حضور
در فضاي مجازي و مشكلات و مسائلي كه پيرامون اين حضور شكل گرفته است در
دهه‌هاي اخير همواره محل بحث و مناقشه بوده و از دل آن شيوه‌هاي برخورد
متفاوتي برخاسته است. يكي از مسائل مهم در اين زمينه گمنامي در فضاي جديد
است كه با خود پيامدهاي منفي بسياري را به همراه داشته است كه اين روزها
ثبت احوال كشور سعي دارد با «تعيين هويت در فضاي مجازي با كارت هوشمند ملي»
بر اين مشكل فائق آيد.
با گسترش فناوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي در جامعه و افزايش روز افزون حضور در اين فضا بسياري از مقوله‌هاي مهم اجتماعي در اين فضا شكلي جديد به خود گرفته‌اند. اين فضاي جديد بستري را به وجود آورده است كه افراد با حضور در آن بتوانند دست به خلق هويت‌هايي متفاوت با آنچه در دنياي واقعي هستند بزنند. ناشناسي افراد در فضاي جديد يكي از مسائل مهمي است كه با خود پيامدهاي گوناگوني را به همراه دارد. حضور گمنام در اين فضا فرصتي را به وجود مي‌آورد كه افراد به انواع حساب‌هاي كاربري دست يابند بدون آنكه اثري از هويت واقعي افراد در آن پيدا شود. اين مساله هم جنبه‌هاي مثبت و هم جنبه‌هاي منفي را به همراه دارد. متاسفانه در جامعه ما استفاده درستي از اين ناشناسي نمي‌شود و معمولا اين هويت ناشناخته فرصتي براي مزاحمت‌ها و كلاهبرداري‌هاي اينترنتي مي‌شود. اين مساله همواره در جامعه ما در دردسرساز بوده و باعث شده است كه راه‌هاي گوناگوني براي مقابله با آن شكل بگيرند اما مسائل اين فضا با وجود تمامي اين تلاش‌ها همچنان ادامه دارند و به نظر مي‌رسد كه مسئولان اين‌بار راه حل جديدي را براي حل اين مساله در پيش گرفته‌اند. اين‌بار صحبت استفاده از كارت هوشمند ملي براي جمع‌آوري اطلاعات افراد در اين فضا مي‌شود. هر چند كه هنوز درباره شيوه استفاده از اين كارت اطلاعات روشن و صريحي از سوي مسئولان ارائه نشده است، اما به نظر مي‌رسد كه استفاده از اين كارت براي كنترل فضاي مجازي مي‌تواند پيامدهايي را به همراه داشته باشد كه بعضي از آنها چندان هم خوشايند نيستند. شايد استفاده از اين كارت بتواند اطلاعات دقيقي از هويت حاضران در فضاي مجازي و آمار آنها به دست دهد و به ميزان زيادي از جرم و جنايت‌ها بكاهد اما در عين حال استفاده از آن مي‌تواند باعث ايجاد حس ناامني در افراد جامعه براي حضور در اين فضا شود. به همين دليل لازم است استفاده از اين كارت هوشمند و اطلاعات آن به صورتي باشد كه به احساس امنيت افراد در اين فضا لطمه وارد نكند.
تعيين هويت در فضاي مجازي
روز گذشته، سخنگوي سازمان ثبت احوال كشور با بيان اينكه در برنامه ششم دو بحث جدي داريم، گفت: يكي از اهداف ما ارتقا و محوريت دادن به پايگاه اطلاعات جمعيت كشور در تراكنش‌هاي حضوري براي تصديق و احراز هويت است. محمدابراهيم طريقت افزود: اصرار داريم كه موضوع نشاني دسترسي، جدي گرفته شود و براساس قانون، شماره ملي و كدپستي، نشاني محل سكونت يا نشان دسترسي را فقط بايد از پايگاه اطلاعات جمعيت كشور استعلام كنيم و تدابيري براي به روز نگه داشتن آن داشته باشيم. اين نياز جدي در فضاي آماري و خدمت‌دهي است. او با بيان اينكه خيلي مواقع به علت سيال بودن جمعيت، اعداد دقيقي درباره آن نمي‌توانيم ارائه دهيم، گفت: اين آمارها ثبتي است و نسبت به آمارهاي سرشماري، هزينه‌ها را به‌شدت كاهش مي‌دهد البته مرتب بايد به روز شود. سخنگوي سازمان ثبت احوال درباره هدف دوم ثبت احوال براي برنامه ششم توسعه اظهاركرد: هدف دوم، مديريت هويت در فضاي مجازي است. راهبرد اصلي ما تحول ديجيتالي در ثبت احوال با دو شاخص عملكردي است. يكي بحث ارتقاي پايگاه است و ديگري استفاده از كارت هوشمند ملي براي مديريت هويت در فضاي مجازي است. به گزارش ايسنا، طريقت در پايان درباره اقدامات سازمان ثبت احوال براي تصويب راهبرد مديريت در فضاي مجازي در كميسيون‌هاي برنامه ششم توسعه گفت: ما در كميسيون‌هاي دولت الكترونيك، فناوري اطلاعات و ارتباطات و به ويژه اجتماعي برنامه ششم توسعه اين موارد را مطرح كرديم و در كميسيون اجتماعي تصويب شد.
تصديق هويت در فضاي مجازي با يك تراشه
توضيحات بيشتر در اين زمينه را مي‌توان از لابه‌لاي اظهارنظر يك سال قبل معاون فناوري و اطلاعات سازمان ثبت احوال يافت كه گفت: كارت ملي هوشمند ابزاري براي شناسايي هويت فرد در فضاي مجازي است و تاكنون يك ميليون كارت هوشمند صادر شده است. حميد پارسايي با بيان اينكه كارت ملي هوشمند به تصديق هويت در فضاي مجازي كمك مي‌كند، گفت: مخاطبان شبكه‌هاي اطلاعاتي دستگاه‌ها توسط اين كارت شناسايي مي‌شوند و سپس به فرد خدمات ارائه مي‌دهند. او با اشاره به تفاوت‌هاي كارت شناسايي ملي و كارت هوشمند ملي اظهاركرد: كارت شناسايي ملي موجب احراز هويت در فضاي واقعي مي‌شد، اما كارت ملي هوشمند اين كار را در فضاي مجازي نيز انجام مي‌دهد. ويژگي خاص اين كارت در تراشه روي آن است كه هويت فرد را در فضاي مجازي تصديق مي‌كند. كارت ملي هوشمند نخستين وسيله‌اي است كه در كشور اين كار را انجام مي‌دهد و حاوي امضاي الكترونيك فرد نيز است. معاون فناوري و اطلاعات سازمان ثبت احوال در ادامه گفت: كاربر تعريف شده مي‌تواند از طريق كارت ملي هوشمند به پايگاه ثبت احوال و پايگاه‌هاي ديگري مانند سلامت و ناجا در طول شبانه روز متصل شود. تاكنون نام كاربري و رمز عبور قابل انتقال به فرد ديگر بود ولي با استفاده از كارت هوشمند ملي تنها فرد دارنده كارت مي‌تواند از نام كاربري و رمز عبور استفاده كند.
استراق سمع در فضاي مجازي ممنوع
يك وكيل دادگستري در پاسخ به اين سوال «آرمان» كه آيا رصد افراد با استفاده از شناسه يا كد ملي‌اي كه براي هويت شخصي آنها در نظر گرفته شده است، مشمول حريم خصوصي مي‌شود يا نه، گفت: براي شناسايي افراد نيازمند ابزارها تراشه‌ها و نرم افزارهايي است كه افراد هويت خودشان را با آنها ثابت مي‌كنند. مصطفي ترك همداني ادامه مي‌دهد: داده‌هاي افراد از طريق اين تراشه‌ها و نرم‌افزارها جمع‌آوري مي‌شوند و در جاهايي كه لازم است از آنها استفاده مي‌شود. استفاده از اين داده‌هاي هويت شخصي افراد در فضاي مجازي ممنوع است مگر جايي كه قانون اجازه دهد. او مي‌افزايد: در قانون جرايم رايانه‌اي هم دستيابي به داده‌هاي شخصي افراد منوط به دستور قضائي است. او تصريح مي‌كند: اگر استفاده از داده‌ها براي دستيابي به اطلاعات كلان مانند آمار مراجعه‌كننده‌ها به كميته امداد يا تعداد يارانه بگيرها باشد استفاده از اين داده‌ها اشكالي ندارد اما رصد اطلاعات شخصي افراد و اينكه آنها در اين فضا چه كارهايي انجام مي‌دهند فقط با دستور مقام قضائي مجاز است و اگر عملي غير از اين صورت گيرد خلاف قانون است.
