گفت‌وگوهای دو جانبه تهران و ریاض آغاز شد

با وجود پا برجا بودن اختلاف‌های سیاسی متعدد میان تهران و ریاض ، روز گذشته مطرح شدن دو موضع  از به‌وجود آمدن روزنه‌ای جدید در روابط  دو کشور خبر داد. از یک سو،  به گزارش فارس، حسن قشقاوی معاون کنسولی وزیر خارجه ایران که در تلویزیون «العالم» حضور یافته بود، خبــــر داد که « سطحی از گفت‌وگوها بین ایران و عربستان درباره روابط دوجانبه و برخی مسائل منطقه‌ای آغاز شده است ». قشقاوی همچنین از معرفی سفیر جدید ریاض به تهران و بررسی مقامات کشورمان در این زمینه خبر داد.

همزمان آنگونه که ایرنا گزارش داد، وزیر خارجه عربستان  در صفحه «توییتر» رسمی خود، ایران را کشوری اسلامی، همسایه و دارای تاریخ و تمدن خواند و تأکید کرد: «عربستان سعودی به دنبال برقراری بهترین رابطه با ایران است». موضعی که پایگاه خبری «اخبارالساعه» امارات آن را اولین تغییر لحن آشکار «عادل الجبیر»از زمان عهده دار شدن پست وزارت خارجه توصیف کرد. این اظهار نظر الجبیر در حالی است که او طی حدود 8 ماهی که از آغاز وزارتش می‌گذرد بارها اظهارات خارج از عرف دیپلماتیکی را علیه ایران مطرح کرده است.

هرچند الجبیر از حدود دو هفته پیش و با طرح این ادعا که تاکنون چندین بار وزیر امور خارجه ایران را به ریاض دعوت کرده ایم اما او هنوز به عربستان نیامده است، سعی کرد تا سهم ایران را در حل نشدن اختلافات به‌وجود آمده میان دو کشور بیشتر نشان دهد.

پس از همین اعلام موضع ،  برخی خبرگزاری‌های عربی به خبرسازی درباره دیدار دو وزیر در حاشیه دومین نشست وین روی آوردند و در حالی که ظریف و الجبیر کم تر از 10 دقیقه و بیشتر درباره مسائل مربوط به پیگیری فاجعه منا با یکدیگر صحبت کرده بودند، آنها از دیداری سه ساعته خبر دادند. موضوعی که از سوی وزارت خارجه ایران تکذیب شد. 

اما اکنون معاون کنسولی وزارت خارجه در اظهارات دیروز خود دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان  سعودی را خوب توصیف کرد و از برخی ملاقات‌ها میان سفیر جمهوری اسلامی ایران در ریاض با برخی از مقامات عربستان نیز خبر داد. قشقاوی با تأکید بر اینکه  روابط ایران و عربستان قطع نیست،‌ ابراز امیدواری کرد که حاصل این دیدارها و گفت‌و‌گوها و ادامه آن، زمینه را برای تعامل بیشتر بین ایران و عربستان فراهم کند.

معرفی سفیر یک گام مثبت

خبر معرفی سفیر از سوی عربستان سعودی در حالی مطرح می‌شود که سفارت ریاض در تهران از بهار سال 93 تا کنون با حضور کاردار اداره شده است. آخرین سفیر عربستان در ایران «عبدالرحمان بن‌غرمان شهری» بود که چند ماه پس از بر عهده گرفتن سفارت و پس از خبر ساز شدن تصاویر دیدارش با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و بوسه او بر پیشانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت ایران به ریاض فراخوانده شد و بی‌خداحافظی تهران را ترک کرد.  پس از او عربستان سفیر دیگری را معرفی کرد که با وجود طی موفق مراحل اداری در ایران برای گرفتن آخرین دستورالعمل‌ها به ریاض رفت و دیگر بازنگشت. گفتند که او بازنشسته شده است. اما واقعیت این بود که مرگ ملک عبدالله و تغییر کارگزاران حکومتی در عربستان آغاز مرحله متفاوتی از روابط میان ایران و عربستان را رقم زده بود.

مرحله‌ای که از کارشکنی‌های علنی عربستان در ماجرای مذاکرات هسته‌ای آغاز شد و در اختلاف بر سر مسائل بحرین، سوریه و یمن به اوج رسید.

اختلافاتی که ماجرای تعرض به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده (فروردین 94)، فاجعه منا و کشته شدن صدها ایرانی در مراسم حج امسال و کارشکنی مسئولان عربستان در حین بروز فاجعه و پیگیری عواقب آن بر گره‌های آن افزود.

اختلافات اساسی درباره یمن و سوریه

گفت‌و‌گو میان تهران و ریاض در حالی آغاز شده است که دو کشور علاوه بر چالش‌های ریز و درشت درباره مسائل مختلف با دو اختلاف اساسی درباره مسائل یمن و سوریه مواجه‌اند. درمورد یمن، ایران بارها اعلام کرده است که با مداخله و اقدام نظامی عربستان علیه دولت انقلابی این کشور و کشتار هزاران نفر از مردم بی‌دفاع یمن مخالف است و راه حل بحران را در گفت‌و‌گوهای یمنی- یمنی جست‌و‌جو می‌کند.

درباره سوریه نیز، عربستان در جبهه کشورهای معدودی است که خواستار کناره‌گیری «بشار اسد » رئیس جمهوری سوریه به عنوان پیش شرط حل مسأله سوریه بودند. پیش شرطی که در وین رأی نیاورد و با این حال ریاض بر این موضع خود اصرار دارد.

وجه بارز این عقیده هم نشستی است که گروه‌های معارض سوری به دعوت عربستان در ریاض برگزار کردند. نشستی که ظاهراً با هدف تعیین نماینده این گروه‌ها برای حضور در نشست‌های آتی مربوط به سوریه برگزار شد. اما در اولین واکنش معاون عربی- آفریقایی وزارت خارجه ایران آن را مغایر بیانیه وین دانست و از حضور گروه‌های تروریستی مرتبط با داعش در آن انتقاد کرد. این در حالی بود که وزیر خارجه امریکا نیز با وجود استقبال از نشست ریاض درباره خروجی آن تأکید کرد: «هنوز پرسش‌ها و مسائلی در مورد توافق گروه‌های مخالف سوری در ریاض بر سر مذاکره با دولت سوریه، مطرح است که باید به آنها پاسخ داده شود».

وجود اختلافات متعدد و گسترده میان ایران و عربستان سعودی اگر چه به احتمال زیاد سبب کندی پیشرفت گفت‌و‌گوهای میان تهران و ریاض خواهد بود، اما از وجه دیگر این اختلافات و واقعیت تأثیر گذاری دو کشور در مسائل منطقه بر ضرورت و اهمیت آغاز و ادامه آن می‌افزاید.

گفت‌و‌گوهایی که تا کنون از دیدارهای حاشیه‌ای وزرای خارجه ایران و عربستان آغاز شده اما بعید نیست هوشمندی حاکم بر دستگاه دیپلماسی تحت مدیریت ظریف آن را به راه حلی برای کاستن از پیچیدگی بحران‌های گریبانگیر منطقه تبدیل کند.
 
منبع: ایران