چشم‌انداز روشن آینده روابط چین و ایران

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم  شی جین‌پینگ) رئیس جمهوری خلق چین نوشت:

اینجانب بنا به دعوت جناب آقای دکتر روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران از کشور ایران به طور رسمی دیدار و درخصوص تحکیم روابط چین و ایران و مسائل مهم منطقه‌ای و بین‌المللی به طور جدی تبادل نظر خواهیم کرد تا روابط دوجانبه را به سطح بالاتری ارتقا دهیم.

این نخستین دیدارم از ایران است، اما من و بسیاری از مردم چین نسبت به پیشینه کشور باستانی و زیبای ایران ناآگاه نیستیم، زیرا جاده ابریشم دو ملت بزرگ را به هم متصل کرده است و داستان‌های جالبی مانند داستان زیر در کتب تاریخی ثبت شده‌اند.

بیش از دو هزار سال قبل در امپراتوری‌هان غربی (202 پ.م. الی 8 م)، دستیار «جانگ چیان» (Zhang Qian) فرستاده چین عازم ایران شده و مورد استقبال گرم ایرانیان قرار گرفت. در زمان امپراتور «تانگ» و امپراتور «سونگ» چین پس از قرن هفتم، ایرانیان زیادی برای طلب علم، امور پزشکی و تجارت راهی چین می‌شدند، آثار آنها در شهر «شیان» و «گوانگجو» مشهود است. در قرن سیزدهم، سعدی شاعر بزرگ ایرانی، شرح سیاحت خود در «کاشغر» منطقه خودمختار «اویغور» در «سین‌کیانگ» چین را در اشعارش آورده است. در سلسله «مینگ» (1644 الی 1368 میلادی) در قرن پانزدهم، آقای «جنگ هه» (Zheng He) در صدر ناوگان بزرگ هفت بار به دریای غربی سفر کرد و در این سفرها، سه بار به منطقه هرمز واقع در جنوب ایران رسید.

ابریشم چینی در ترکیب با ظرافت و نبوغ  ایرانیان در شهرت جهانی فرش مرغوب ابریشمی ایران سهیم بود؛ صنعتگران چینی از مواد کبالت به نام «سلمان» که در ایران کشف شده، برای تولید ظروف چینی به رنگ‌های آبی و سفید استفاده می‌کردند. ظروف لاک‌تراشی و سفالی چینی و همچنین فناوری کاغذسازی، متالورژی، چاپ و باروت‌سازی چینی از طریق ایران به غرب آسیا و حتی به اروپا و منطقه‌های دورتر رواج یافت و انار، انگور، زیتون، شیشه و ظروف نقره‌ای و طلایی از ایران و اروپا وارد چین شد.
دو تمدن بزرگ در جاده خشک و دریایی ابریشم که هزاران کیلومتر امتداد دارد، پس از طی راه‌های طولانی به یکدیگر رسیدند و دوستی میان ملت‌های دو کشور برقرار و ماندگار شد و اکنون، مصداقی است از شعر سعدی که می‌گوید: «هر چه نپاید، دلبستگی را نشاید.»
در طول تاریخ، چین و ایران سهم بزرگی در ایجاد «جاده ابریشم» و آمیختگی تمدن شرق و غرب داشته‌اند و معاملات دوستانه دو کشور پس از برقراری روابط سیاسی طی 45 سال دقیقاً تفسیر روحیه جاده ابریشم یعنی همبستگی و اعتماد متقابل، سود متقابل، بخشش و گنجایش، همکاری بر پایه «برد- برد» محسوب می‌شود.

پس از برقراری روابط دیپلماتیک دو کشور در سال 1971 میلادی، مناسبات چین و ایران با گذراندن تحولات بین‌المللی، از روند توسعه سالم و پایدار برخوردار بوده است. دو طرف حتی در زمان‌های سخت یکدیگر را درک و حمایت کرده‌اند. در مذاکرات پیرامون توافق جامع هسته‌ای، طرف چینی تعهد ایران را درخصوص عدم توسعه سلاح‌های هسته‌ای تحسین کرده و از تلاش‌های ایران جهت صیانت از حقوق مشروع خود حمایت نموده و نقش مثبت ایران جهت رسیدن به توافق هسته‌ای را مثبت ارزیابی می‌کند. در روزهای آینده ما به همکاری نزدیک با ایران ادامه خواهیم داد تا از اجرای بی نقص «برجام»، اطمینان حاصل کنیم. در حوزه بازرگانی و تجاری، حجم مناسبات دوجانبه از رقم ده‌ها میلیون دلار در دهه هفتم قرن گذشته به 52 میلیارد دلار در سال 2014 میلادی افزایش یافته است. چین برای 6 سال متوالی جایگاه بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران را حفظ کرده است. در عین حال مبادلات فرهنگی دو کشور روزافزون است. فاصله دور قادر به جدا کردن دوستی عمیق نیست، دوستی بین دو ملت به قوه محرک مهم توسعه روابط چین و ایران تبدیل شده است.

مناسبات مسئولان دو کشور، نقش مهم و تعیین کننده را برای روابط دوجانبه دارد. طی سال‌های اخیر من با جناب آقای دکتر روحانی، ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران چندین بار ملاقات داشته‌ام، بویژه در ماه سپتامبر سال گذشته در حاشیه همایش هفتادمین سالگرد تأسیس سازمان ملل متحد، درباره توسعه جامع روابط دوجانبه در فصلی جدید به توافقات مهمی دست یافتیم. در سال 2013 ابتکار ایده «یک کمربند و یک جاده» یعنی «کمربند اقتصادی جاده ابریشم» و «راه ابریشم دریایی قرن 21» را مطرح کردم که مورد استقبال ایران قرار گرفته است. چین و ایران به عنوان دو مقصد مهم در امتداد جاده ابریشم، از احیای این جاده سرشار از صلح و دوستی و همکاری انتظارات زیادی دارند. چین در حال اجرای سیزدهمین برنامه توسعه پنج ساله بوده و ایران نیز برنامه ششم توسعه را اجرا خواهد کرد و راهبرد توسعه دو طرف که مکمل یکدیگر هستند، دارای پتانسیل عظیمی است.

معتقدم همکاری چین و ایران در چارچوب «یک کمربند و یک جاده» می‌تواند در این زمینه‌ها پیگیری و تقویت شود:
- ما اعتماد سیاسی متقابل را تقویت و پایه همکاری را مستحکم‌تر می‌سازیم. اعتماد، کلید موفقیت است و بدون اعتماد مبادلات بین انسان‌ها و کشورها میسر نمی‌شود. کشورهای امتداد جاده ابریشم در مبادلات بیش از دو هزار ساله به اعتماد، دوستی و همکاری دست یافته‌اند. طی 45 سال پس از برقراری روابط سیاسی، چین و ایران مشکلات و موانع را برطرف کرده و دوستی دیرینه را محکم‌تر ساخته و همکاری‌های فیمابین شاهد دستاوردهای برجسته‌ای بوده است. اکنون ما باید با توجه به روحیه مذکور، هماهنگی سیاست‌ها را تقویت و کماکان از ملاحظات اصولی یکدیگر حمایت کنیم تا اجماع نظر بیشتری حاصل شده و پایه محکم‌تری را برای همکاری دوجانبه ایجاد کنیم. ما روابطی مبتنی بر مشارکت جامع راهبردی را برقرار خواهیم کرد و ارتباطات بین احزاب، دستگاه‌های قانونگذاری و استان‌ها و شهرها را گسترش داده و همکاری‌های چندجانبه از جمله سازمان همکاری شانگهای، سیکا، سازمان ملل متحد و غیره را تقویت و اعتماد سیاسی متقابل را به طور مستمر تقویت و محتوای روابط راهبردی را غنی‌تر خواهیم ساخت.

- ما روی اصل «منافع متقابل» و «برد- برد» و «رونق و توسعه مشترک» پافشاری می‌کنیم. پس از اجرای سیاست اصلاحات و «در باز اقتصادی» طی بیش از 30 سال، اقتصاد چین از رشد قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده است. حجم اقتصادی چین در رتبه دوم جهانی قرار دارد و در حوزه‌های سرمایه، تکنولوژی، تجهیزات و غیره مزیت‌های بزرگی داشته و ایران با منابع و نیروی کار فراوان و پتانسیل عظیم بازار در مرحله مهم روند صنعتی شدن و مدرن‌سازی قرار دارد. چین و ایران از لحاظ منابع و مزیت‌های همکاری بسیار مکمل یکدیگر هستند. اجرای «برجام»، فرصت جدیدی را برای توسعه روابط فیمابین فراهم خواهد آورد. چین آمادگی دارد با پیوند دادن استراتژی توسعه با ایران و استفاده از مزیت‌های دو طرف، همکاری‌های مبتنی بر اصل منافع متقابل را گسترش دهد تا بیشتر به نفع دو ملت بوده و رفاه و رونق مشترک تحقق یابد.
- ما شبکه پیوند راه‌ها و همکاری عملی را تقویت می‌کنیم. شبکه پیوند راه‌ها محور ابتکار «یک کمربند و یک جاده» است. راه‌اندازی شبکه پیوند راه‌ها باید توجه خود را به کشورهای آسیایی و حوزه زیربنایی حمل و نقل متمرکز سازد. چین در حوزه‌هایی از جمله راه‌آهن، برق، مخابرات، ماشین‌آلات، متالورژی و مصالح ساختمانی دارای مزیت‌های آشکار و رقابتی بوده و در سال 2014 چین با اختصاص 40 میلیارد دلار، صندوق جاده ابریشم را تأسیس کرد تا از پروژه‌های کشورهای در امتداد جاده خشکی و دریایی ابریشم حمایت کند. ایران در مرکز تردد شرق و غرب آسیا واقع شده و جایگاه و موقعیت مطلوبی دارد. چین آمادگی دارد همکاری در حوزه جاده‌سازی، راه‌آهن، دریایی و اینترنت با ایران را گسترش داده و گذرگاه شرق و غرب آسیا را ایجاد کند تا تجارت و سرمایه‌گذاری کشورهای در امتداد این جاده را تسهیل کرده و هزینه‌های گردش فرا ملی افراد، کالا و سرمایه را کاهش داده و همکاری‌ها در زمینه‌های منابع، انرژی و صنعت را تعمیق دهد.

- ما براساس اصل در باز و فراگیر بودن، مبادلات فرهنگی را ترغیب می‌کنیم. به قول چینی‌ها، «انسان‌ها از طریق دل با یکدیگر آشنا می‌شوند.» ضرب‌المثل فارسی «دل به دل راه دارد» نیز هم معنای آن است. کشورهای مختلف، ملیت‌های مختلف و تمدن‌های مختلف در تبادلات فرهنگی باید روی یادگیری متقابل و همزیستی و هماهنگی پافشاری کنند. فرهنگ چین و ایران نقاط قوت متفاوت دارد. ملت دو کشور در جریان رفت و آمد‌ها از یکدیگر می‌آموختند. ما باید تبادلات در زمینه‌های فرهنگ، آموزش و پرورش، مطبوعات، انتشارات و گردشگری را گسترش داده و مبادلات بین جوانان و دانش‌آموزان را تشویق کنیم تا روحیه جاده ابریشم نسل به نسل انتقال یابد و ملت دو کشور دست به دست یکدیگر به جلو حرکت کنند.

انار، میوه‌ای است که در زمان قدیم از ایران وارد چین می‌شد، نماد زایش و باروری است و در چین به سمبل رونق و رفاه تبدیل شده است. در عین حال انار شاهد رفت و آمدهای دوستانه مردم در امتداد جاده ابریشم بوده و همچنین گویای نائل آمدن دستاوردهای بیشتری در زمینه همکاری دو کشور در آینده است. پکن و تهران چند هزار کیلومتر با یکدیگر فاصله دارند، اما دوری مسیر، نمی‌تواند مانع نزدیکی و همکاری دو کشور شود و نمی‌تواند از تقویت مراودات و دوستی دو ملت ممانعت کند. ما آمادگی داریم با تشریک مساعی با ایران چشم‌انداز روشنی را در آینده روابط چین و ایران ترسیم کنیم.