سرمایه هایی که درخدمت عملیات بیمه گری نیست

تجارب کامبیز پیکارجو از مشارکتش درشکل گیری خصوصی سازی در صنعت بیمه ، همکاری در فرایند تاسیس بیمه خصوصی ملت و حضورش در بیمه مرکزی تا تکیه بر مسند قائم مقامی اسبق بیمه سینا و تدریس در دانشگاه ، شاید ، کارنامه پیچیده ای را برای وی رقم زده ، کارنامه ای که تجارب تئوریک و عملیاتی را توامان در خود نهفته دارد.

وی که تخصص مدل سازی ریسک را نیز در عملکرد بیمه گریش ثبت کرده در ششمین جلسه شورای گفتگوی رسانه با صنعت بیمه از ضعف تخصص گرایی در صنعت بیمه سخن راند و آن را پاشنه آشیلی دانست که چالش های فراوانی را در صنعت خلق کرده و چه بسا  سبب خواهد شد ، لوکوموتیو توسعه صنعت بیمه دیر یا زود از ریل خارج شود.

پیکارجو بر این باور است که ولع بیمه گران برای کسب پرتفوی و سهم بازار بدون اینکه به فکر ارتقا دانش و بینش نیروی انسانی شان باشند ، زنگ خطری است که باید آن را جدی گرفت.

پیکارجو البته بر چالش مدیریت سلیقه ای در شرکت های بیمه نیز صحه گذاشت ، مدیریتی که راهبری شرکت را از حرکت در مسیر اصلی به بیراهه می کشاند .

صنعت درون گرای بیمه

عضو انجمن حرفه ای صنعت بیمه ، در حالیکه بررسی مدار های توسعه نیافتگی صنعت بیمه را ضروری دانست ،عوامل داخلی و خارجی که توسعه یافتگی صنعت را تهدید می کند ، تشریح کرد و گفت: درجه حساسیت پذیری شرکت های بیمه از رویه گلوبال صنعت ، تغییر قوانین و البته عمر قوانین ابلاغی که دایما یکدیگر را نقض می کند از عوامل خارجی موثری است که توسعه یافتگی صنعت را تهدید می کند که درین میان نقش نهاد ناظر و ضمانت های اجرایی قوانین موجود که به درجه نظارت ناظر بر می گردد نیز از عوامل موثر محسوب می شود.

پیکارجو در ادامه بررسی عوامل موثر بر میزان توسعه یافتگی صنعت بیمه به درون گرایی و برونگرایی بازار بیمه اشاره کردو صنعت بیمه درایران را صنعت درونگرایی قلمداد کرد.

به گفته وی در یک بازار پویا درجه حساسیت صنعت نسبت به بازار از اهمیت بسزایی برخوردار است و اینکه آیا در حوزه قیمت و تنوع محصول و ..." بیمه گذار اربابی" حاکم است یا "بیمه گر اربابی" ، آیا بیمه گر ها حق بیمه تعیین می کنند و بیمه گذاران بدون اینکه نقشی داشته باشند تنها خریدارند ؟ و یا بالعکس این بیمه گذاران هستند که به دلیل وجود بازار رقابتی دایما محصولات جدید مطالبه می کنند و بازار هم مجبور است خود را با مطالبات انان همسو کند.

پیکارجو ضمن مرور روند آزاد سازی تعرفه ها و جریان خصوصی سازی اظهار داشت:اگر چه ورود خصوصی ها و آزاد سازی تعرفه ها با هدف ایجاد بازار رقابتی صورت گرفت اما با خلا دانش محاسبه ریسک و ساختار ان روبرو شدیم از طرفی از انجا که شرکت ها به دنبال پرتفوی بودند ، پوشش محصولات جدید مورد توجه واقع نشد و شاید اگر کل محصولات شرکت ها را مرور کنیم کمتراز یک یا دو محصول جدید طی این سال ها ندیده ایم .

این کارشناس صنعت بیمه با اشاره به اینکه درجه رقابت پذیری و تولید محصولات به یک مفهوم تئوریک مبنی بر سختی یا نرمی  بازار  برمی گردد ، خاطر نشان ساخت: هر چقدر بازار به نرمی حرکت کند ، دانش محور تر بوده سازمان ها چابک تر خواهند بود و در این راستا است که قیمت گذاری ها نیز عادلانه تر و در جه رقابت پدیری بازار بیشتر خواهد بود.

وی در ادامه عدم وجود درجه بندی حرفه ای را نیز از عوامل برون زایی دانست که بر صنعت اثر گذار خواهد بود.

کپتیوهایی که فقط برای سهامدارانشان مفیدند تا جامعه

پیکارجو طی این نشست در حالیکه سهامداران ، مدیریت ، ساختار و تکنولوژی را از عوامل داخلی موثر بر عملکرد صنعت  دانست ، اذعان داشت:اگر بخواهیم  وضعیت سهامداری را در شرکت های بیمه بررسی کنیم مشخص می شود ،  در صنعت بیمه ایران به دلیل قوی بودن اکثر سهامداران ، صنعت به سمت کپتیو متمایل شده است و اگرچه که کپتیو ها از جنس بیمه اند اما مسلما ذات بیمه ای ندارند.

وی با بیان اینکه راههای انتقال ریسک مختلف است به تشکیل صندوق ها ، تعاونی ها و ... برای پوشش ریسک اشاره کرد و گفت: با این حال در تقسیم بندی های موجود کپتیوها جز و بیمه ها نیستند و تنها شاید از خانواده بیمه ها باشند و ریسک سهامداران را پوشش می دهند به طوریکه درتئوری های مالی آمده است اگر یک شرکت کپتیو حتی یک بیمه نامه به غیرسهامدار بفروشد دیگر کپتیو نخواهد بود.

پیکارجو تصریح کرد: اگر حجم پرتفوی کپتیو ها اندازه گیری گردد ، مشخص خواهد شد که چه میزان از ناحیه سهامداری و چه مقدار غیر سهامداری است و اینجاست که درجه کپتیوی شرکت های بیمه معلوم می شود .

پیکارجو بر این نکته نیز تاکید کرد و گفت: حتی در بازار های جهانی کپتیو بودن خصیصه مثبتی برای شرکت های بیمه اتکایی محسوب نمی شود به طوریکه بیمه گران اتکایی در ارایه نرخ اتکایی به شرکت های بیمه به درجه کپتیوی شرکت ها توجه می کنند چراکه مصادیقی وجود دارد که نشان می دهد کپتیو ها هزینه های بیش از حد نرمالی را به شرکت های بیمه اتکایی منتقل می کنند.

پیکارجو بر این نکته نیز اذعان داشت که با سهامداری درجه کپتیو مشخص می شود به طوریکه هر چه درجه کپتو بالاتر رود شرکت بیمه به جای اینکه برای کل صنعت و جامعه مفید باشد فقط برای سهامداران خودش مفید است.

سرمایه هایی که درخدمت عملیات بیمه گری نیست

این استاد دانشگاه در ادامه سرمایه را یکی از عوامل برون زای موثر بر توسعه یافتگی  صنعت بیمه دانست و تصریح کرد:وقتی به جداول صورت های سود وزیان شرکت ها نگاه نقادانه ای کنیم اگر چه  نقص قانون و عدم اعمال استانداردهای دقیق حسابداری و همچنین عدم نگاه دقیق حسابرسان دربرخی موارد دیده می شود ؛ اما عدم وجود ارتباط موثر بین سرمایه و کیفیت عملکرد شرکت های بیمه به وضوح به چشم می خورد.

وی در تشریح این موضوع تاکید کرد: برخی شرکت های بیمه سرمایه های بالا دارند اما سرمایه شان در خدمت عملیات بیمه گری انها نیست و به عبارتی در ناحیه درآمدهای ناشی از عملیات بیمه گری صرف می شود.

به گفته پیکارجو باید دید چه میزان از سرمایه مربوط به عملیات بیمه گری است که اصلا شرکت بیمه برای آن تشکیل شده است.

وی همچنین معتقد است ، اگر در صورت های سود و زیان شرکت ها دقت کنیم معمولا هزینه عملیات اداری را زیر سود وزیان قرار داده اند در حالیکه باید بالا درج شود زیرا هزینه های عملیات بیمه گری بیشترین سهم را به خود اختصاص می دهد  مانند شبکه فروش ، شعبه ، ستاد و کارمزد نمایندگان بنابراین وقتی این شاخص ها اضافه شود سود و زیان عملیات بیمه گری تعدیل می شود پس این شاخص جز لاینفک عملیات بیمه گری است و با وجود ان سود و زیان شرکت ها بهتر معلوم می شود.

پیکارجو البته به اینکه هم اشاره کرد که رکود اقتصادی نیز بدون شک روی شرکت ها اثر گذار است و نقدینگی انها با وجود رکود اقتصادی بدتر می شود و مسلما در این وضعیت شرکت ها نمی توانند در سررسید های مقرر پرداخت های خود را انجام دهند.

پیکارجو از عدم ارتباط موثر بین سرمایه و کیفیت عملکرد بیمه ای یاد کرد و اذعان داشت: اگر چه سرمایه بیشتر، کیفیت خدمات بیمه ای را افزایش می دهد اما اینکه در شرکت بیمه چقدر این سرمایه در خدمت توسعه فعالیت بیمه گری باشد و در مقابل چقدر صرف خسارات معوق شودو چه میزان خرج بدهی های شرکت گردد متفاوت است و البته باید گفت در اغلب شرکت های بیمه سرمایه در خدمت توسعه عملکرد بیمه گری قرار نمی گیرد.

چارت سازمانی بحثی مغفول در شرکت های بیمه

عضو انجمن حرفه ای صنعت بیمه در تشریح عوامل درون زای موثر بر توسعه یافتگی شرکت های بیمه به ساختار شرکت های بیمه اشاره کرد و این مقوله را بحثی مغفول در صنعت بیمه دانست .

وی با طرح این سوال که آیا همه شرکت های بیمه باید چارت سازمانی داشته باشند ، بر این مساله تاکید کرد که شرکت ها باید بر اساس نوع و سهم پرتفوی ، نوع سهامداران ، نوع استراتژی بلند مدت و ... باید چارت سازمانی متفاوت داشته باشند.

پیکارجو که پایه ریزی مقدمات تاسیس شرکت  بیمه خصوصی ملت را در کارنامه خود دارد معتقد است در شرکت های بیمه ایرانی به این چارت سازمانی توجه نشده  به طوریکه مثلا چه شرکتی باید معاون و چه شرکتی باید مدیر میانی داشته باشد و یا چه شرکتی نیاز به قایم مقام دارد و چه شرکتی نیاز ندارد؟

پیکارجو چارت سازمانی را در دو شاخه وظیفه گرا و هدف گرا قابل تقسیم بندی دانست و بر این نکته اذعان داشت :اگر شرکتی از چارت وظیفه گرا بیرون آید اولین اتفاقی که می افتد این است که ترنول نیروی انسانی آن کم می شودو بدون شک شرکت ها در این شرایط تخصصی تر می شود البته لزوما همه چارت ها نباید وظیفه گرا باشند .

وی در طرح این مقوله این پرسش را مطرح کرد که آیا مدیر اتکایی باید زیر نظر معاون فنی باشد یا خیر که در این راستا خاطر نشان ساخت: واحد اتکایی در نفس عمل یک واحد کنترل کننده فنی است اما اگر از زاویه دیگر بنگریم اگر معاون فنی ، نرخ غیر فنی داده باشد واحد اتکایی می تواند آن را کنترل کند وبدون شک مدیر اتکایی عامل کنترلی مدیر فنی محسوب می شود پس با این دیدگاه بخش اتکایی نباید زیر مجموعه معاون فنی باشد و  ذاتا اتکایی باید بیرون از معاونت فنی قرار گیرد.

پیکار جو البته چارت سازمانی نهاد های ناظر را متفاوت و پیچیده تر از شرکت ها دانست و گفت :معمولا یک الگوی واحدی از انواع ساختار شرکت ها ارایه می دهند و بعد بر اساس ان یک الگوی اساسی  و پوششی ارایه می شود اما من استاندارد مشخصی برای چارت سازمانی نهاد ناظر ندیدم که البته این به معنای انکه وجود ندارد نیست.

این استاد دانشگاه در خصوص ضرورت وجود قایم مقام در نهاد ناظر گفت: در قانون تجارت به این مساله اشاره نشده و به نوعی قانون در این خصوص سکوت کرده اما نفی هم نکرده است و معمولا در این موارد به عرف رایج رجوع می شود .

به گفته وی در واقع قایم مقام به مدیر عامل کمک می کند و قسمتی از وظایف او را گردن می گیرد و به عبارتی تقسیم کار صورت می گیرد .

پیکارجو  در عین حال اذعان داشت: من در خصوص چارت سازمانی نهاد ناظر نمی توانم اظهار نظر کنم زیرا عمده مطالعه من در حوزه چارت سازمانی شرکت هاست.

 

وی در ادامه به فناوری اطلاعات به عنوان دیگر عامل درون زای موثر بر توسعه یافتگی شرکت های بیمه اشاره و تصریح کرد: در این راستا و جهت بررسی وضع موجود این سوال ها مطرح می شود که آیا نرم افزارهای موجود چابکی لازم برای گردش اطلاعات را دارند؟ آیا می توانند با نواوری های شرکت های بیمه خود را سازگار کنند؟آیا قدرت سازگازی با تغییرات ماهوی رشته های بیمه ای را دارند؟ آیا به لحاظ استانداردهای امنیتی در جایگاه مناسبی قرار دارند؟

پیکارجو عنوان کرد: واکاوی فرایند موجود در شرکت های بیمه حاکی از آن است که فقدان نرم افزار یکپارچه بیمه ای ضعفی است که در حال حاضر بیمه گران از ان رنج می برند  اغلب شرکت ها دارای نرم افزارهای جزیره ای و عمدتا غیر یکپارچه هستند که در بسیاری موارد دارای پیچیدگی های غیر ضروری است این در حالی است که طبق استانداردها نرم افزار های مالی باید یکپارچه ، ساده و پویا باشند.

مدیریت های سلیقه ای در شرکت های بیمه

این کارشناس ارشد صنعت بیمه مدیریت را شاخص دیگری در تشریح مدار توسعه یافتگی شرکت های بیمه دانست و گفت:مدیریت مسوول اجرایی فرامین مجمع و هیات مدیره است ؛اما احساس می کنم در شرکت های بیمه یک مدل مدیریتی بهینه و پویا نداریم .

به گفته وی شرکت های بیمه عمدتا بیزینس پلن دارند ؛اما بیزینس مدل ندارند و در این راستا هر مدیری که منتصب می شود با سلیقه خود شرکت را راهبری می کند در حالیکه اگر برنامه مدون وجود داشته باشد هر تیم مدیریتی ملزم به پوشش برنامه های توسعه ای در جهت برنامه های اصلی است.

پیکارجو با بیان اینکه یک مدل واحد مدیریتی در هر شرکت بیمه باید وجود داشته باشد بر این مطلب تاکیدکرد و گفت: در حال حاضر برخی مدیران پرتفوی محور و برخی سود محورند اما به اعتقاد من مدیریت ریسک بر مدیریت پرتفوی و مدیریت سود ارجحیت دارد .

این مدرس دانشگاه به تشریح چگونگی اعمال مدیریت ریسک پرداخت و تصریح کرد: اعمال ممیزی پرتفوی در یک شرکت بیمه مشخص می کند ، مدیریت ریسک یک شرکت چقدر در جذب انواع ریسک ها موفق بوده است و در واقع این مدیریت ریسک است که با جمع کردن پرتفوی بهینه ریسک را تنظیم می کند.

وی از چهار فاکتور کارآمد جهت جذب پرتفوی بهینه یاد کرد و گفت:هر پرتفویی که چهار فاکتور توازن ، تعادل ، تقارن و تعامد را داشته باشد بدون شک بهینه خواهد بود.

پیکارجو تصریح کرد:  هر بیمه گری باید تقارن پرتفوی را باید براساس بضاعت سهامداران و بر اساس قابلیت هایش متفاوت قرار بدهد اما در حال حاضر انچه که در صنعت بیمه دیده می شود فروش بیمه نامه های یکسان و خدمات همگن است به طوریکه در صنعت بیمه ما سالهاست که همه محصولات همگن می فروشند و شاید بتوان گفت از سال 49 به این سو ریسک های پیرامون کسب و کار ها بسیار متفاوت شده  ولی محصولات تامینی ، پوشش های ایمنی و انتقال ریسک چابک تر و متنوع تر نشده است.

وی معتقد است ، در بازاری که تولیدکنندگان کالاها را براساس مزیت های رقابتی ارایه نمی دهند عمدتا کالا ها همگن می شود.

پیکارجو البته در ادامه این نشست حاکمیت تفکرات دولتی را یک عامل موثر در عدم تنوع محصولات بیمه ای دانست و یادآور شد : فرایند خصوصی سازی به شکل بهینه در صنعت بیمه پیاده نشد به طوریکه بر طبق تجارب موجود دولتی ها باید ابتدا به سمت غیردولتی شدن و سپس به سمت خصوصی شدن پیش روند در حالیکه در ایران شرکت های خصوصی بیشتر به حالت شبه دولتی اداره می شوند.

تخصص از شرکت های بیمه جا ماند

وی در ادامه انتصابات غیر حرفه ای ، عدم شناسایی و گردش نخبگان ، فقدان وحدت رویه در رهبری ، آینده شغلی مبهم نیروی انسانی را از دیگر عوامل موثر در توسعه نیافتگی صنعت بیمه دانست و تصریح کرد: در صنعت بیمه ما بخش خصوصی رشد کرده اما نیروی انسانی متناسب با آن رشد نیافته و به عبارتی دانش و بینش با یکدیگر توامان نیست  چرا که تخصص از تجمیع دانش و بینش حاصل می شود.

کامبیز پیکار جو معتقد است ، تخصص از شرکت های بیمه جا مانده و مدیران وقت نگذاشته اند تا نیروی جوان را متخصص کنند.

پیکارجو ضعف تخصص در نیروی انسانی را عاملی مهم در توسعه نیافتگی صنعت قلمداد کرد و گفت:تعداد شرکت های بیمه افزایش یافته  اما تعداد نیروهای متخصص رشد نکرده و هیچ گاه واحدی برای پرورش کارکنان دانش محور نداشته ایم و نیروی انسانی نیز دورنمایی از مسیر توسعه و رشد خود ندارند و افق ذهنی روشنی از شغل خود نمی بینند .

صنعت بیمه با نیاز های بیمه گذاران غریبه است

این کارشناس صنعت بیمه با بیان اینکه فرایند تولید محصول در صنعت بیمه درست طی نمی شود گفت: علل عدم توفیق محصولات بیمه ای در بازار را باید با طرح این سوال جستجو کرد که آیا تقاضا بوده و ما بد طراحی کردیم یا اساسا تقاضایی نبوده و ما بدون نیاز سنجی مشتری محصولات را روانه بازار کرده ایم.

وی در خصوص ضرورت ایجاد واحد کسب و کار های نوین در شرکت ای بیمه گفت : درحال حاضر واحد آرندی در شرکت های بیمه با این هدف ایجاد شده اما متاسفانه این واحد کار خود را انطور که باید انجام نمی دهد و این ضعف نیز به کمبود تخصص در نیروی انسانی بر می گردد.

پیکارجو با تاکید براینکه صنعت بیمه با نیاز های بیمه گذاران غریبه است ، اظهار داشت: به خصوص در بیمه گذاران انفرادی و پوشش های بیمه ای خانوار و می توان گفت اساسا محصولاتی متناسب با دهک های مختلف جامعه طراحی نمی شود و این به دلیل ضعف نیازسنجی بازار هدف و مشتریان است.

پیشنهاد تشکیل اموزشگاه صنعت بیمه

پیکار جو که سابقه تدریس در دانشگاه را در کارنامه کاریش رقم زده به ارایه راهکاری برای ارتقا دانش و بینش در نیروی انسانی پرداخت و گفت: تاسیس آموزشگاه تخصصی صنعت بیمه برای کارکنان و نیروی انسانی شاغل در شرکت های بیمه می تواند به عنوان راهکار مطرح شود به طوریکه شاخه های تخصصی در رشته های مختلف بیمه ای آموزش داده شود و سپس افراد بر اساس مدرک اخذ شده رتبه بندی و طبق این مدارک رتبه بندی شده در شرکت های بیمه استخدام شوند.

به گفته وی اگر چه که انجمن حرفه ای در حال حاضر به این سو گام برداشته اما بهتر است رتبه بندی نیروی انسانی یک متولی مشخص داشته  و همه گیر باشد.

پیکارجو کمبود نیروی انسانی متخصص را پاشنه آشیل صنعت بیمه دانست و گفت: در شرایط فعلی همه به دنبال جذب پرتفوی و سهم بازار هستند غافل ازینکه شاکله هر صنعتی را نیروی انسانی و سرمایه گذاری برای پرورش ان تشکیل می دهد.

به گفته وی نیروی انسانی متخصص سبب پایداری ضریب نفوذ صنعت بیمه می شود.

وی در خصوص اینکه نگاهش به صنعت بیمه و قرار گرفتن ان درمدار توسعه یافتگی نگاهی آرمان گرایانه نیست ، اذعان داشت :اینکه نیروی انسانی متخصص تربیت کنیم و با اتکا به این نیروی انسانی محاسبه نرخ ، جذب نماینده بهتر ، کنترل بودجه بهینه و تیم سازی موفق داشته باشیم ، کار سختی است اما مدینه فاضله نیست بلکه فرایندی است که شرکت ها باید طی کنند و اگر طی نمی شود ، در واقع به خود ضربه زده اند.

پیکارجو معتقد است ، با توجه به شاخص هایی که وجود دارد لوکوموتیو توسعه صنعت بیمه هر روز کند تر می شود و چه بسا در حال خارج شدن از ریل است که یک دلیلش این است که شرکت های بیمه با نیروی انسانی غیر متخصص تاسیس شده اند.