خاورمیانه متاثر از عصر پساتوافق ایران

بالاخره به روز پذيرش اجراي توافق رسيديم. روزي كه آژانس تاييدمي كند كه ايران به تعهدات مقدماتي خودش در مورد مواد غني شده و تاسيسات اراك  آماده عمل كردن است و از طرفي نيز اروپا و آمريكا مي پذيرد كه تحريم‌هاي خود عليه ايران را لغو كنند. مبناي روز گزارش انتقال تصميم گيري از گروه 1+5 و كشور هاي تحريم كننده به آژانس بين المللي انرژي اتمي براي راستي آزمايي خواهد بود. اما كدام راستي آزمايي است كه تبديل به اعتماد سازي نشود. در اين مدت 90 روزه، هميشه صحبت از راستي آزمايي بوده، اما از امروز به سمت اعتماد سازي در مقابل دنيا پيش مي رويم.البته منظور از اعتماد سازي اين نيست كه يك اتحاد يا وحدت استراتژيك بين ايران و كشورهاي غربي صورت گرفته، بلكه منظور اين است كه طرفين مذاكره به يك درك مشترك رسيده اند. اين درك مشترك براي اجرايي شدن برجام بسيار مهم است. تابه‌حال تندروها و دلواپسان به ما مي گفتند نوري كه از انتهاي تونل مذاكرات مي بينيم نور قطاري است كه با سرعت به سمت ما مي آيد و امنيت  وهستي مارا به خطر مي‌اندازد اما بعد از گزارش آژانس و اجرايي شدن برجام مشاهده مي كنيم، نوري كه در انتهاي تونل مي‌بينيم نه آن قطاري كه تندرو ها مي گويند، بلكه آسمان و فضاي بازي است كه خبر از پايان تونل تحريم ها مي‌دهد مهم‌تر آنكه ما روابط‌مان با دنيا اصلاح مي شود. از طرفي با پيش آمدن بحث برجام در داخل كشور يك راستي‌آزمايي داخلي هم صورت مي گيرد و مشخص مي شود كه دلواپسان و منتقدان توافق به ما اطلاعات كاذب مي دادند. اما تحليل من اين است كه روند هاي سياسي، حقوقي و تقنيني در داخل آمريكا و ايران حاكي از آن است كه پرونده هسته اي ايران به سر انجام قابل قبولي رسيده است ودوران پسا توافق با سرعت هرچه بيشتر شروع مي‌شود. از طرفي بايد به دستوري بسيار مهم از سوي اوباما اشاره كرد؛ تاكيد رئيس جمهور آمريكا بر اينكه بايد تمام اقدامات لازم براي اطمينان يافتن از اجراي موثر و سريع تعهدات آمريكا كه در برنامه جامع اقدام مشترك بر اساس قوانين اين كشور درج شده، اجرا شود. اين دستور حكايت از آن دارد كه آمريكا پس از انجام روند حقوقي،سياسي و تقنيني كه در 90 روز اخير انجام داده بر اجراي قاطع برجام مصمم است.

 اين سوي ميدان مذاكرات، در ايران هم تصميم سريع و فوري شوراي نگهبان به عنوان مرجع عالي تقنيني و تشريعي كشور خبر از اراده يكپارچه تمامي نهاد هاي ايران براي به سرانجام رسيدن همه روند هاي حقوقي،سياسي و تقنيني مي دهد و نشان دهنده اين موضوع است كه ايران نيز آماده اجراي برجام است.از سويي در گزارش آژانس بين المللي انرژي اتمي هم اعلام شد كه ايران تا قبل از تصويب مجلسش پروتكل الحاقي را اجرا  خواهد كرد. اكنون همه طرف ها آماده هستند تا دوره پسا توافق با دقت ، سرعت و به صورت موثري اجرايي شود. اين نكته هم بايد گفته شود كه  همه نهاد ها در ايران،  به خصوص نيروهاي حامي برجام در دو كشور بايد هم پيمان شوند از برجام مراقبت كنند تا پارازيت ها و برداشت هاي سوئي كه مي‌تواند مارا به روزهاي قبل از برجام برگرداند جلوگيري شود.

اما سوال اينجاست كه توافق صورت گرفته چگونه پايه‌هايش محكم شد. پسا‌توافق بر اساس دو ستون مهم قطعنامه 2231شوراي امنيت سازمان ملل كه پشتوانه برجام است و دوم آژانس بين المللي انرژي اتمي كه مرجع منحصر به فرد تشخيص و راستي‌آزمايي هسته اي كشور هاست بنا شد. بنابر اين قطعنامه 2231 و گزارش آژانس در مورد پرونده هسته اي ايران هردو ستون هاي آغاز دوران پسا توافق است. بي‌ترديد لغو تحريم ها، يك پيروزي براي كساني است كه از ابتدا به اصل ديپلماسي و مذاكره كردن دل بستند و اين افراد را اميدوار كرد كه هنوز در اين دنيا گفت و گو و مذاكره تنها راه پيروزي است. البته عده‌اي در آمريكا،  ايران و بعضي كشورهاي منطقه هستند كه مي خواهند ثابت كنند كه مذاكره  و گفت و گو سر انجامي نخواهد داشت.  سوالي كه بايد از اين گروه ها شود اين است كه اگر در ديپلماسي و گفت و گو بسته شود چه دري به جاي آن باز خواهد شد؟  آيا در خاور ميانه اي كه هر روز آبستن خشونت و جنگ است راه حل ديگري به جاي گفت‌وگو و مذاكره و به نوعي تفاهم رسيدن بر اساس منافع مشترك، مارا بدون خونريزي به پيروزي مي رساند؟

به نظر من آغاز پسا توافق در ايران اثري كمتر از ملي شدن صنعت نفت در منطقه خاور ميانه نخواهد گذاشت. دوران پسا توافق درس هاي زيادي در كلاس ديپلماسي براي كشور هاي منطقه به همراه خواهد داشت و خاورميانه متاثر از عصر پسا توافق ايران به سمت گفت‌وگو پيش خواهد رفت. تابه‌حال در خاورميانه اساس بر مواضع سرسختانه كشور هاي مختلف بود كه اين مواضع پشت سر اسلحه و نيروي نظامي قرار مي گرفت؛ اما بعد از اين توافق به جهان و به ويژه كشورهاي منطقه ثابت شد كه گفت و گو ، تفاهم و درك منافع است كه مي تواند جلوتر از مواضع سرسختانه و نيروي نظامي قرار بگيرد. ما ثابت كرديم كه در خاورميانه اي كه خونين ترين منطقه جهان است مي شود به گفت و گو نشست و مذاكره كرد و ثابت كرديم كه اين موضوع جواب مي دهد. امروز بايد پذيرفت كه افسانه جنگ سرد ميان ايران و غرب در حال رنگ باختن است.