به قدرت و اعتبار پیش آمده پشت پا نزنیم

 روزنامه ایران روز چهارشنبه در ستون اول دفتر خود با انتشار مطلبی به قلم رضا داوری اردکانی با اشاره به توافق اخیر میان ایران و گروه پنج به علاوه یک آورده است : گمان نمی کنم که هرگز کشوری با همه قدرت های جهان برابر نشسته و در مذاکره با آنان به توافق رسیده باشد.

در ادامه این مطلب می خوانیم : حصول توافق در مذاکرات هسته ای حادثه مهمی در تاریخ دیپلماسی است و از این پس روز 14 ژوئیه (23 تیر ماه) که در تاریخ سیاست جهان جدید روز فتح زندان باستیل و آغاز انقلاب فرانسه در سال 1789 شمرده می شد، از روزهای مهم تاریخ دیپلماسی نیز خواهد بود.

گمان نمی کنم که هرگز کشوری با همه قدرت های جهان برابر نشسته و در مذاکره با آنان به توافق رسیده باشد. درست بگویم این یک اتفاق نادر و شاید بی نظیر باشد که قدرت های جهان، حاضر به مذاکره با یک کشور (هر چند در منطقه خود قدرت داشته باشد) بشوند(1) و نمایندگان شان روزها و شب های پی در پی خسته و بی خواب گفت و گو کنند تا به نتیجه ای مرضی همه اطراف مذاکره و مورد قبول و تحسین جهانیان برسند (اشخاص و گروه ها و احزاب و دولت هایی که ساز مخالف می زنند بیشترشان توافق را در تضاد و تعارض با منافع خود می بینند و بعضی نیز غرق دریای اوهامند که حرف های ظاهراً سیاسی و در واقع بی ارتباط با سیاست کارساز می زنند.)

از آثار و مزایای این توافق پایان یافتن گزافه تهدید به جنگ و فراهم شدن زمینه کاهش التهاب در روابط بین الملل و گشایش روزنه امید به پایان یافتن اضطراب های چندین ساله و فراهم شدن شرایط برای همکاری های منطقه ای و بین المللی و اهتمام به بهبود وضع مادی و اخلاقی کشور و مردم و فرونشستن امواج افراط و تفریط و تخفیف نگرانی از خطر فرو رفتن کشور در اعماق اوهام و... بوده است.

امیدوارم دولت محترم بتواند با سامان دادن به وضع اقتصادی و تهیه و تدوین طرح اصلاح اداری و آموزشی و جلوگیری از گسترش و تکثیر ریشه ها و بذرهای فساد، امکان بهره برداری هر چه بهتر و بیشتر کشور و مردم را از فرصتی که پیش آمده است و می آید فراهم سازد. تاریخ قدر درایت رهبری و تدبیر و همت دولت جناب آقای دکتر روحانی و سعی و کوشش خردمندانه و کار بزرگ همه اعضا و کارشناسان هیات مذاکره کننده و مخصوصاً جناب آقای دکتر ظریف و جناب آقای دکتر صالحی را خواهد دانست و به احتمال قوی بهانه گیران و مخالفان داخلی را ملامت خواهد کرد که چرا خرد خود را از حکم معاف کرده و قدر توافقی را که در آن با تدبیر و کوشش دیپلماتیک و با صرف هزینه بسیار ناچیز توهم قدرتمندان در مورد ساخت سلاح های هسته ای بی اثر شده و محدودیت ها و تحریم های فلج کننده رفع شده است، ندانسته اند.

آنها به جای اینکه بیندیشند اگر توافق حاصل نمی شد چه می کردیم(2)، نگران آثار و نتایج بد و مضر و خطرناک توافقند. البته این نگرانی بیشتر یک موضعگیری سیاسی است که وجهه و مبنای عقلی ندارد و اگر این مبنا را حفظ و دوام جمهوری اسلامی می دانند، بدانند که توافق وین به تحکیم نظام کشور مدد رسانده است.

خروج از وضع بحرانی فرصتی برای حکومت و دولت فراهم می آورد که به کارهای اصلی و اساسی کشور بپردازند و از گسترش پریشانی و اختلاف و نومیدی و فقر و بیکاری و بی پناهی که مایه تباهی است جلوگیری کنند. ولی بسیاری از ما چندان به آینده و آثار و نتایج کارهایمان اهمیت نمی دهیم و متاسفانه با اینکه سابقه تاریخی طولانی و درخشان داریم چنانکه باید به تاریخ وقع نمی نهیم چنانکه اکنون تاریخ مان بیشتر تاریخ مفاخر شده است.

تاریخ مفاخر را هم نباید ناچیز انگاشت اما اگر تاریخ یکسره تاریخ مفاخر باشد از آن هیچ درسی نمی توان آموخت و شاید بر اثر غرور بیجایی که پدید می آورد، آینده را نیز بپوشاند. قیاس توافق وین با قرارداد ترکمانچای هیچ وجهی ندارد و نشانه بی توجهی به تاریخ و بی خبری از آن است. کاش مورخان ما قصور بزرگ شان را تدارک می کردند و تاریخ بزرگترین حادثه دوران اخیر کشور را می نوشتند تا به شرایط پذیرش قرارداد ترکمانچای و آثار و نتایج آن پی می بردیم و آن را با توافقی که جناح قدرتمند مخالف رئیس جمهوری امریکا آن را تسلیم کشورش در برابر ایران خوانده است اشتباه نمی کردیم.

آیا ما می خواستیم به ژنو و وین برویم یا وزیران خارجه قدرت های قاهر جهان را به تهران فراخوانیم و به آنها ابلاغ کنیم که 1- به هیچ وجه حق دخالت در اجرای برنامه توسعه تکنولوژی هسته ای کشور ما ندارند و 2- بی درنگ باید به وظیفه خود که لغو همه تحریم هاست اقدام کنند؟

این تحکم در عالم انتزاع کاملاً موجه است اما چه کنیم که متاسفانه آنها به حرف حق ما گوش نمی کنند و ما هم نمی دانیم اگر تحریم ها ادامه یابد با پراکندگی ها و ناهماهنگی ها و مشکلات اقتصادی و مالی و ناکارآمدی اداری و فساد سازمانی که داریم چگونه برنامه هایی را که دوست می داریم اجرا می کنیم.

این دیگر باید برای همه مسلم شده باشد که قدرت به وعظ و موعظه گوش نمی دهد و از حقیقت و اخلاق پیروی نمی کند زیرا حقیقت و اخلاق خاص خود دارد. پس بکوشیم قدری از توهم آزاد شویم و اگر می توانیم با طرح نامعادله قدرت ها دریابیم که این توافق نه چیزی مثل قرارداد ترکمانچای بلکه از آثار و نشانه های قدرت و اعتبار کشور ماست. به این قدرت و اعتبار و عزت پشت پا نزنیم و از آن در راه وحدت ملی و اصلاح امور و برای پیشرفت کشور استفاده کنیم.

پی نوشت ها:

1. در خاطرات مولوتف می خواندم که: به من می گویند کمتر سفر می کنی و با دیپلمات ها نشست و برخاست نداری. من مثلاً به کشور عراق یا... بروم که از وزیر خارجه آنجا چه بشنوم و به او چه بگویم. یکی از مقام های لایق و مطلع جمهوری اسلامی که با سابقه وزارت به عنوان معاون وزیر به اتحاد جماهیر شوروی رفته بود حکایت می کرد که در ملاقاتش با وزیر امور خارجه هیچ مساله ای مورد بحث قرار نگرفت و در پایان آن ملاقات کوتاه وزیر به او گفته بود یک آلبوم تمبر برایش بفرستد و توضیح داده بود که نوه ام تقریباً همسن و سال شماست و کلکسیون تمبر دارد. وقتی سران کشورهای پیروز جنگ جهانی دوم به تهران آمدند از دولت ایران اجازه نگرفتند و شاه را که می خواست با آنها ملاقات کند به حضور نپذیرفتند. فاعتبروا
2. اگر توافق حاصل نمی شد یا اکنون که حاصل شده است در کنگره امریکا با دوسوم آرا رد شود یا مراجع قانونی در ایران آن را تایید نکنند می توان حدس زد که:

اولاً: حیثیت امریکا به عنوان یک قدرت بزرگ سیاسی و اقتصادی لطمه بزرگ ببیند و به اعتبار دیپلماسی به طور کلی خلل بزرگ وارد شود گرچه این وضع ممکن است دشمنان امریکا را شاد و خشنود سازد و مجال افراط و تفریط و خشونت طلبی را وسعت دهد اما معلوم نیست که سود این ضعف و بحران و سست تر شدن تعادل در وضع جهان نصیب چه کشور و کدام قدرت می شود. در جهانی که افقش بسته است و نور امیدی که ضامن همراهی و پیوند و همبستگی مردمان باشد وجود ندارد یا بسیار ضعیف است بر هم خوردن تعادل نسبی قدرت حتی اگر در ظاهر به زیان جانب قهر و ظلم باشد آثار خطرناک دارد و چه بسا که جهان را در آستانه ویرانی و نابودی قرار دهد.

ثانیاً: با برهم خوردن توافق حتی اگر تهدید حمله نظامی لاف و گزاف محض باشد نمی توانیم راحت بنشینیم و دنباله کار خویش بگیریم زیرا بی توافق، ما می مانیم و نیروگاه ها و خزانه خالی و اقتصاد بی سرو سامان و سازمان اداری ناکارآمد که برای فروش نفت مان باید به سراغ امثال و اشباه واسطه های نفتی امین سال های اخیر که به زمره معاریف و مشاهیر کشور پیوسته اند برویم و از آنها خواهش کنیم که کار فروش نفت را به عهده گیرند و در ازای خدمت بزرگی که می کنند با پولش هرچه می خواهند بکنند.

ثالثاً: با اینکه تحمل ادامه تحریم های ظالمانه دشوار شده است کسانی به قول اقتصاددان ها استناد می کنند که همه مشکلات اقتصادی ما ناشی از تحریم ها نیست و نتیجه می گیرند که تحریم ها چندان اهمیت ندارد و لطمه چندانی به ما نزده است.

اینان صرفاً از یک سخن درست نتیجه ناروا گرفته اند به آنها می توان گفت که مراد اقتصاددان ها این نیست که تحریم ها اثر نداشته است بلکه تاکید آنها بر ضعف بنیاد اقتصاد ماست. یعنی اگر تحریم ها هم نبود ما مشکلات اقتصادی داشتیم اما اکنون تحریم ها اگر بیش از این ادامه یابد اقتصاد شرایط سخت تری خواهد داشت. پس دیگر بحث در این نیست که تحریم ها چند درصد (مثلاً 30 درصد) اثر داشته است. این قبیل محاسبات اگر در امور جزئی وجهی داشته باشد در مسائل اصلی و اساسی به کار نمی آید. یعنی اگر تحریم ها برداشته نشود آن 70 درصد فرضی هم از آنچه هست بدتر می شود ولی خدا را شکر که دیگر قدرت های جهانی هم نمی توانند تحریم ها را چنانکه بوده است ادامه دهند.