آمریکا و کابوس «سه شنبه بزرگ»

نتیجه انتخابات درون حزبی آمریکا در نخستین سه شنبه ماه مارس 2016 میلادی موسوم به سه شنبه بزرگ، تا حدی چهره برنده نهایی 2 حزب دموکرات و جمهوریخواه را برای ورود به انتخابات ریاست جمهوری این کشور مشخص کرد. نتیجه به دست آمده در اردوگاه جمهوریخواهان اما برخی را هراسان و نگران کرده است.

پس از یک ماه رقابت های انتخاباتی درون حزبی، سرانجام سه شنبه بزرگ در نخستین روز مارس 2016 فرا رسید؛ روزی که نقش تعیین کننده ای در انتخابات درون حزبی دموکرات ها و جمهوریخواهان دارد. در این روز، شهروندان 11 ایالت آمریکا به طور همزمان گزینه مورد نظر خود را با هدف انتخاب نامزد اصلی هماوردی در انتخابات ریاست جمهوری هشتم نوامبر این کشور (18 آبان 1395) تعیین کردند.

همان طور که انتظار می رفت «هیلاری کلینتون» وزیر امور خارجه پیشین آمریکا از حزب دموکرات برنده این انتخابات شد. در برابر، «دونالد ترامپ» سرمایه دار بزرگ آمریکایی از جبهه جمهوریخواه، در بیشتر ایالت ها از رقیبان خود پیشی گرفت. پیشتر نیز کلینتون و ترامپ در سه ایالت از چهار ایالتی که انتخابات در آن صورت گرفته بود پیروزی را از آن خود کرده بودند. برخلاف رقابت در اردوگاه دموکرات ها که تا حدی بی حاشیه در حال انجام است جمهوریخواهان در شرایط دشواری به سر می برند.

با سپری شدن سه شنبه بزرگ و مشخص شدن نتایج انتخابات، بر نگرانی مخالفان و منتقدان ترامپ افزوده شد. آنها که پیشتر نامزدی ترامپ را جدی نمی گرفتند اینک کابوس برتری ترامپ را در حال تبدیل شدن به واقعیت می بینند. او در مرحله مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری رقیبانی چون «تد کروز» سناتور محافظه کار تگزاس، «مارکو روبیو» سناتور محافظه کار فلوریدا، «بن کارسون» جراح بازنشسته و «جان کیسیک» فرماندار اوهایو را پشت سر گذاشت. شخصیت و شعارهای انتخاباتی ترامپ نگرانی های زیادی را برانگیخته، ضمن اینکه حامیانش را نیز مصمم تر به حمایت از او کرده است.

پس از اینکه ترامپ تاکید کرد در صورت راهیابی به کاخ سفید دیواری با هدف سد راه مهاجران در مرز آمریکا و مکزیک خواهد کشید و هزینه آن را نیز از مکزیک خواهد گرفت، نخستین موج مخالفت ها علیه او به راه افتاد. در همین ارتباط بود که پاپ «فرانسیس اول» رهبر کاتولیک های جهان در بیانیه ای انتقادی گفت: کسی که فقط به فکر ساختن دیوار در هر کجا است و نه به فکر ساختن پل، مسیحی نیست.

ترامپ همچنین وعده داد به محض ورود به کاخ سفید، 11 میلیون مهاجر غیرقانونی در آمریکا از این کشور اخراج خواهند شد. او همچنین در ارتباط با جمعیت مسلمان تاکید کرده است علاوه بر ثبت اطلاعات مسلمانانی که به خاک آمریکا وارد می شوند، مساجد این کشور نیز زیر نظارت قرار می گیرند و برخی از آنها تعطیل می شوند.

حال که احتمال پیروزی نهایی ترامپ در اردوگاه جمهوریخواهان بیش از پیش جدی شده است، واگرایی در این جبهه نیز آشکارا خود را نشان می دهد. این واگرایی در موضع گیری سران جمهوریخواه در ارتباط با نامزد پیشتاز این حزب نمایان است. یکی از این افراد «ترنت فرانکز» نماینده محافظه کار آریزونا در مجلس نمایندگان این کشور است که به تازگی در انتقاد به برنامه ها و سیاست های ترامپ هشدار داده که پای سرنوشت ملت آمریکا، جبهه جمهوریخواهان و نسل های بعدی در میان است و تاکید کرده است که جمهوریخواهان باید از کروز و روبیو حمایت کنند. همچنین «لیندسی گراهام» سناتور جمهوریخواه آمریکایی، زبان را از توصیف میزان خطرناک بودن ترامپ قاصر دانسته است. در میان جمهوریخواهان، «پل رایان» رییس مجلس نمایندگان آمریکا و «میت رامنی» نامزد نهایی حزب جمهوریخواه در رقابت انتخاباتی سال 2012 بر مواضع و برنامه های ترامپ به شدت تاخته اند.

گروهی ۶۰ نفره از کارشناسان کهنه کار و مقام های پیشین سیاست خارجی آمریکا نیز نامه ای خطاب به ترامپ منتشر و اعلام کرده اند که رویه او باعث کاهش امنیت آمریکا و حضور این کشور در عرصه بین المللی خواهد شد.

ایالات متحده کشوری است که اقلیت های قومی- نژادی زیادی را در خود جای داده است. سیاه پوستان، سرخپوستان، لاتین تبارها و آسیایی تبارها تنها چند نمونه از این گروه ها به شمار می روند. این گروه ها می توانند نقش بسزایی در انتخابات نهایی هشتم نوامبر ایفا کنند.

با جدی تر شدن پدیده ترامپ به عنوان خروجی نهایی جبهه جمهوریخواه، سران این حزب به این جمع بندی می رسند که برنامه ها و شعارهای ترامپ شاید در درون حزب حامیانی داشته باشد اما در مقابله با حزب رقیب ناکارآمد است، به ویژه اینکه سیاست های ترامپ با اصول مردمسالاری و هرگونه تگثرگرایی قومی و فرهنگی در تضاد است؛ فرهنگی که آمریکاییان خود را بانی و حامی آن می دانند.

پیشتر از سه شنبه بزرگ، در آمریکا حرکتی یکپارچه و هماهنگ علیه این سرمایه دار بزرگ و جنجالی صورت نگرفته بود و حضور او در انتخابات جدی گرفته نمی شد. پس از جدی شدن حضور ترامپ و ایجاد شکاف در طیف جمهوریخواه، حال نوبت به قشر فرهیخته و روشنفکر آمریکا رسیده تا سیاست های ستیزه جوی ترامپ را زیر سوال ببرند.

شکل گیری کمپین «نفرت را متوقف کنید» در میان جامعه هنرمندان و چهره های سرشناس آمریکایی واکنشی در قبال سیاست های ترامپ است. دامنه این واکنش ها تا جایی پیش رفته است که اینک برخی وی را با «آدولف هیتلر» رهبر آلمان نازی در جنگ دوم جهانی همسنجی می کنند. در همین چارچوب، «دانیل آلن» مدرس دانشگاه هاروارد در همسنجی ترامپ با هیتلر گفته است همه عمر نفهمیدم چه چیز هیتلر را به قدرت رساند، اما حالا دارم کم کم می فهمم.

به باور ناظران، اگر پیروزی های این میلیاردر آمریکایی در انتخابات درون حزبی به همین ترتیب ادامه یابد چه بسا که ترس و نگرانی مردم و به ویژه اقلیت ها سبب خواهد شد تا آنها به سمت دموکرات ها سوق یابند.

برخی پیروزی ترامپ در بیشتر ایالت های آمریکا به ویژه سه شنبه بزرگ را ناشی از نبود رقیبی قابل در این حزب می دانند. برای ترامپ خوشایند است که همزمان چند رقیب همچون کروز و روبیو را در مقابل خود داشته باشد تا یک رقیب قدرتمند. درک همین موضوع باعث شده است تا شماری از سران جمهوریخواه با تغییر رویکردی معنادار از رقیبان ترامپ حمایت کنند تا قبل از اینکه دیر شود گزینه ای دیگر را به عرصه رقابت نهایی با دموکرات ها بفرستند؛ گزینه ای که از محبوبیتی فراگیر برخوردار باشد و بتواند رای های خاکستری را به نفع جمهوریخواهان به صندوق ها بکشاند.

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را اما می توان از دریچه ای دیگر نیز مورد واکاوی قرار داد که ناظر بر جابجایی و تناوب احزاب راه یابنده به کاخ سفید است . نگاهی به انتخابات گذشته در این کشور نشان می دهد که در دهه های گذشته -به جز چند مورد خاص از جمله ریاست جمهوری «جرج بوش» پدر که تنها چهار سال به طول انجامید- هر حزب 2 دوره پیاپی پیروز انتخابات بوده و سپس کلید کاخ سفید را به حزب رقیب سپرده است. بر حسب تحلیلی نظام مند و مستند به تجربه های دهه های گذشته، جمهوریخواهان می توانند برنده انتخابات هشتم نوامبر باشند. البته برخی می گویند احتمال بر هم خوردن این رویه در این دوره با توجه به شرایط حزب جمهوریخواه وجود دارد. همانطور که در تاریخ آمریکا برای نخستین بار «باراک اوباما» به عنوان یک سیاهپوست توانست هشت سال بر کرسی ریاست جمهوری این کشور تکیه زند این بار هم ممکن است سیر تناوبی گذشته بر هم خورده و دموکرات ها برای نخستین بار یک زن را از میان خود به کاخ سفید هدایت کنند.