تلویزیون هم پذیرفت که اشتباه می‌کند

مجموعه رسانه ملی و به خصوص تلویزیون از گذشته تاکنون یک رویکرد ثابت داشت و آن هم عدم توجه به نقدها به خصوص دیدگاه‌های رسانه‌ها و افکارعمومی بود اما با اتفاق اخیری که پیرامون برنامه «ماه عسل» رخ داد و تذکر علنی که به مدیر شبکه سوم سیما به دلیل اشتباهات فاحش در این برنامه داده شد، ظاهراٌ می‌توان از تغییر رویکرد رسانه‌ ملی در  مواجهه با افکارعمومی سخن به میان آورد.

 برنامه «ماه عسل» با تهیه‌کنندگی و اجرای احسان علیخانی در چند سال اخیر همواره با حواشی همراه بوده و حتی گاهی اعتراضات وسیع را نسبتاً به مفاهیم این برنامه در پی داشته و کوشش علیخانی در ارائه شوی وطنی مشابه شوی اپرا وینفری، با نقدهای بسیار جدی همراه بوده، به خصوص آنکه این برنامه قبل از افطار از شبکه سه سیما پخش می‌شود و بنابراین تلخ کامی آوردن برای مردم روزه دار، آن هم به عجیب ترین شیوه‌های ممکن قابل پذیرش نیست.

«ماه عسل» در رمضان هزار و چهارصد و سی و شش هجری قمری نیز با وجود انتقادات شدید نسبت به رویه سال‌های پیشینش روی آنتن رفت اما این بار عدم وجود سوژه‌هایی که لااقل سوز و گدازشان واقعی باشد، «ماه عسل» را به بدترین برنامه مناسبتی تبدیل کرد و حواشی این برنامه آنچنان وسیع شد که طیف حامی علیخانی و برنامه‌اش برخلاف گذشته در اقلیت مطلق قرار گرفت و تواتر در اشتباهات، کار را برای مدافعین این برنامه نیز دشوار نمود.

بسیاری از قسمت‌های «ماه عسل» پیش رو مورد نقد قرار گرفت اما عمده نقدها متوجه سه قسمت بود؛ قسمتی که یک جوان پریده از ارتفاع سه متری برای همسرش را نشان می‌داد، قسمتی که به صورت تلفنی از یک خانم برای میهمان برنامه خواستگاری کرد و از لطف «شوهر گیر نمیاد» استفاده کرد و قسمتی که چند شخص با مشاغل عجیب نظیر مدل و ساقدوش را به عنوان دارندگان مشاغل دعوت کرد و در بیان این مشاغل، خانم به عنوان پزر بود که بعدها مشخص شد مانکن هم بوده است!

رویکرد سابق تلویزیون، سکوت در قبال این نقدها بود اما این سکوت نه در راستای پیگیری و حل موضوع، بلکه در راستای نادیده گرفتن افکارعمومی بود و در واقع افکارعمومی به زعم برخی مدیران پیشین رسانه ملی تنها در نظرسنجی‌های رسانه ملی از مردم خلاصه می‌شد. ظاهراً این رویکرد نیز در این راستا در دستور کار قرار گرفته بود که تصور می‌شد، اگر با افکارعمومی همراه شد، این تصور برای رسانه‌های مکتوب پیش می‌آید که رسانه ملی با اعتراضات حاضر به تغییر موضع است و همین عقب نشینی منجر به خواسته های بیشتر می‌شود.

همین رویکرد که شاید باج ندادن تعبیرش می‌کردند، باعث شده بود رسانه ملی غیرمنعطف و جدا از افکارعمومی به نظر آید و برخلاف بالاخره تلویزیون پذیرفت که معصوم نیست و اشتباه می‌کندشبکه‌های رقیب که تک تک نقدهای مطرح شده را روی آنتن پاسخ می‌دهند و به بسیاری از آنها رسیدگی می‌کنند، ارزش مخاطب -ولو اندک- در رسانه ملی ناچیز انگاشته شود اما ظاهراً مدیران تازه رسانه ملی تلاش دارند، این فضا را تغییر دهند و لااقل یک نشانه مبنی بر تغییر این فضا مشهود شده است.

اصغر پورمحمدی معاون سیمای رسانه ملی واکنش درستی نسبت به برنامه ماه عسل نشان داد و برخلاف مدیران پیشین، در عوض دفاع از این برنامه و در نهایت برگزاری برنامه تقدیر باشکوه از عوامل تولیدش، در نامه‌ای که به صورت علنی منتشر شد، خطاب به سیدغلامرضا میرحسینی، مدیر محترم شبکه سه سیما درباره محتوای این برنامه هشدار داد و خواستار توبیخ و تغییر رویه این برنامه در روزهای باقی مانده از ماه رمضان شد.

در متن نامه پورمحمدی آمده است: «برنامه ماه عسل از برنامه‌های معنوی‌، تاثیرگذار و پرمخاطب رسانه ملی در ماه مبارک رمضان محسوب می‌شود که دست‌اندرکاران آن توانسته‌اند با تلاش چندساله اوقات خوبی را برای مردم عزیز ایران بخصوص روزه‌داران مومن فراهم کنند.

اما امسال علی‌رغم جدیت جنابعالی و گروه برنامه‌ساز برای افزایش کیفیت و محتوای این برنامه و توجه ویژه‌ به انتخاب بهتر سوژه‌ها و میهمانان مناسب که نسبت به سال‌های گذشته از جذابیت و تاثیر بیش‌تری برخوردارند، متاسفانه دو برنامه و دو انتخاب غلط در ماه عسل امسال از شیرینی و شهد این زحمات کاسته است و موضوعات و مفاهیمی مطرح شده است که نه در ماه عسل که در هیچ‌یک از برنامه‌های دیگر سیما نیز جایی ندارند. از آن‌جا که تکرار این‌گونه اشتباهات قابل اغماض نیست‌، با تذکر به جنابعالی، لازم است ضمن توبیخ عوامل آن انتخاب غلط، به نظارت موثر بر تصحیح‌، ارتقا و ادامه مسیر خوش‌سابقه این برنامه اهتمام کنید.»

این لحن بی‌سابقه توبیخ یک مسئول ارشد رسانه ملی در نوع خود نشانه یک تغییر رویکرد اساسی است؛ رویکردی که نشان می‌دهد تیم تازه رسانه ملی در معادلاتش کوشش می‌کند تا حدودی افکارعمومی را در نظر بگیرد و رویکرد تدافعی در قبال هر نقدی نداشته باشد. از این منظر، اینکه مدیران تازه رسانه ملی پذیرفته‌اند، توجه به نقدها و تغییر رویه- آن هم به شکل علنی- باج دادن به رسانه‌ها و افکارعمومی نیست، یک گام رو به جلو برای این مجموعه عظیم است.

اما آیا این رویکرد بیش از آنکه یک تاکتیک باشد، یک استراتژی است و باعث می‌شود طیفی از افکارعمومی که به واسطه عدم توجه به دیدگاهشان با تلویزیون قهر کرده‌ و مشتری شبکه‌های ماهواره‌ای شده‌اند، از این طریق دوباره تماشاچی ثابت برنامه‌های شبکه‌های داخلی شوند؟ برای پاسخ به این پرسش باید صبر کرد و دید این همراهی با افکارعمومی تا چه میزان وسعت و تداوم می‌یابد.