آمادگی آمریکا برای لغو تحریم‌ها همزمان با توافق

جان کری روز سه شنبه برای نخستین بار اشاره کرد که آمریکا آماده لغو تحریم های اقتصادی ایران است بدون آنکه مدارک کامل دال بر اینکه دانشمندان ایران به طور مخفیانه در ساخت تسلیحات هسته ای شرکت ندارند، ارائه شده باشد.

به گزارش نیویورک تایمز، وزیر خارجه آمریکا در نخستین کنفرانس خبری خود از زمان حادثه ای در حین دوچرخه سواری برایش رخ داده بود، به این نکته اشاره کرد که ممکن است تحریم های اصلی پیش از پاسخ دقیق بازرسان بین المللی به سوالات شان در مورد آزمایشات و کار طراحی هسته ای که به نظر می رسید در راستای تولید یک بمب باشد، لغو شود.

این تحریم ها فروش نفت و مبادلات مالی ایران را مسدود کرده است.

کری گفت: «ما اصراری نداریم که ایران درباره آنچه در یک مقطع زمانی، یا هر زمان دیگر انجام داده توضیح دهد. برای ما حیاتی است بدانیم که این فعالیت‌ها در زمان‌های بعدتر، متوقف شده‌اند و اینکه می توانیم به روشی مشروع آن را پایان دهیم. این مطمئناً یکی از شرایط ما برای قضاوت درباره آن چیزی است که باید در یک توافقنامه مشروع به دست آید.»

حال پرسش این است که وارد آوردن فشار به ایران برای اینکه این کشور با ارائه جزئیات گسترده ‌ای اذعان کند که دانشمندان هسته ‌ای آن طی بیش از یک دهه بر روی چه چیزی کار ‌کرده ‌اند تا چه حد موضوعی منازع ‌برانگیز در مذاکرات است.

رابرت اینهورن که تا سال 2013 از اعضای تیم مذاکره کننده آمریکا بود، در تحلیل اخیر خود برای اندیشکده بروکینگز نوشت که این پرسش «شاید دشوارترین موضوع حل نشده» باشد که در مسیر دستیابی به توافق هسته‌ ای با ایران استقرار دارد.

همزمان با نزدیک شدن به ضرب ‌الاجل 30 ژوئن برای دستیابی به توافق هسته‌ای، کری گفت که موضوع فعالیت ‌های هسته ‌ای مشکوک گذشته ایران باید مورد «رسیدگی» قرار بگیرد. اما وی تصریح کرد که تحریم‌ها می ‌توانند پیش از حل کامل نگرانی‌ های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد تحقیقات هسته ‌ای گذشته ایران برداشته شوند.

کری تاکید کرد که ضرب الاجل برای دستیابی به توافق هنوز جدی است و او قصد دارد در مذاکراتی که طی ماه جاری در وین برگزار می شود، شرکت کند.

استدلال‌ها مبنی بر اینکه آیا ایران باید فعالیت‌های تیم دانشمندان هسته ‌ای خود را توضیح دهد بر دو نوع است. آنهایی که متمایل به افشای آنچه دیپلمات ها «ابعاد نظامی احتمالی» تحقیقات هسته ‌ای ایران می خوانند و معتقدند غرب هرگز نخواهد دانست که ساخت یک سلاح برای ایران چقدر زمان می برد - اگر تا کنون اورانیوم یا پلوتونیوم لازم را تولید نکرده و یا به دست نیاورده باشد - مگر اینکه تصویری کامل از دستاوردهای آزمایش‌های مشکوک این کشور برای طراحی سیستم‌های انفجاری برای یک سلاح و دانش کوچک کردن آن به اندازه‌ یک کلاهک برای نصب بر روی موشک را به دست آورند.

برای یک دهه، تا زمانی که اطلاعاتی از یک لپ‌تاب دانشمند ایرانی که از کشور به خارج قاچاق شده بود به دست آمد، سازمان سیا و اسرائیل انرژی بسیار زیادی را صرف کردند تا دامنه و میزان موفقیت این برنامه را دریابند.

آنها اینطور استدلال می کنند که ناکامی در افشای کامل این موضوع می ‌تواند باعث تضعیف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌شود - و نشانه ‌ای آشکار به دیگر کشورها باشد مبنی بر اینکه آنها هم می ‌توانند فرصت چنین کاری را بیابند.

اما کسانی که مخالف الزام ایران به توضیح کامل گذشته خود هستند می ‌گویند موضوع مهم تأکید بر این نیست که ایران به برنامه مشکوک پیش از سال 2003 خود برای توسعه یک سلاح هسته ‌ای اذعان کند، بلکه ایجاد یک اصل است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می ‌تواند با دانشمندان هسته ‌ای ایران مصاحبه کند و از برخی پایگاه های تحقیقات نظامی کلیدی بازدید کند و به این صورت آمریکا و شرکای مذاکره‌کننده آن می ‌توانند مطمئن شوند که چنین سلاح‌ های هسته ‌ای پیگیری نخواهند شد.

به نظر می ‌رسد کری که روز سه شنبه گفت حصول اطمینان از آینده مهمتر از کندوکاو در مورد گذشته است، به همین سمت گرایش پیدا کرده است.

کری گفت: «دسترسی بسیار، بسیار مهم است. از همان روز اول نیز همواره مهم بوده است.»

وزیر خارجه آمریکا در راستای تأیید سخنان خود مبنی بر ضروری نبودن حل پرسش‌های موجود در مورد فعالیت‌های تحقیقاتی گذشته ایران پیش از لغو تحریم‌ها، تأکید کرد که نهادهای اطلاعاتی آمریکا حتی بدون اینکه اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چنین کاری را انجام دهد، تصویری واضح از آنچه دانشمندان ایرانی در گذشته انجام داده‌اند را دارند.

با این حال برخی کارشناسان غیردولتی تأکید کری را مورد پرسش و چالش قرار دادند.

دیوید آلبرایت، رئیس مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی گفت: «به نظر می ‌رسد این اظهارات بیانگر تضعیف موضع پیشین آمریکا یا دستکم پایه و بنیانی برای تضعیف آن در آینده است.»

وی در ادامه افزود: «اگر دولت آمریکا تا این اندازه در مورد برنامه سلاح‌ های هسته ‌ای ایران می ‌داند، باید تاریخچه مفصل برنامه هسته ‌ای ایران شامل اسامی، تاریخ‌ ها، فعالیت ‌ها و مکان‌ های آن را به صورت علنی منتشر کند.»

رابرت اینهورن نیز عنوان داشت که اظهارات کری ظاهرا یک اذعان آشکار نسبت به یک فرض بیان نشده در موضع مذاکراتی دولت اوباما است.

به گفته آینهورن «دولت از مدت ‌ها پیش به این باور رسیده است که مسئله مهم اطمینان از عدم تداوم فعالیت‌های مرتبط با سلاح‌های هسته‌ای را ایران در حال حاضر و عدم پیگیری این فعالیت ها در آینده است.»