهند. اگر قرار است لزوم باشد که درصدی از زنان، کار اجتماعی داشته باشند، این کار نباید به خانواده و فرزندان آنها خدشه وارد کند. تسهیلات زنان، برای کمک به کشور، جلوگیری از آسیبهای اجتماعی آینده است که ممکن است هزینه های آینده ما را تلف کند. برای جلوگیری از این آسیبها، باید تسهیلات قائل شویم. اگر حمایت صورت گیرد، امنیت شغلی خانمها به خطر نمی افتد. حمایت باید از سوی دولت باشد.

شما این حمایت را چطور انجام دادید؟ به خصوص درباره تسهیلات 9 ماهه مرخصی زایمان؟
مولاوردی: با پیگیری های مکرر معاونت امور زنان و بنا به مراجعاتی که داشتیم، نهایتا نتیجه این بود که آموزش و پرورش از سال گذشته قانون را اجرا کرد. آخرین اقدام ما این بود که با توجه به بار مالی اجرای این قانون و استنکاف برخی سازمانها، پیشنهاد شد از اعتبار اجرای سیاستهای کلی جمعیت که در بودجه وزارت بهداشت بود، برای این موضوع هزینه شود. البته رای دیوان عدالت اداری نیز داشتیم که دستگاه ها را مکلف کرده قانون را اجرا کنند. البته هنوز اخبار و مباحثی مطرح می شود درباره اخراج خانمهایی که از این تسهیلات استفاده می کنند، مربوط به سالهای قبل بود. این بحث وجود دارد که بتوانیم امنیت شغلی خانمهای استفاده کننده از این تسهیلات را ایجاد کنیم. در بسته جامع حمایتی در سازمان مدیریت و برنامه ریزی مشوقهایی را برای کارفرماها در بخش خصوصی در نظر گرفته ایم. به دلیل بار مالی و وضعیت اقتصادی که دولت یازدهم کشور را تحویل گرفته بود، تاکنون نتوانستیم این برنامه را اجرا کنیم. از ظرفیت ستاد ملی زنان و خانواده ها نیز استفاده می کنیم.

جلسه این ستاد تشکیل شده؟
مولاوردی: ما در تدارک اولین جلسه با حضور رئیس جمهور هستیم. چندین جلسه کمیسیون های تخصصی را تشکیل دادیم.

یعنی بعد از 3 سال هنوز این جلسه تشکیل نشده؟
مولاوردی: بله، ستاد نیاز به مستنداتی داشت که مصوبات دولت قبل را بررسی کند. چندین بار گزارش‌گیری ما نشان داد هیچ یک از مصوبات در دولت قبل اجرا نشده و اصلا ابلاغ نیز نشده. چون مصوبات اجرا نشده، اولویت بندی کردیم که موارد عملیاتی را در دستور ستاد قرار دهیم. همه اینها را استخراج کردیم و الان رسیدیم به دستور جلسات مشخصاتی که حضور رئیس جمهور را اقتضا کند.

خانم دکتر دستجردی شما عضو این ستاد در دولت قبل بودید؟
دستجردی: خیر!

ما شاهد حضور بیشتر زنان در مجلس هستیم. این تغییری در وضعیت ایجاد می کند؟
دستجردی: مردم زحمت خود را کشیدند و تعداد خانمهای زیادی را در مجلس فرستادند. هر چه جمعیت خانمها در مجلس بیشتر باشد، حمایت بیشتری را برای زنان خواهیم داشت. حداقل کار، مرخصی زایمان و شیردهی برای زنان شاغل است. این باید مسایلش را حل کنند. نباید منتظر ماند دید هر دستگاهی ساز خودش را می زند. من زمانی که در وزارت بهداشت بودم این مرخصی 9 ماهه را اجرا کردیم و 15 روز هم برای پدرها مرخصی در نظر گرفتیم.

نظر شما درباره حضور بانوان در مجلس چیست؟
مولاوردی: قطعا این حضور می تواند کمک زیادی کند و موثر باشد. ما هدفگذاری کردیم 30 درصد مجلس از زنان باشند. ولی شرایط فعلی نیز رضایتبخش است. امیدواریم حضور زنان به رفاه عمومی جامعه، بهبود محیط زیست و مقابله با مباحث تهدیدات نرم، منجر شود.