لیبی پایگاه جدید داعش؟

در شرایطی که داعش پیروزی های جدیدی در سوریه و عراق کسب می کند، اعضای وابسته به این گروه در لیبی نیز حملاتی را ترتیب داده اند و کنترل بر زادگاه سابق معمر قذافی را تشدید کرده و دست به بمباران شهر مهم مصراته می زنند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از واشنگتن پست، رشد داعش می تواند منجر به بی ثباتی بیشتر در کشوری شود که از یک جنگ داخلی ویرانگر ضربه خورده است. و لیبی می تواند به پایگاه جدیدی برای افراط گرایان تبدیل شود که امکان حمله به دیگر نقاط در آفریقای شمالی را فراهم می کند.

نیروهای وابسته به داعش در لیبی مانند عراق و سوریه، قلمروی چندانی را اشغال نکرده اند اما طی چند ماه اخیر گروه های محلی شهر سرت را تصرف کرده اند؛ شهر ساحلی که در کنار محله های شهر شرقی درنا، آخرین سنگر قذافی بود.

یکی از دلایل عمده گسترش نیروهای وابسته به داعش در لیبی آشوبی است که از انقلاب های بهار عربی سال 2011 این کشور نفتی را در بر گرفته است. این کشور دو دولت رقیب دارد و با جنگ میان شبه نظامیان برخواسته از اعتراضات ضد قذافی درگیر است.

با وجود آنکه داعش مدعی برخورداری از متحدان در بسیاری از کشورها است، اما شاخه لیبی ارتباط نزدیکی با سازمان اصلی دارد.  جنگجویان اصلی این گروه در لیبی، کهنه سربازان جنگ داخلی سوریه هستند.

کارشناسان امنیتی برآورد کرده اند که حدود سه هزار نیروی وفادار به داعش در لیبی حضور دارند. این کشور به یکی از نخستین اماکن آموزش گروهی در خارج از سوریه و عراق تبدیل شده است. نیروهای داوطلب از تونس، الجزیره، مصر، عربستان و دیگر کشورها گردهم آمده اند تا با افراط گرایان و دیگر سازمان هایی از این دست مقابله کنند. داعش نیز در جذب اعضای دیگر گروه های افراطی لیبی موفق بوده است.

در تازه ترین نشانه های قدرت رو به افزایش نیروهای داعش، آنها ماه گذشته فرودگاه و یک پایگاه هوایی همجوار در سرت-جایی که از ماه فوریه اکثر نهادهایی دوتی را از آنجا کنترل می کردند- را تصرف کردند. آنها همچنین کنترل مراکز نظارت بر شبکه بزرگی از لوله هایی که آب شیرین را به شهرهای لیبی پمپاژ می کنند را به دست گرفته اند.

پس از آن این نیروها در 31 ماه می بمبگذار انتحاری تونسی را راهی مصراته در 170 مایلی غرب سرت کردند. وی بمب خود را در یک ایست بازرسی امنیتی مهم منفجر کرده و پنج نفر را کشت.

پنج روز بعد نیروهای داعش شهر هراوه در 46 مایلی شرق سرت را تصرف کردند. نیروهای مصراته در طول ناآرامی های 2011 به سرسخت ترین نظامیان لیبی شهرت یافتند اما این نیروها در جنگ علیه نیروهای متحد ژنرال خلیفه حفتر که در سال 2014 جنگ علیه اسلامگرایان این کشور را اعلام کرد، درگیر و آشفته شدند.

فرماندهان مصراته، علیرغم مقابله با نیروهای افراطی سرت، در مقابله با داعش محتاطانه عمل کرده اند. اما بمبگذاری انتحاری که اخیرا صورت گرفت، باعث شد این فرماندهان محل تمرکز خود را تغییر دهند.

فدریکو وهری، کارشناس لیبی در مرکز کارنگی برای صلح بین الملل می گوید: «آنها این تهدید را می بینند و در حال حاضر واقعا روی آن متمرکز شده اند.»

به گفته یک مقام شورای نظامی مصراتع، رهبران نظامی این شهر طی هفته گذشته نشستی در طرابلس برگزار کرده و همکاری برای یک ضدحمله را مورد ارزیبی قرار دادند. مصراته در امتداد ساحل و میان طرابلس و سرت قرار دارد.

وهری می گوید: «اولویت ها تغییر کرده اند. مصراته از حملات داعش ضربه می خورد. و دیگر شهرها نیز در پی آن قرار دارند.»

از سال 2011 و سقوط قذافی این شهر با حدود 500 هزار نفر جمعیت- سومین شهر بزرگ لیبی- از ثبات نسبی برخوردار بوده است. مصراته به دلیل زیرساخت های پیشرفته و ساحلی بودن، توانست بار دیگر خود را به عنوان قطب تجاری مدیترانه بازسازی کند.

پیشروی در لیبی
قذافی در طول چهار دهه حکومت خود، گروه های اسلام گرای داخلی را سرکوب کرد. اما اسلام گرایان پس از ناآرامی های 2011 به واسطه پیوستن به دولت و اداره آشکار گروه های مسلح، قدرتمند شدند.

با این حال تا نیمه سال 2014 هیچ نمودی از داعش در لیبی به چشم نخورد. گروهی از نیروهای لیبیایی که طی جنگ در سوریه به داعش اعلام وفاداری کرده بودند، به خانه بازگشته و تشکیل سازمان در شهر درنا را آغاز کردند.

در آن زمان دولت ضعیف لیبی در حال تقسیم شدن بین دو نهاد بود: یک دولت اسلامگرا در طرابلس و یک قلمروی وفادار به حیفتر در شهر شرقی طبرق.

پس از آن در سال 2014 ابوبکر البغدادی، رهبر داعش هیاتی را از سوریه به لیبی اعزام کرد تا اتحاد رسمی با خلیفه خودخوانده را اعلام کنند. گروه لیبیایی سه استان خلافت در شرق، طرابلس و جنوب بنا کرد. استان یک فرماندار داعشی دارد اما هیچ رهبر نظامی یا معنوی در داخل لیبی حضور ندارد.

تحلیل گران معتقدند لیبی برای داعش جذابیت دارد چراکه در میان دریای مدیترانه واقع شده و می تواند به مقر انجام حملات به دیگر مناطق مانند مصر و تونس تبدیل شود. ضمن اینکه مناطق بیابانی گسترده در این کشور و بی قانونی کلی آن بدین معنا است که داعش می تواند با آزادی نسبتی در آن فعالیت کند.

به عقیده وهری، علیرغم پیشروی های این گروه چندین عامل وجود دارد که می تواند رشد آنها را متوقف کند. این کشور شش میلیون نفری دارای اکثریت سنی است، بنابراین آن نوع از شکاف فرقه ای که باعث رشد داعش در سوریه و عراق شد، در آن به چشم نمی خورد.

فقدان درآمد
شاخه لیبیایی داعش همچنین فاقد یک جریان درآمدی است و همین مسئله توانایی آن در ارائه خدمات اجتماعی را تضعف می کند. داعش در سوریه و عراق به دلیل کنترل بر برخی تولیدات نفتی و همچنین برخورداری از توانایی اعمال مالیات و باج گیری ناشی از آدم دزدی، درآمد بالایی دارد. منابع نفتی لیبی همچنان تحت کنترل دو دولت است.

با این حال نیروهای نظامی مصراته می گویند نیروهای داعش در سرت جنگجویان قابلی هستند. یکی از مقامات به شرط برده نشدن نامش گفت: «ما مطمئن نیستیم که چه تعداد نیرو در آنجا حضور دارند اما آنها به خوبی تجهیز شده اند. مطمئنا آنها تهدید جدی هستند.»

این در حالی است که سازمان ملل ماه ها است تلاش می کند میان دو دولت لیبی صلح برقرار کند چراکه آنها تا به امروز نتوانسته اند برای مقابله با داعش همکاری کنند.

اسماعیل شیقمانی، مامور پلیس مصراتع که به ایست بازرسی که اخیرا مورد حمله قرار گرفت، نزدیک بود می گوید: «ما به مردانی در درجات عالی نیاز داریم که با هم همکاری کنند و به توافق برسند که باید با این افراط گرایان جنگید. در حال حاضر آنها تهدید جدید در لیبی هستند.»
منبع:فرارو