پاسخ تند کارگردان رستاخیز به وزارت ارشاد

هنوز سینمای ایران از شوکی که بر اثر نیمه‌رهاشدن اکران «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش به وجود آمد بیرون نیامده است. فیلمی که تصور می‌شد به واسطه کیفیت، ماهیت و محتوای مذهبی آن در جریان اکران، با حمایت‌های همه‌جانبه روبه‌رو شود بعد از چند سئانس نمایش بنا به دستور وزارت ارشاد از پرده پایین کشیده شد!

«سینما» با این مقدمه نوشت: وزارت ارشاد در پی اعتراض‌های خیابانی این حکم را صادر کرده بود. حالا بعد از نزدیک به شش ماه از آن اتفاق، حسین نوش‌آبادی سخنگوی وزارت ارشاد در آخرین سخنان خود به گونه‌ای از وضعیت فیلم یاد کرده که گویا همه چیز در اختیار درویش است.

درویش در گفت‌و‌گو با سینما در مورد شرایط فیلم خود و اظهارات نوش‌آبادی سخن گفت.

* آقای درویش، آقای نوش‌آبادی در بخشی از صحبت‌های خود گفته‌اند: «حالا توپ در زمین سازندگان فیلم «رستاخیز» است». ماجرای این توپ که به زمین شما افتاده چیست؟

سخنگوی محترم وزارت ارشاد ابتدا باید معلوم کند توپی که به پای سازندگان رستاخیز انداخته‌اند، توپ فوتبال است یا توپ جنگی؟!

* نظر خودتان چیست؟

اگر تشبیه آقای نوش‌آبادی را قبول داشته باشیم، ظاهرا ایشان فضای فرهنگ و سینما را مسابقه فوتبال فرض گرفته‌اند و الان توپ را زیر پای سازندگان «رستاخیز» انداخته‌اند. سازندگان رستاخیز بر مبنای قوانین حاکم بر یک مسابقه فوتبال که در اینجا قوانین ارشاد و شرعی است و به تایید ارشاد نیز رسیده وارد این مسابقه شده‌اند. متاسفانه داور این بازی که وزارت ارشاد است، وسط مسابقه کاری کرده که همه زحمات و محصول یک تیم بر باد رفته است! حالا هم می‌گویند توپ زیر پای تیمی است که حقوقش پایمال شده. اصلا حواسشان نیست این توپی که زیر پای ما انداخته‌اند توپ جنگی است. از نظر سازندگان «رستاخیز» این فیلم در تاریخ 24 تیر ماه 1394 اکران شده است و توسط ارشاد که نقش داوری داشته و مجوز برای مسابقه صادر کرده به تعلیق درآمده است. ولی وقتی یک تیم وارد بازی می‌شود مسئولان باید در نظر بگیرند که آنان مجوزها را صادر کرده‌اند و این مجوزها تبعات قانونی دارد و هر نوع تصمیم‌گیری برخلاف مفاد مجوز صادره می‌تواند خسارت و تبعات معنوی و مادی داشته باشد. تمام فرصت‌های نمایش فیلم «رستاخیز» در داخل و خارج از کشور با تصمیم وزارت ارشاد نابود شده است. مثال می‌زنم: در این ایام که مصادف با اربعین حسینی است حدود بیست و چهار پنج میلیون نفر پای پیاده برای زیارت عتبات عالیات از نجف به کربلا می‌روند. یکی از فرصت‌های جدی که تهیه‌کننده «رستاخیز» با تلاش زیاد و سفرهای متعدد و هماهنگی با استاندار کربلا و مسئولان عراقی و تولیت آستان مقدس حضرت سیدالشهدا (ع) و پشتیبانی سازمان حج و زیارت ایجاد کرد، توزیع حداقل پنج میلیون DVD این فیلم در روز اربعین در میان عاشقان امام حسین (ع) بود؛ اتفاقی که قرار بود بعد از نمایش عمومی این فیلم در ایران و خارج از ایران رخ دهد اما به واسطه تصمیم وزارت ارشاد از «رستاخیز» گرفته شد.

* احتمالا قبل از آن هم در ایران توزیع می‌شد.

بله، بسیاری از دی‌وی‌د‌ی‌های این فیلم در داخل کشور پیش‌فروش شده بود اما همه اینها با تصمیم ارشاد مسکوت مانده است و نمایش خارجی نیز نمی‌تواند صورت بگیرد، زیرا اگر فیلم در خارج به نمایش درآید بعد از دانلود وارد بازار قاچاق می‌شود و به ایران می‌آید. سخنگوی محترم وزارت ارشاد متوجه نیستند که ساختار نمایش برای هر فیلمی ساختاری صنعتی و موازی است. شما ابتدا باید فیلم را در همه سالن‌ها در داخل و خارج نمایش دهید و بعد وارد عرصه نمایش خانگی و بعد اینترنت و بعد شبکه‌های تلویزیونی شوید. اینها به طور همزمان و موازی است و این طور نیست که یک بار فیلم در ایران اکران شود و مدتی بعد در اروپا و بعد جهان عرب. برای نمایش فیلم «رستاخیز»، ساختار و ساز و کار نمایشی در سطحی وسیع طراحی شده بود. سخنگوی محترم وزارت ارشاد در سخنان اخیرشان می‌گویند مجوزی که به فیلم «رستاخیز» داده شده بر اساس اصول، قوانین و چارچوب‌های وزارت ارشاد بوده است و اشکالی که وجود دارد از نظر فتاوای فقهی است. من از این گفته سخنگوی محترم وزارت ارشاد تعجب می‌کنم. ضروری است که بگویم بنا بر نامه رئیس سازمان سینمایی جناب آقای ایوبی به یکی از مراجع بزرگوار در تاریخ 13 خرداد سال 93 یعنی یک سال و یک ماه قبل از اکران فیلم «رستاخیز»، این نکته از سوی ایشان نوشته شده: «نظر به اینکه حذف چهره قمر بنی‌هاشم (ع) از این فیلم غیر ممکن بوده و به ساختار فیلم آسیب جدی می‌زند، با رعایت همه اصول اعلام شده و با استناد به همه فتاوای موجود از جمله فتوای مقام معظم رهبری چاره‌ای جز نمایش چهره حضرت وجود ندارد.» این را رئیس سازمان سینمایی در قالب یک نامه رسمی به یکی از مراجع عالی‌قدر نوشته است.

* این نامه نشان می‌دهد که وزارت ارشاد موضوع تصویرشدن چهره حضرت ابوالفضل (ع) را پذیرفته بودند؟

بله، پروانه نمایش بعد از آن صادر شده است. آقای ایوبی یک روز قبل از نمایش فیلم اعلام کردند فیلم «رستاخیز» هم مجوز قانونی دارد و هم حجت شرعی. این حجت شرعی بر اساس فتاوایی است که در نامه خودشان ذکر کرده‌اند. سوال اینجاست که چرا طی 50 نمایش اختصاصی فیلم «رستاخیز» برای روحانیون و بزرگان و حتی جمع هیات محترم دولت، حتی یک نفر هم اشاره نکرد که این فیلم با اصول فقهی و شرعی مطابقت ندارد؟ سوال این است که آیا حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی بدون در نظر گرفتن حجت شرعی، مسئولیت پخش سراسری فیلم «رستاخیز» را در سرتاسر ایران برعهده گرفته است و همه امکانات خود را برای اکران ملی «رستاخیز» بسیج کرده است؟ آیا رسانه ملی که ماه مبارک رمضان در شب ضربت‌خوردن حضرت علی (ع) تبلیغات فیلم را پخش کرده، بدون مجوزهای قانونی و شرعی عمل کرده است؟ من از آقای نوش‌آبادی سوال می‌کنم که شما سخنگوی دولت در حوزه فرهنگ هستید یا سخنگوی خودتان؟ به شما توصیه می‌کنم قبل از سخنرانی از افرادی که در این خصوص مستندات زیادی در اختیار دارند استفاده کنید. سازنده و تهیه‌کننده «رستاخیز» را دعوت کنید تا اسناد را نشانتان دهند تا وضعیت این فیلم را به زمین فوتبال تشبیه نکنید. زمینی که با تصمیم خود ایجاد کرده‌اید زمین فوتبال نیست، زمین جنگ است. این توپ، توپ فوتبال نیست، توپ جنگی است. سازندگان فیلم «رستاخیز» با نیت ترویج فرهنگ اهل بیت (ع) این فیلم را ساخته‌اند و این اثر حق‌الناس است و متعلق به یک تشکیلات دولتی نیست. قبلا آقای وزیر محترم ارشاد در صحبت خود در شبکه یک تلویزیون گفته‌اند: «ما می‌توانیم الگویی که تلویزیون در «مختارنامه» عمل کرده بود را انجام دهیم.» به ایشان یادآوری می‌کنم که فیلم «رستاخیز» متعلق به بخش خصوصی است. تلویزیون می‌تواند هر سریالی را تولید کند و بنا به مصالحی تصمیم بگیرد آن را نشان ندهد اما «رستاخیز» با خون دل و در مدت 10 سال ساخته شده است. خود شما اعلام کرده‌اید که این فیلم جهانی است و برای آن نمایش اختصاصی گذاشتید. دوایر امنیتی و نهادهای لشکری، فیلم را به استناد مجوز قانونی و شرعی وزارت ارشاد پیش‌خرید کرده‌اند. دولت براساس منویات و مصالحی که مورد احترام ماست تصمیم گرفته نمایش فیلم «رستاخیز» را به تعویق بیندازد. ما این فیلم را اکران کردیم و بعد آن را از پرده پایین کشیده‌اند. تبعات و خسارات این تصمیم و مصلحت‌جویی بر عهده خود تصمیم‌گیرندگان است. متاسفم که وزارت ارشاد یک فیلمساز را مقابل دولت قرار داده است و سخنگوی وزارت ارشاد فضای فرهنگی و هنری و خلاقیت و احساس را در حد یک بازی با توپ نازل می‌کند! ایشان متوجه نیستند که عرصه سینما عرصه فرهنگ، اندیشه و هنر است و تولید اثر سینمایی فراتر از زد و بندهای جناحی و سیاسی است؛ آن هم اثری با موضوع و مضمون بلند عاشورا.

* در بخشی از صحبت‌های آقای نوش‌آبادی از شما به عنوان سازنده فیلم خواسته شده تا انعطاف به خرج دهید.

ما چه باید می‌کردیم که نکردیم؟ 11 سال قبل پروژه‌ای را شروع کردیم که تولید این نوع فیلم‌ها به دلیل اهمیت موضوعی و مضمونی وظیفه همه دولت‌هاست. کما اینکه با عنوان پروژه‌های فاخر، فیلم‌هایی با بودجه دولتی ساخته شد، از جمله فیلم ملک سلیمان، راه آبی ابریشم و استرداد. سازندگان «رستاخیز» بر اساس غیرت دینی خود بدون اتکا به ریالی از بودجه بیت‌المال و با صد در صد سرمایه‌گذاری در این فیلم و با ایجاد تعهدات بسیار به افراد حقوقی و حقیقی و سیستم بانکی و تعهد به منابع خارجی که همه از عاشقان اباعبدالله هستند به مدت 10 سال این فیلم را ساخته‌اند. آیا این جای تشکر از سوی دولت ندارد؟ وضع موجود پاسخ زحمت 10 ساله سازندگان «رستاخیز» است؟ آیا تولید این فیلم همکاری نیست؟ سازندگان «رستاخیز» فیلمی ساختند که دولت تدبیر و امید در سال اول حضور خودش در عرصه خدمتگزاری به آن 9 سیمرغ بلورین از جمله بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمبرداری، بهترین طراحی صحنه، بهترین گریم، بهترین بازیگر نقش مکمل، بهترین جلوه‌های ویژه میدانی، بهترین موسیقی و جایزه ویژه مصطفی عقاد را اهدا کرده است. این بد است؟ این همکاری نیست؟ فیلم «رستاخیز» در فستیوال بین‌المللی بغداد و در قلب کشور عراق نمایش داده شد و ندای لبیک یاحسین هزاران نفر از تماشاگران در تالار «مسرح الوطنی» بغداد را به دنبال داشت. تا جایی که «رستاخیز» توانست جایزه بهترین فیلم فستیوال را به خود اختصاص دهد. آیا این حضور و جایزه برای دولت محترم افتخار نیست؟ آیا این همکاری نیست؟ فیلم «رستاخیز» بعد از اخذ پروانه نمایش به سه زبان عربی، فرانسه و آذری دوبله و زیرنویس انگلیسی شد و قرادادهای اکران برای جهان شیعه و جهان اسلام و دنیای عرب در اروپا و آمریکا سازمان‌دهی شد که به فاصله چهار هفته بعد از ایران در عرصه بین‌المللی به نمایش درآید. بدون کوچک‌ترین هزینه و زحمتی برای دولت. آیا این همکاری نیست؟ مصاحبه‌های وزیر محترم ارشاد و جناب آقای ایوبی را بخوانید و ببینید در مواضع مختلف چه امیدهایی درباره این فیلم آفریدند؟ اما چه اتفاقی افتاد که با فضاسازی و حواشی، موضوع این فیلم تبدیل به ماجرای امنیتی شد؟ جناب آقای جنتی هم در مصاحبه خود گفتند که دولت نمی‌خواست توافق هسته‌ای تحت‌الشعاع ماجرای «رستاخیز» قرار گیرد. از سوی دیگر ماهیت معترضان هم معلوم شد. بنا به نظر خود آقای وزیر و دستگاه‌های نظامی و امنیتی مشخص شد که معترضان چه ماهیتی داشته‌اند. آنها به بهانه «رستاخیز» تابلوی سیاسی خود را بالا بردند و هتاکی و قمه‌زنی کردند. دولت محترم باید بپذیرد که پایین‌کشیدن فیلم «رستاخیز» از پرده اکران به هر دلیل و مصلحتی تبعات و خسارات فراوانی را به سازندگان فیلم «رستاخیز» تحمیل کرده است. این تبعات معنوی و مادی یقینا بر عهده تصمیم‌گیرندگان است. فیلم «رستاخیز» بنا بر ادعای مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متکی بر چارچوب‌های قانونی و شرعی یک بار اکران شده است. ابتدا لازم است که تبعات این تصمیم دولت روشن و معلوم شود. اکران مجدد فیلم «رستاخیز» با هر شکل و ماهیتی در اولویت دوم قرار دارد.

* شما پیگیری‌هایی در سطحی خارج از سازمان سینمایی برای ایجاد زمینه اکران فیلم انجام داده‌اید؟

در کشور مسئولی نیست که در جریان مسائل و حواشی این فیلم نباشد. در عالی‌ترین سطوح نظام و قوای لشگری و کشوری و امنیتی و انتظامی رایزنی شده و ماجرا در دست پیگیری است. متاسفانه جناب آقای نوش‌آبادی به عنوان سخنگوی محترم وزارت ارشاد، موضوعی را که دامنه‌ آن به این حد گسترش یافته و یک معضل پیچیده را در عرصه فرهنگ و هنر به توپ فوتبال تعبیر می‌کنند! ایشان می‌گویند: «کارگردان فیلم شاید فکر نمی‌کرد که بر اثر حواشی فیلم «رستاخیز» نقل محافل شود و افکار عمومی را تحریک کند.» باید بگویم: خیر آقای نوش‌آبادی! این فیلم با نیت ترویج فرهنگ اهل‌بیت (ع) ساخته شده و این حواشی جز ایجاد ابهام و پرسش و تضعیف حریم قوانین و حرمت مراجع بزگوار نتیجه دیگری نداشته است.