عربستانی که نتوانست مانع توافق هسته‌ای میان ایران و غرب و به خصوص آمریکا شود، اکنون تمام تلاش خود را برای مهار ایران متمرکز کرده و امید دارد با تدوام تنش زایی منطقه‌ای با ایران تا ورود یک رئیس جمهور جدید به کاخ سفید مسأله را ادامه دهد و به گونه‌ای میان ایران و آمریکا در مسائل منطقه‌ای تنش ایجاد کند.
منازعات فعلی مربوط به مسائل جاری منطقه است که به گونه‌ای همزمان به نفع ایران و به ضرر عربستان پیش می‌رود. عربستانی که نتوانست مانع توافق هسته‌ای میان ایران و غرب و به خصوص آمریکا شود، اکنون تمام تلاش خود را برای مهار ایران متمرکز کرده و امید دارد با تدوام تنش زایی منطقه‌ای با ایران تا ورود یک رئیس جمهور جدید به کاخ سفید مسأله را ادامه دهد و به گونه‌ای میان ایران و آمریکا در مسائل منطقه‌ای تنش ایجاد کند.اوج گیری تنش‌های سیاسی میان ایران و عربستان، باعث بروز واکنش‌های متفاوتی در میان بازیگران بین المللی شده است؛ هرچند برخی بازیگران عربستان را در افزایش این تنش‌ها همراهی می‌کنند، از سوی دیگر، برخی بازیگران نظیر آلمان تلاش‌هایی را به منظور کاهش اختلافات آغاز کرده‌اند. سفر ۱۴ بهمن وزیر امور خارجه آلمان به ایران و سفر دیروز او به امارات و عمان ـ بنا به سخنان معاون سخنگوی وزارت خارجه آلمان ـ در همین راستا یعنی کاهش تنش میان ایران و عربستان صورت گرفته است.
به گزارش «تابناک»، ساسون شبلی، معاون سخنگوی وزارت خارجه آلمان گفته بود، اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان روز یکشنبه ۱۶ اسفند در دیدار با همتایان عمانی و اماراتی خود، موضوع کاهش تنش میان ایران و عربستان را مطرح خواهد کرد؛ آلمان همیشه تلاش نموده است تا تنش میان ایران و عربستان کاهش یابد.
در همین رابطه «تابناک» بر آن شد تا با یک گفت‌و‌گوی خبری، پرسش هایی پیرامون این موضوع با دکتر کیهان برزگر، رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه مطرح نماید.
این استاد دانشگاه در رابطه با ریشه منازعات سیاسی میان ایران و عربستان به «تابناک» گفت: «به نظر من، منازعات فعلی مربوط به مسائل جاری منطقه است که به گونه‌ای همزمان به نفع ایران و به ضرر عربستان پیش می‌رود. اکنون موضوع اصلی ایران در بحران سوریه، یعنی اولویت مبارزه با تروریسم، برجسته‌تر شده و با قدرت‌های بزرگ، به خصوص غرب به توافق هسته‌ای دست یافته و جدای از این، اخیراً یک انتخابات خوب را در داخل برگزار کرده است».
دکتر برزگر افزود: هرچند همه موارد بالا نشان از ثبات و افزایش اهمیت ایران در منطقه و جهان دارد، از سوی دیگر، عربستان سعودی زیر فشار و تهدید جهانی به خاطر بحران سوریه است، زیرا نیروهای طرفدار عربستان متهم به اقدامات تروریستی هستند و جامعه جهانی علیه آن‌ها شده است. جدا از این موضوع، واقعیت دیگر آنکه وضعیت ایدئولوژی وهابیسم سعودی‌ها به عنوان موتور محرک افراط گرایی مورد انتقاد جدی غرب است و همچنین سعودی‌ها مسأله مهم جانشینی رهبری و حفظ نظام سیاسی و بقای سیاسی خود را در داخل دنبال می‌کنند. همه آنچه گفته شد، نشان از این دارد که عربستان در شرایطی متغیر و حتی بی‌ثبات گرفتار آمده و در تلاش است به هر روشی شده شرایط خود را بهبود بخشد».
این استاد دانشگاه با اشاره به موارد بالا، در پاسخ به چرایی منازعه میان ایران و عربستان ادامه داد: «در این شرایط، هر بازیگری که بتواند نقش بیشتری در مبارزه با تروریسم، حل بحران‌های منطقه‌ای و ایجاد ثبات ایفا کند، جایگاه قوی تری در آینده منطقه و به تبع آن در روابط با قدرت‌های جهانی خواهد داشت. عربستانی که نتوانست مانع توافق هسته‌ای میان ایران و غرب و به خصوص آمریکا شود، اکنون تمام تلاش خود را برای مهار ایران متمرکز کرده و امید دارد با تدوام تنش زایی منطقه‌ای با ایران تا ورود یک رئیس جمهور جدید به کاخ سفید مسأله را ادامه دهد و به گونه‌ای میان ایران و آمریکا در مسائل منطقه‌ای تنش ایجاد کند و در نتیجه، پای آمریکا را مستقیم به این بحران باز کند. به همین دلیل است که عربستان مدام بر طبل تأثیرات منفی توافق هسته‌ای ایران با غرب می‌کوبد و سعی می‌کند، از طریق لابی و منابع مالی خود در جهت ایجاد رعب میان کشورهای منطقه به خاطر نزدیکی ایران و غرب استفاده کند».
کیهان برزگر افزود: «رقابت عربستان با ایران حتی در شیوه جنگ با داعش هم نمایان شده است. سعودی‌ها احساس می‌کنند، ایران در رهبری مبارزه با داعش نقش بر‌تر را دارد و اینکه غربی‌ها در نهایت به ائتلاف ایران و روسیه نزدیک می‌شوند. برای همین، به سرعت ائتلاف به اصطلاح اسلامی خود را برای ایجاد یک بلوک عربی سنی ایجاد کردند تا رهبری سنی خود را در منطقه از دست ندهند».
این استاد دانشگاه چرایی همراهی کشورهای خلیج فارس با عربستان در جریان ائتلاف به اصطلاح اسلامی مبارزه علیه تروریسم به رهبری عربستان را نیز آن دانست که این کشور‌ها حفظ موقعیت منطقه‌ای عربستان را برای حفظ رژیم سیاسی خود ضروری می‌دانند.
برزگر ادامه داد: «توسعه روابط سیاسی ایران و روسیه از طریق مبارزه با داعش موضوع دیگری است که از سوی عربستان مورد تأیید نیست و توسعه روابط همزمان ایران در دو جبهه غرب و روسیه، سعودی‌ها را بسیار نگران کرده و آن‌ها را به سمت رفتار تهاجمی در برابر ایران در منطقه سوق داده است».
رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه در پاسخ به اینکه علت تمایل بازیگران اروپایی برای میانجیگری میان ایران و عربستان چیست، گفت: «این بیشتر به ضرورت حفظ ثبات در منطقه برای رفع مشکلات جدید اروپا، مثل ظهور پدیده تروریسم داعش، پیوستن شهروندان اروپایی به آن و اخیراً مسأله مهاجرین سوری و سایر کشورهای منطقه به اروپا مربوط می‌شود. کشورهای اروپایی، به خصوص آلمان، معتقدند برای پیشگیری از مشکلات فوق، بهتر است منابع سیاسی- دیپلماتیک و تا حدودی اقتصادی خود را صرف گسترش همکاری منطقه‌ای و پذیرش مسئولیت توسط خود دولت‌های منطقه کنند و تا حد ممکن از بروز شکاف‌های قومی- مذهبی جلوگیری کنند. بازیگران اروپایی اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که رفع تنش بین ایران و عربستان کلید دستیابی به راه حل سیاسی در بحران سوریه و برقراری ثبات در منطقه است».
این استاد دانشگاه در رابطه با تفاوت میانجیگری آلمان با دیگر کشور‌ها افزود: «در این چارچوب، آلمان جایگاه مهمی در اتحادیه اروپا دارد و همین امر، وزن مسئولین این کشور را در برخورد با مشکلات اروپا بیشتر می‌کند؛ به طوری که آلمان مجبور است رعایت اصول و ارزش‌های اروپایی را در کنار تأمین منافع خود همزمان در نظر بگیرد. در همین راستا آلمان در برخورد با موج اخیر مهاجرت از منطقه به اروپا مسئولیت بیشتری پذیرفت و حتی به کشورهای مسیر راه مثل ترکیه و مجارستان فشار وارد کرد که راه را برای رسیدن مهاجران به آلمان هموار کنند».
رئیس گروه روابط بین الملل واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد، واکنش هر کدام از کشورهای ایران و عربستان به میانجیگری آلمان را متفاوت و به شرح زیر توصیف کرد: «این مسأله در نزد دو کشور و در روند زمان متفاوت است. در طرف ایران، به نظرم چون آلمان یک کشور غربی است، ایران کمی محتاط عمل خواهد کرد تا واکنش‌های منفی منطقه‌ای و روابط با گروه‌های سیاسی دوست خود را در نظر بگیرد. ضمن اینکه ایران پس از اجرای توافق هسته‌ای کمی با آسودگی خیال بیشتر عمل خواهد کرد. به هر حال، اکنون شرایط جدیدی است و ایران در شرایط جدید قاعدتاً از این نوع میانجیگری استقبال می‌کند؛ به خصوص که در شرایط بهتر منطقه‌ای نیز قرار دارد».
این استاد دانشگاه در مورد واکنش عربستان نیز به میانجیگری آلمان گفت: «در طرف عربستان، موضوع متفاوت است. موضوع این است که سعودی‌ها اکنون شرایط را برای مذاکره فراهم نمی‌بینند و لذا کمتر به این نوع میانجی‌گری‌ها اهمیت می‌دهند».
دکتر برزگر تأکید کرد: «البته سعودی‌ها ظاهر قضیه را که علاقه مند به مذاکره و رفع تنش با ایران هستند، حفظ می‌کنند تا به سیاست‌های خود مشروعیت بدهند، ولی مسأله واقعی عربستان چیز دیگری است. آن‌ها بیشتر به فکر تأثیرات منفی چنین مذاکراتی بر موقعیت سیاسی و میدانی طرفداران خود در بحران سوریه و یمن هستند. این نیرو‌ها (تروریست‌های منطقه) که اکنون از آمریکا و کشورهای غربی قطع امید کرده‌اند، تنها امیدشان به حمایت‌های آل سعود است. لذا حل مسأله با ایران قطعاً پیام منفی به این‌ها می‌دهد که در شرایط بسیار ضعیفی نیز هستند. عملی شدن این اقدام به نوعی به معنای باخت به خصوص در سوریه و تاحدودی یمن برای عربستان است».
این استاد دانشگاه در پایان افزود: «ماحصل میانجیگری و توفیق در آن، موقعیت عربستان را در عرصه منطقه‌ای و جهانی تضعیف می‌کند. اما به هر حال عربستان در یک مرحله‌ای قرار دارد که مجبور به پذیرش این نوع میانجی‌گری‌ها و رفع تنش‌هاست، زیرا دنیا خواهان ثبات در منطقه است و نه جنگ‌ها و رقابت‌هایی که منجر به گسترش تروریسم و افراط گرایی در جهان می‌شوند».
گفتنی است، پیش از این، اندونزی، ترکیه، ژاپن، روسیه، کویت، چین، عراق، اتریش و پاکستان با ابراز نگرانی از تنش‌های به وجو آمده میان ایران و عربستان، خواستار میانجیگری برای کاهش تنش‌های میان دو کشور شدند. همچنین وزیر خارجه آمریکا نیز طی تماس‌هایی با وزیران خارجه ایران و عربستان، خواستار خویشتن داری در مواجهه با اختلافات طرفین شده بود.
منبع: تابناک
ارسال نظر
