رسانه ملی «ملی» می‌شود؟

 « ابتکار» در گفت‌وگو با کارشناسان از عملکرد صداوسیما در سال انتخابات گزارش می‌دهد؛

 صدا و سیما در همه کشورها در رساندن صدای مردم و جامعه به گوش حکومت و دولتمردان نقشی اساسی داشته و دارد و به عقیده برخی این سازمان باید تریبون ملت باشد. صداو سیما برای ترویج فرهنگ، هنر، مشکلات جامعه، انتقادات و پیشنهادات مردم به دولت و دولت به ملت، نهادی بسیار مهم و با اهمیت شناخته می‌شود. بنابراین پخش یک برنامه، فیلم، اخبار و ... از این سازمان می‌تواند نقش پدری دلسوز برای کاشت بذر همدلی در دل مردم نسبت به هم نوع، قومیت‌ها، دولت و حکومت را ایفا کند، اما از طرفی این پدر مهربان و دلسوز شاید به پدری بد و خشن برای کاشت بذر کینه، دشمنی یا ایجاد تنش در جامعه تبدیل شود. بنابراین نقش رسانه ملی و رسانه‌ها برای تعیین مسیر و سوق دهی به ملت و کشور که کدام راه را انتخاب کنند بسیار حائز اهمیت است. همه ساله در فصل انتخابات بیشتر از پیش نقش و وظایف صداو سیما در ایران اسلامی سنگین و خطیر می‌شود. به دلیل اینکه با برنامه‌ها و سیاست‌های خود می‌تواند شور مردمی را برای مشارکت در انتخابات به حداکثر یا به حداقل برساند. بنابراین نقش مهم صداو سیما در هیچ جایی از کره خالی پنهان نبوده و نیست. همان‌طور که پیشتر گفته شد این سازمان با پخش یک برنامه می‌تواند باعث همدلی و همزبانی ملت با یکدیگر یا با دولت شود یا می‌تواند به درگیری، اختلاف و تنش مردم با هم نوع یا با دولت بیانجامد. در 17 آبان ماه سال 1393 محمد سرافراز از سوی رهبر معظم انقلاب به ریاست سازمان صداو سیما انتخاب شد. با این حال، یک سال از عمر ریاست وی بر رسانه ملی می‌گذرد، اما برخی از کارشناسان رسانه و سیاسی عملکرد یکساله سرافراز را به دور از انصاف و عدالت ارزیابی می‌کنند. به گفته منتقدان، رسانه ملی برای بررسی توافق هسته‌ای و قضیه برجام کاملا جناحی رفتار کرده و عملکرد این سازمان را قابل قبول ندانسته‌اند. انتقادات به جایی رسید که رئیس‌جمهوری، حجت‌الاسلام روحانی، آیت‌الله مکارم شیرازی و معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست درباره نحوه برخورد این سازمان با نهادها و موضوعات مطرح شده در کشور واکنش نشان دادند.

وظیفه صداوسیما از وظیفه شورای نگهبان سخت‌تر است

روز گذشته، عابد فتاحی، نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی به ایسنا گفته، انتظار ما از صداوسیما این است که قبل از انتخابات و بعد از این که صلاحیت کاندیداها مشخص شد، عادلانه حرکت کند. ما انتظار داریم صداوسیما عادلانه حرکت کند و به نفع هیچ گروه و جناحی وارد عمل نشود. او ادامه داد: اگر قرار باشد رسانه ملی به نفع یک سری افراد و اشخاص و گروه‌های سیاسی تبلیغات بی‌جایی را انجام دهد، از خط قرمز نظام و ارزش‌های نظام عبور کرده است. فتاحی تاکید کرد: آن‌ها با این کار، آزادی انتخابات، شخصیت انتخابات و ارزش‌های انتخاباتی را به آتش خواهند کشید. اگر از من بپرسند، می‌گویم که وظیفه صداوسیما از وظیفه شورای نگهبان سخت‌تر است. به همین دلیل، ترازوی صداوسیما باید از همین الان در مورد نمایندگانی که به مجلس می‌آیند عادلانه باشد. وی بر لزوم حرکت عادلانه رسانه ملی در جریان انتخابات تاکید کرد و گفت که وظیفه رسانه ملی از شورای نگهبان هم سخت‌تر است. با این حال، باید پرسید در این یکساله چه بلایی بر سر رسانه ملی آمده که هر روز تعدا منتقدان این سازمان بیشتر از قبل می‌شود؟ آیا ممکن است سرافراز هوس جناح بازی یا ایجاد تنش و درگیری در کشور کرده باشد؟

صداو سیما تریبون ملت باشد

جلال جلالی زاده، نماینده دوره ششم مجلس شورای اسلامی درباره عادلانه رفتار کردن رسانه ملی در فصل انتخابات به «ابتکار» گفت: هر سازمان، نهاد و ارگانی مانند صداو سیما باید مسیر انصاف و عدالت را در پیش گیرد. به دلیل اینکه بودجه رسانه ملی خصوصی نبوده و نیست و این سازمان از جیب مردم و بیت‌المال هزینه می‌کند. وی اضافه کرد: وظیفه رسانه ملی اطلاع رسانی است و به نظر من، نه تنها آگاهی بخشی صداو سیما نباید بر اساس تفکرات جناح‌ها و گروه‌ها باشد بلکه نباید عملکرد و رفتار حزبی یا همان جناحی از خود نشان دهد. این نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اطلاع رسانی و برنامه‌های رسانه ملی اعم از فیلم، اخبار و دیگر برنامه‌ها باید بر اساس عدالت و انصاف شکل بگیرد، افزود: متاسفانه رسانه ملی در این یک سال مطالبات گروهی خاص را مورد توجه قرار داده است. این مطالبه جناحی از زمان توافق هسته‌ای و قضیه برجام برای مردم نمایان و علنی شد. به گفته جلالی زاده، امسال انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری را پیشرو داریم. بنابراین امیدوارم رسانه ملی و روسای این سازمان همچون گذشته رفتار نکنند و اصل بی‌طرفی را مبنای کار خود قرار دهند. او اقدامات غیر منصفانه اخیر رسانه ملی را توهین و بی‌احترامی به اصحاب رسانه و به ویژه ملت ایران دانست و تاکید کرد: بهتر است صداو سیما در برنامه‌ها به همه سلایق سیاسی بپردازد نه آنکه از یک بعد و جنبه به مسائل نگاه کند در غیر این صورت اقدامات این سازمان باعث ریزش مخاطبان ایرانی در کشور می‌شود. جلالی زاده با بیان اینکه صداو سیما نباید نقش یک اپوزیسیون را ایفا کند، تصریح کرد: من از رسانه ملی و مدیران این سازمان در خواست می‌کنم صداو سیما را تریبون ملت بدانند نه تریبون جناح یا گروهی خاص. این نماینده دوره ششم مجلس شورای اسلامی در ادامه بیان کرد: صداوسیما علاوه بر انتقاد از دولت با قوه مجریه همراه، همزبان و همدل باشد. متاسفانه برخی از برنامه‌های رسانه ملی به خصوص در این یک سال رنگ و بوی جناحی خاص به خود گرفته است. به دلیل اینکه برای دولت ضعف ایجاد و از آن طرف به قوه مجریه حمله کند نتیجه‌ای جز بر انگیختن حساسیت مردم در بر نخواهد داشت. این استاد دانشگاه گفت: مردم ایران به خوبی عملکرد همه سازمان‌ها و نهادها همچون صداو سیما را دنبال می‌کنند و متاسفانه عملکرد رسانه ملی در دید ملت ایران عملکردی مثبت و قابل قبولی نیست. به دلیل اینکه ایرانی‌ها احساس می‌کنند رسانه ملی بی‌طرف و عادلانه نسبت به مسائل نگاه نمی‌کند. بنابراین مردم با مشاهده این رویکرد به سمت و سوی برنامه‌های ماهواره ترغیب شده اند.

رفتار حرفه‌ای ملاک است

حسن بهشتی‌پور، کارشناس رسانه نیز درباره اصل بی‌طرفی صداو سیما در فصل انتخابات به «ابتکار» گفت: به عقیده من، صداو سیما باید فراجناحی رفتار کند نه جناحی، به دلیل اینکه رسانه ملی است نه رسانه گروهی خاص. وی در ادامه افزود: صداو سیما باید انعکاس دهنده نظرات و دیدگاه‌های مردم آن هم در چارچوب قانون و نظام جمهوری اسلامی باشد نه در چارچوب جناح‌ها. این فعال رسانه‌ای درباره اظهارات فتاحی نسبت به رسانه ملی افزود: این حرفا در تئوری زیبا و زیبنده است، اما برای عملیاتی کردن این سخنان اقدامی سخت و دشورا است. مطمئنا اگر عابد فتاحی در جایگاه رئیس و مدیران صداو سیما قرار داشت طوری دیگری رفتار می‌کرد و به خوبی متوجه می‌شد این سخنان زیبا در حد تئوری جای دارد نه عمل. او با بیان اینکه بهتر است در شرایط فعلی به جای گفتن این حرف‌ها، از رسانه ملی بخواهیم حرفه‌ای رفتار کند، تاکید کرد: به نظر من، حرفه‌ای رفتار کردن صداوسیما ملاک است به این معنا که اگر این سازمان موضوعی را مورد کنکاش و بررسی قرار می‌دهد تنها از یک بعد به آن قضیه نگاه نکند و از جنبه‌های دیگر هم به آن بپردازد. بهشتی‌پور در ادامه تصریح کرد: باید به محمد سرافراز، ریاست صداوسیما فرصت دهیم به دلیل اینکه یک سال از عمر ریاست وی بر این سازمان گذشته نه بیشتر. به گفته او، اگر رسانه ملی واقع بینانه موضوعات را بررسی کند، ممکن است در آن برنامه شخص یا اشخاصی مورد اتهام قرار بگیرند. بنابراین رسانه ملی باید شرایطی را برای آن افراد مهیا کند تا از خودشان دفاع و سوء تفاهم یا بی‌آبرویی فردی منجر نشود. بهشتی‌پور به نقش و عملکرد رسانه ملی درباره توافق هسته‌ای و قضیه برجام اشاره کرد و گفت: برخی از کارشناسان سیاسی معتقدند صداوسیما در خصوص بررسی توافق هسته‌ای هوشمندانه یا عادلانه رفتار نکرده است، اما به نظر من، باید این افراد مصداق‌ را مشخص و معین کنند و به راحتی از برنامه‌های گذشته نسبت به برجام برداشت غیر معمولی از خود نداشته باشند. همانطور که گفتم این افراد با مصداق روشن و واضح ادله خود را بیان کنند. وی بیان کرد: بهتر است از اظهاراتی که در عمل غیرممکن یا نشدنی است، اما در تئوری زیباست اجتناب کنیم و تنها از رسانه ملی بخواهیم با موضوعات حرفه‌ای و کارشناسی برخورد کند.

عملکرد صداو سیما قانع کننده نیست

همچنین، جواد هروی، نماینده مردم قائنات و زیرکوه در استان خراسان جنوبی در مجلس شورای اسلامی نیز درباره منصفانه رفتار کردن رسانه ملی در فصل انتخابات به «ابتکار» گفت: از اسم رسانه ملی مشخص است که باید در راستای منافع ملی حرکت و قدم بردارد، اما با توجه به شرایط خاصی که کشور با آن رو به روست و در آینده دو انتخابات مهم همچون مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری را پیشرو داریم. بنابراین به همان اندازه برنامه و سیاست‌گذاری صداو سیما به مراتب سخت و دشوارتر می‌شود. او ادامه داد: انتظاری که مردم از رسانه ملی دارند این است که تمام دیدگاه‌ها و نقطه نظرات جناح‌ها و گروه‌های سیاسی را به اطلاع عموم برساند یعنی رویکردی فراجناحی داشته باشد و از رفتار جناحی یا وابسته به گروهی خاص دوری کند. هروی با بیان اینکه سازمان صداو سیما باید خود را به روز و با شرایط موجود تطبیق دهد، تاکید کرد: متاسفانه سرعت اطلاع رسانی و آگاهی بخش به مردم توسط این سازمان ضعیف بوده و به همین دلیل مردم به سمت برنامه و اخبار ماهواره روی آوردند. بنابراین من به سرعت و کیفیت برنامه‌های رسانه ملی جهت پوشش اخبار و ... نمره خوبی نمی‌دهم. نایب رئیس اول کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در ادامه تصریح کرد: متاسفانه بسیاری از شهرستان‌ها فاقد امکانات اولیه اطلاع رسانی هستند. او به جناح زدگی رسانه ملی اشاره کرد و گفت: من از نگاه صداو سیما در مناظرات و برنامه‌های انتخابات ریاست جمهوری تشکر می‌کنم به دلیل اینکه رسانه در این زمینه قدرتمند و فارغ از دیدگاه جناح بندی‌ها رفتار کرد. به گفته هروی، صداو سیما در فصل انتخابات ریاست جمهوری به همه مسائل واقع بینانه رفتار کرد یعنی نگاه فراجناحی داشت. این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اصل بی‌طرفی و منصفانه رفتار کردن رسانه ملی در رفتار مردم تاثیرگذار است، افزود: به عقیده من، هنوز محمد سرافراز امتحان خودش را پس نداده و باید رویکرد خود را بیشتر از پیش نسبت به مسائل روشن‌تر کند. بنابراین شاید بهتر باشد به او در این زمینه فرصت بیشتری بدهیم. هروی در ادامه به برنامه‌های رسانه ملی نسبت توافق هسته‌ای و برجام اشاره کرد و گفت: انتظار نمایندگان مجلس شورای اسلامی از صداو سیما در خصوص برجام و توافق هسته‌ای بیشتر بود و متاسفانه رسانه ملی نتوانست انتظارات نمایندگان مجلس را محقق کند. نایب رئیس اول کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: امیدوارم رسانه ملی کارنامه روشن‌تری نسبت به قضیه برجام از خود نشان دهد و از همه مهمتر به مردم ایران این امیدواری را بدهد که سازمان صداوسیما به عنوان رسانه ملی به دنبال منافع ملی نیز هست. هروی تاکید کرد: امیدوارم صداو سیما در فصل انتخابات بهتر از گذشته عمل و رفتار کند و کارنامه روشن و قابل قبولی از خود نشان دهد. وی به فرمایش رهبر معظم انقلاب درباره همدلی و همزبانی دولت و ملت اشاره کرد و گفت: رسانه ملی به سال همدلی و همزبانی که رهبر فرزانه انقلاب به آن تصریح کردند، عمل کند. بنابراین انتخابات امسال، فرصت مناسبی برای صداو سیما، رئیس و مدیران این سازمان است تا از این آزمون بزرگ سرفراز بیرون آید.


عادل و منصف باشیم

از سوی دیگر، عزت‌الله یوسفیان ملا، نماینده مردم آمل و لاریجان در مجلس شورای اسلامی نیز درباره رفتار رسانه ملی در فصل انتخابات به «ابتکار» گفت: امسال، سال مهمی برای کشور است به دلیل اینکه دو انتخابات مهم پیشرو داریم. بنابراین امکانات موجود در کشور نباید فقط در اختیار گروه یا جناحی خاص قرار بگیرد. به نظر من، همه گروه‌ها و جناح‌ها باید از این امکانات آن هم به صورت عادلانه و منصفانه استفاده کنند. او در ادامه تاکید کرد: اساس و عملکرد صداو سیما بر این است تا جناحی رفتار نکند، اما ممکن است برخی از مدیران این سازمان در گوشه و کناری جناحی رفتار کرده باشند. این عضو کمیسیون برنامه بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی به عملکرد صداو سیما درخصوص توافق هسته‌ای و قضیه برجام اشاره کرد و افزود: طبق آماری که رسانه ملی به مجلس و مردم ارائه کرده، نزدیک به دو نیم برابر به موافقان برجام و توافق هسته‌ای نسبت به مخالفان فرصت بیشتری برای صحبت و دفاع داده شده است. بنابراین اینکه گفته می‌شود صداو سیما در این زمینه جناحی رفتار کرده دور از انصاف است.

فقط تجربه کاری رئیس سازمان صداو سیما قانع کننده است

طبق گفت‌وگوی کارشناسان با روزنامه «ابتکار» می‌توان دریافت، عملکرد و کارنامه یک ساله محمد سرافراز قانع کننده نیست، اما در اینجا یک فرضیه مطرح می‌شود مبنی بر اینکه شاید وی نیاز به تجربه بیشتری برای شناخت شرایط حاکم بر صداو سیما و رسانه ملی داشته باشد که بعید است به دلیل اینکه محمد سرافراز از زمان ریاست محمد هاشمی رفسنجانی بر سازمان صدا و سیما در این سازمان حضور داشته و یکی از قدیمی‌ترین مدیران این رسانه به شمار می‌آید. او از سال ۱۳۷۱ در معاونت برون مرزی صداوسیما مشغول به کار بوده، در دوران عزت‌الله ضرغامی، مدیریت شبکه‌های انگلیسی زبان پرس تی‌وی و اسپانیایی زبان «هیسپان تی‌وی» را نیز به صورت هم‌زمان برعهده داشته است. سرافراز نقش مهمی در راه‌اندازی شبکه‌های برون مرزی این سازمان از جمله پرس تی‌وی، هیسپان تی‌وی و العالم و آی فیلم داشته است. با این حال و با توجه به کارنامه گذشته وی بعید به نظر می‌رسد شخص مانند سرافراز نیازی به تجربه و زمان بیشتری برای مدیریت و کنترل برنامه‌ها و سیاست‌ها داشته باشد. به هر حال باید فرض کرد که به دلایل قانع کننده از سازمان تحت امر وی چنین اشتباهاتی سر زده باشد و در فصل انتخابات شاهد رفتار و عملکرد فراجناحی از صداوسیمای سرافراز شاهد باشیم.