زنان می‌توانند کاندیدای خبرگان و مرجع تقلید شوند

هيچ منعي براي حضور زنان در مجلس خبرگان نيست. شرعا نمي‌توانيم بگوييم، جنسيت در مجلس خبرگان ملاك است بايد اهل خبره باشند كجا آمده كه جنسيت بايد مرد باشد.


پنج ماه تا انتخابات خبرگان رهبری فرصت باقی‌است در این میان گمانه‌های مختلفی از حضور چهره‌های جدید در این انتخابات به گوش می‌رسد. مساله‌ای که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده و از دید برخی حقوقدانان و مجتهدین منعی برای آن وجود ندارد ورود زنان واجد‌شرایط به مجلس خبرگان رهبری است. برای بررسی این موضوع که آیا زنان نیز می‌توانند کاندیدای خبرگان شوند با آیت‌ا... سیدمحمد موسوی بجنوردی به گفت‌وگو نشسته و نظرات وی را در این باره جویا شده‌ایم.

وی معتقد است زنان می‌توانند مجتهد باشند و فتوا دهند که شاید این سخن برای برخی نامفهوم باشد اما او برای تبیین این نظر دلایلی دارد. متن گفت‌وگو آیت‌ا... موسوی‌بجنوردی در ادامه می‌خوانید.

 زن‌هایی که به مرحله اجتهاد رسيده‌اند چرا نمي‌توانند كانديداي مجلس خبرگان شوند؟

عقيده‌ام اين است كه هيچ منعي براي حضور زنان در مجلس خبرگان نيست. شرعا نمي‌توانيم بگوييم، جنسيت در مجلس خبرگان ملاك است بايد اهل خبره باشند كجا آمده كه جنسيت بايد مرد باشد. عقيده‌ام اين است كه زن مي‌تواند مرجع تقليد شود. چون در مرجع تقليد، فقيه و اعلم مي‌خواهيم. اكنون زن فقيه داريم، نمي‌گويم اعلم اما امكان دارد زني فردا اعلم شود. از حكم عقل است كه رجوع عاقل به جاهل صورت گیرد، و چه فرقي مي‌كند جنسيت ملاک نیست كه بايد به مرد رجوع كند و اگر زني فقيه بزرگي شد، مي‌توان از او تقليد كرد. از ابتدا كه به شوراي عالي قضايي رفتم (سال61) گفتم زنان مي‌توانند قاضي شوند. به مرور زمان اينطور شد كه زن مي‌تواند قاضي شود. در دادگستري فراوان خانم‌هایی هستند كه پايه قضايي دارند و مشغول قضاوتند. واقع اين است كه جنسيت هيچوقت در اسلام ملاك فضيلت نيست.

ملاك فضيلت در اسلام، علم و تقواست. ملاك فضيلت اخلاق است و جنسيت ملاك نيست حالا كسي كه اخلاق و تقوا دارد، مرد باشد يا زن و نبايد تبعيض قائل شويم. اكنون در دانشگاه‌ها در تمام رشته‌ها، به صراحت بگويم دخترها از پسرها جلوترند. درس‌هايي داريم نظري مانند فلسفه كه مي‌فهمند، درك كرده و اظهارنظر مي‌كنند. احيانا اشكال هم می‌گیرند. اين به نظرم از بركات انقلاب و ديد باز حضرت امام(ره) است. وقتي نزد گورباچف هياتي مي‌فرستد، حساب شده است كه يك زن را هم مي‌فرستد. يك روحاني و يك دانشگاهي را مي‌فرستد. واقعا اگر عملكرد امام را ببينيد، نه فقط انقلاب عليه طاغوت بلكه انقلاب فكري در جامعه ايران كرد و واقعا در ايران فكر را متحول كرد. نه فقط در ايران بلكه اين فكر در جهان اسلام نيز تاثيرگذاشت. نبايد خودمان را کوچک بگيريم. ايران براي جهان اسلام اكنون الگوست.

 با توجه به فرمايشي كه راجع به جايگاه زنان هم در انقلاب داشتيد و هم بعد از انقلاب، نگاه شما از كلمه «رجل» در قانون اساسي، بحث جنسيت نيست.

مسلم رجل در زبان عرب يعني شخصيت. من در نجف متولد شدم و تحصيلاتم را در حوزه نجف انجام دادم. وقتي در عرب مي‌خواهند بگويند كه فلان شخص از شخصيت‌هاي علمي است مي‌گويند «من رجالات علم» اگر بخواهند بگويند از شخصيت‌هاي بافضيلت است مي‌گويند «من رجالات الفضيل». اصلا رجل و رجال در عرب يعني شخصيت و شخصيت‌ها. به معناي مرد نمي‌گيرند. قانون اساسي ما هم جامع‌نگری كرده است والا مي‌گفت از مردان و چرا نگفت؟ چراكه مي‌خواستند عده‌اي را ساكت كنند كه اشكال مي‌گرفتند براي اينكه زن نمي‌تواند واز طرف دیگر هم تفسير درست به شخصيت شود. از رجال سياسي يعني از شخصيت‌هاي سياسي مي‌تواند رئيس‌جمهور شود حالا مي‌تواند مرد يا زن باشد.

 اينكه دوراندیشی كردند و در قانون اساسي رجل را به معني شخصيت گذاشتند. خانمي اين شخصيت را داراست و با همين قانون اجازه كانديدا شدن درانتخابات رياست‌جمهوري به آن خانم را مي‌دهند؟

اين خودش واقعا جاي سوال است. در عين اينكه به شوراي محترم نگهبان خيلي احترام مي‌گذارم اما آنها بايد تاييد كنند. مفسر قانون اساسي آنها هستند. اگر ابهامي در قانون اساسي شود، طبق قانون اساسي شوراي نگهبان بايد تفسير كند.

 حقوقدانان هم كه قانون اساسي تصويب كردند و نظر دادند نظرشان از رجل بحث جنسيت نيست؟

نيست، والا مي‌گفتند از مردان، بگويند از مردان سياسي! چرا كلمه عربي بگذارند. روشن است و شهید دكتربهشتي كه خداوند رحمتش كند، كلمه‌اي گذاشت چون عده‌اي اصرار داشتند كه مرد باشد اما كلمه‌اي گذاشت كه تفسير واقعي‌اش مي‌شد، شخصيت.

 شخصيت هم جنسيت نمي‌شود.

به متن مذاكرات كه مراجعه شود، مشخص مي‌شود كه منظور مرد نيست. در سخنراني‌هايم مي‌گويم كه قانون اساسي اصراري ندارد كه از مردها باشند و مي‌گويد رجال و رجال هم يعني شخصيت‌ها. اعم از زن و مرد.

 با توجه به اينكه حكومت ما برگرفته از احكام دين است اما فسادهاي اقتصادي بيش از اندازه شده است. اگر به احكام اسلام رجوع كنيم، احكام اسلام به كسي اجازه دخالت در بيت‌المال را نمي‌دهد. كجاي كار ايراد دارد كه اين مفاسد اتفاق مي‌افتد؟

اگر يك مدیریت سالمي باشد، عدالتخواه و عدالتجو باشد، کمتر اشکالی در سيستم پيدا مي‌شود. اشكال در خود بدنه مدیریت است كه مي‌توانند افراد نفوذ كنند و از راه آن افراد سوءاستفاده كنند والا اگر بدنه اجرایی، بدنه‌اي سالم باشد، امكان سوءاستفاده وجود ندارد. معلوم مي‌شود كه در بدنه افرادي هستند كه مي‌توانند نفوذ و سوءاستفاده كنند. اساس، بدنه است كه بايد، سالم و عدالتخواه و عدالتجو باشد كه در فكر ملت باشد. در فكر فردي كه در روستايي چيزي براي خوردن ندارد، باشد. اگر واقعا مسئولان اين طرزتفكر را دارند، امكان سوءاستفاده وجود ندارد كه افراد نااهلي وارد شوند و از بيت‌المال سوءاستفاده كنند و ميلياردها در جيبشان بگذارند. اين یعنی در بدنه افرادي هستند كه مي‌شود از طریق آنها نفوذ كرد.

 اشكال در قوانين نيست؟

مهم خود افراد و عملكرد آنهاست. حتي اگر بهترين قانون را داشته باشيد اما مجريانی شایسته نداشته باشد، کار درست نمی‌شود. اگر سيره اميرالمومنين(ع) را نگاه كنيم دنبال مجريان سالم مي‌رفت. اگر مجري ناسالم پيدا مي‌كرد، فورا او را عزل مي‌كرد. چراكه مجري باید قانون را درست اجرا كند اگر بهترين قانون را به مجري فاسد دهيد، با تفسير خود به فساد مي‌كشاند.

 نقش دولت چيست؟

دولت كسي است كه مجري قانون است. به‌خصوص اين دولت كه مدعي مبارزه با فساد اقتصادي، قانونگرايي، دولت راستگويان است و صفت‌هايي كه دولت دارد، مسئوليتش را سنگين مي‌كند.

 دولت در برابر مفسدان چگونه باید برخورد کند؟

بايد عملكرد دولت مطابق با شعارش باشد. اگر شعار، شعار براقي باشد و طوري باشد كه انسان را جذب كند اما مخالف با شعار عمل کند، به درد نمي‌خورد. اگر اين دولت بخواهد موفق باشد و شعارهايي كه داده كه واقعا خدمت به جامعه كند و مردم هم به آن اطمينان پيدا كنند، عملكردشان بايد مطابق با شعارشان باشد. وقتي عمل مطابق با گفتار نبود، هيچ ارزش ندارد و مردم نمي‌توانند قبول كنند. مديري كه عملكردش مطابق با گفتارش نیست، مردم اينطور افراد را نمي‌خواهند. اسلام تاكيد مي‌كند كه بايد عملكرد مطابق با گفتار انسان باشد. لذا مي‌گويد: « كونوا دعاه للناس بغير ألسنتكم» شما مردم را به غير زبانتان دعوت كنيد، يعني با عملكردتان جامعه را دعوت به صلاح كنيد.
 
منبع: آرمان