كلاس درس «سيد حسن » روز امتحان « اجتهاد»

ساعت ٩ صبح مدرسه دارالشفاء قم. سيد ٤٣ ساله لپ تاپ به دست وارد مدرس ٢ مدرسه دارالشفاء قم مي شود. كلاس درس خارج فقه است. سه سال از آغاز اين كلاس مي گذرد. مبحث روز «مكاتب محرمه» است با ١٣٠ نفر طلبه. بحث بر سر اين است كه اگر معامله كنندگان قصد حرام كرده باشند تكليف چيست؟ كلاس ساعت ١٠ تمام مي شود. اما كلاس اصلي پس از آن آغاز مي شود. كلاس خارج اصول متفاوت از ساير كلاس هاست. شش سال از آغاز آن مي گذرد و تعداد بالاي شاگردها باعث شده است كه محل برگزاري اين درس به نمازخانه انتقال يابد. حالا٣٠٠ نفر طلبه گوش به سخنان او سپرده اند. بحث بر سر «اوامر» است. اينكه آيا «فعل امر بر مره يا تكرار دلالت دارد يا خير؟» كلاس با پاورپوينت و جزوه جلو مي رود. هيچ تفاوتي بين كلاس هاي خارج فقه و خارج اصول امروز يادگار امام با روزهاي ديگر نيست. فضا و نحوه تدريس همان است. سوالات شاگردان همان است و تعدادشان هم همان. يكي از شاگردانش در مورد فضاي اين كلاس مي گويد: «سيد حسن خميني سبك خاصي در درس دادن دارند به همه اقوال معاصرين و گذشته توجه دارد. قوت علمي شان بالااست و بيان بسيار رسايي دارد. طلبه ها با كسي تعارف ندارند و اگر كلاسي جوابگوي شان نباشد در آن شركت نمي كنند. همين باعث شده كه برخي كلاس ها ٢٠ نفر طلبه داشته باشد و كلاس خارج اصول ايشان ٣٠٠ نفر». كلاس تمام مي شود. همان كلاسي كه شنبه تا چهارشنبه به صورت مستمر صبح ها تشكيل مي شود.
همزمان ساعت ٩ صبح ميدان رسالت قم. چند خيابان آن طرف تر از مدرسه دارالشفاء قم. ٤٠٠ داوطلب به تدريج وارد ساختمان دبيرخانه مجلس خبرگان رهبري مي شوند. چهره سرشناسي ميان آنها نيست. ١٤٠نفر از دعوت شده ها نيامدند. سرشناس ها مي گويند دعوتي از آنها نشده پس نيامده اند. ١٥ سوال جلوي آنهايي كه قرار است درجه اجتهادشان تخمين زده شود، قرار مي گيرد. پنج سوال از اصول، پنج سوال از فقه و پنج سوال از اجتهاد. سوالات تشريحي و نتيجه امتحان كاملامحرمانه است. آزمون تا ساعت ١٤ به طول مي انجامد اما بازهم خبري از چهره هاي سرشناس نيست. زنان هم آمدند و در امتحان شركت كردند. تصحيح اوراق از همان ديروز و پس از پايان امتحان آغاز شد تا پذيرفته شدگان براي مرحله بعدي يعني «مصاحبه شفاهي» دعوت شوند.

 چشم ها منتظر ورود سيد حسن خميني بود اما او با توجه به آنكه دعوتنامه اي دريافت نكرده بود، نيامد و به كلاس درس خارج فقه و اصول خود رفت. سيدحسن خميني به آزمون نرفت اما همزمان شايعه «انصراف» از كانديداتوري براي انتخابات خبرگان از سوي برخي رسانه ها منتشر شد. شايعه دو ساعت بعد از سوي نزديكان بيت امام تكذيب شد و كمي آن طرف تر سخنگوي شوراي نگهبان گفت كه «عدم شركت در آزمون» به معناي «انصراف» نيست. حالااما دست شوراي نگهبان است كه باز مي ماند. هنوز نه مي توان اميد قطعي به تاييد آنهايي داشت كه در اين آزمون شركت نكرده اند و درجه علمي شان براي فقهاي شوراي نگهبان قابل اثبات نيست و نه مي توان عدم حضور چهره ها را به معني پايان حضور آنها دانست و برچسب «ردصلاحيت» شده را بر پيشاني آنها ديد. يادگار امام هنوز منتظر تاييد صلاحيتش است.
     آبرويش را در اين مسير گذاشته است و خيلي از علما مهر تاييد بر درجه اجتهاد او گذاشته اند. اين بار تصميم شوراي نگهبان است برسر يك «خميني».
    
    آزمون شش ساعته با ١٥ سوال
     آنهايي كه در جلسه آزمون حضور داشتند از شرايط آزمون گفتند. از آزموني شش ساعته كه ١٥ سوال داشت تا درجه علمي داوطلبان انتخابات خبرگان رهبري را محك بزند. پيامك دعوت به حضور براي خيلي هاي ديگر كه براي شركت در آزمون رفته بودند هم نيامده بود و همين موجب اعتراض داوطلبان را فراهم كرده بود. آزمون هنگام اذان ظهر قطع شد و داوطلبان پس از اقامه نماز ظهر به ادامه آزمون پرداختند تا در ساعت ١٥:٣٠ آزمون پايان يابد. اما اين آزمون ويژگي هاي خاص خود را هم داشت. آن گونه كه كانال تلگرامي فريد مدرسي گزارش داده است «شركت كنندگان در آزمون در زمان نماز به راحتي با يكديگر گفت وگو كردند و از پاسخ سوال ها گفتند. نامزدهاي خبرگان برخي شان حتي موبايل و كتاب هم با خود به جلسه آزمون برده بودند.» شش داوطلب زن هم براي محك زدن درجه علمي شان به ميدان رسالت قم رفتند تا ببينند كه مي توانند وارد مجلس خبرگان رهبري شوند يا خير؟ برخي به روز برگزاري آزمون انتقاد داشتند.
    
 آنها كه نيامدند؟

     چهره هاي جديدي كه براي حضور در رقابت مجلس خبرگان رهبري داوطلب شده بودند از جمله افرادي بودند كه روز گذشته بسياري انتظار ورود آنها به ساختمان دبيرخانه مجلس خبرگان رهبري را داشتند. آيت الله امجد از جمله افرادي بود كه با وجود آنكه يكي از اعضاي حقوقدان شوراي نگهبان خبر از دعوت شدن او به آزمون داده بود به محل آزمون نيامد تا بعد از ظهر روز گذشته اعلام شود كه وي در رقابت هاي پيشين مجلس خبرگان رهبري يك بار تاييد صلاحيت شده بوده و در نتيجه نيازي به آزمون دادن ندارد. آيت الله موسوي بجنوردي نيز از جمله ديگر افرادي بود كه با توجه به حضورش در ليست داوطلبان جديد احتمال حضور او را، كه از شاگردان حضرت امام بوده و دو درس خارج فقه و اصول را در حوزه علميه تدريس مي كند، مي دادند. آيت الله موسوي بجنوردي هم اما در اين آزمون به دليل آنكه دعوتي از او نشده بود شركت نكرد. مرتضي آقاتهراني، نماينده فعلي مجلس نهم كه براي انتخابات خبرگان كانديدا شده است از جمله افرادي بود كه با وجود آنكه احتمال حضورش مي رفت در اين آزمون شركت نكرد. اما سرشناس ترين چهره اي كه حالابا نيامدنش به آزمون خبرگان كمي سرنوشت انتخابات را مبهم كرده است، يادگار امام خميني است.
    
 نه انصراف و نه آزمون

 سيد حسن خميني ديروز به آزموني كه در ميدان رسالت شهر قم، همان شهري كه او سال ها در آن درس خوانده و درس داده بود، نرفت. تاكيد كرد كه دعوتنامه اي برايش نيامده است پس در آزمون شركت نخواهد كرد. نرسيدن دعوتنامه از طريق پيامك يا هر شكل ديگري را از دو روز پيش از برگزاري آزمون اعلام كرده بود اما ديروز بازهم در اين مورد تاكيد كرد. نيامدنش به آزمون موجب شد تا برخي رسانه ها استنباط كنند كه حالاديگر سيد حسن خميني از رقابت انتخاباتي خبرگان انصراف داده است. شايعه اي كه خيلي زود از سوي يكي از نزديكان يادگار امام تكذيب شد. به گفته مرتضي اشراقي آيت الله سيد حسن خميني انصراف نداده و تمام اخبار مبني بر انصراف وي كذب و دروغ است.اين شايعه كمي بعدتر توسط سخنگوي شوراي نگهبان هم رد شد. نجات الله ابراهيميان در همين مورد به فارس گفت: «شركت نكردن در آزمون علمي خبرگان رهبري، انصراف از كانديداتوري تلقي نمي شود، ممكن است داوطلبي بگويد «بنده بدون نياز به شركت در آزمون علمي، مجتهدم»، اما اگر داوطلبي آزمون نداده باشد، در واقع در اين شرايط ابزاري براي تاييد شرط علمي آنها دراختيار فقهاي شوراي نگهبان نيست و ممكن است منتهي به عدم احراز صلاحيت آن داوطلب شود». در نتيجه حالاسيد حسن خميني نه در آزمون خبرگان شركت كرده است و نه از رقابت خبرگان كنار كشيده است.
    
    ابهام در دعوتنامه ها
     اينكه سيد حسن خميني به اين آزمون دعوت شده است و در آن شركت نكرده است با اينكه او اصلابه اين آزمون دعوت نشده است كمي شرايط را متفاوت مي كند. نزديكان يادگار امام تاكيد دارند كه هيچ گونه دعوتنامه اي از سوي شوراي نگهبان براي شان ارسال نشده است. آيت الله موسوي بجنوردي هم در همين مورد تاكيد داشت كه دعوتنامه اي به دستش نرسيده است با اين حال هنوز وضعيت مبهم است. بالاخره شوراي نگهبان دعوت كرده است يا نه؟ اما پاسخي كه نجات الله ابراهيميان، سخنگوي شوراي نگهبان عصر ديروز در مورد ابهامات به وجود آمده به «اعتماد» مي دهد كمي متفاوت تر است. او بازهم ترجيح داد در مورد دعوت يا عدم دعوت از سيد حسن خميني صراحتا و مصداقا صحبت نكند و از آن ١٤٠ نفري بگويد كه در اين آزمون شركت نكرده اند. ابراهيميان در گفت وگو با «اعتماد» از موضوع جديدي ياد مي كند و مي گويد: «اساسا چيزي به نام دعوت كتبي و شخصي از اشخاص وجود نداشته است بنابراين اگر آقايان مي گويند كه از آنها دعوت نشده است، راست مي گويند. ملاك ما براي آزمون علمي خبرگان همان اطلاعيه عمومي شوراي نگهبان بود كه از همه داوطلبان به جز آنهايي كه هم اكنون عضو مجلس هستند يا در گذشته بوده اند يا در انتخابات هاي پيشين صلاحيت شان تاييد شده است دعوت به حضور در آزمون علمي كرده بود.» وي در ادامه در مورد تبعات عدم حضور در آزمون علمي توضيح مي دهد و مي گويد كه اين عدم حضور ممكن است به اين علت بوده باشد كه فرد شرايط علمي را از نظر خودش دارا بوده است اما اثبات اين شرايط براي فقهاي شوراي نگهبان امكانپذير نخواهد بود. ابراهيميان تاكيد كرد: البته ما براي اطمينان به برخي از داوطلبان پيامك هم فرستاديم اما در نهايت مبناي دعوت همان اطلاعيه عمومي شوراي نگهبان است.
    
    نوبت تصميم شوراي نگهبان

     يادگار امام همان كه آمدنش موجي از واكنش هاي مثبت را به همراه داشت در هنگام ثبت نام يك جمله مهم داشت «آبرويم را در اين مسير مي گذارم». حالانوبت شوراي نگهبان است. يادگار امام كه بسياري به درجه علمي اش اذعان دارند. هنوز هم اظهارات آيت الله مومن در مورد آنهايي كه نياز به شركت در آزمون علمي شوراي نگهبان ندارند مورد استناد خيلي هاست. اظهاراتي كه آيت الله مومن، عضو فقهاي شوراي نگهبان در مورد آزمون خبرگان گفته بود: «آزمون اجتهاد در قانون تعيين شرايط اعضاي خبرگان نيامده است. مرجع تشخيص دارا بودن شرايط فوق، فقهاي شوراي نگهبان هستند يعني فقهاي شوراي نگهبان بايد تشخيص بدهند كه فرد اين شرايط را دارد يا خير. گاهي كسي كه ثبت نام مي كند از ما هم فاضل تر بوده است و ما نيز او را مي شناسيم، بنابراين اين فرد نيازي به امتحان دادن ندارد. يا كسي است كه ما آشنايي با او نداريم اما در حوزه تدريس مي كند، نوارهاي جلسات درس او نيز موجود است، خوب هم درس مي دهد، ملااست و در مسائل سياسي هم اظهارنظر كرده و مواضعش روشن است: اين فرد هم نيازي به امتحان اجتهاد ندارد.» حالانوبت شوراي نگهبان است تا بگويد تصميم نهايي اش در مورد درجه علمي يادگار امام كه ٢٠ سال از شروع تدريسش در حوزه مي گذرد چيست؟ تصميمي كه با توجه به اظهارات متفاوت حقوقدانان شوراي نگهبان مشخص است كه هنوز اتخاذ نشده است.