چرا بنزین تک نرخی شد؟

روزنامه ایران در تیتر یک به موضوع چرا بنزین تک نرخی شد پرداخت و صاحبنظران اقتصادی در گفت وگو با ایران تک نرخی شدن بنزین را بررسی کردند.

 گروه اقتصادی در سومین روز از سومین ماه سال جاری دولت از طرح جدید خود برای تک نرخی کردن بنزین رونمایی کرد. براساس این طرح قیمت بنزین معمولی با یک نرخ (1000 تومان) در کشور عرضه خواهد شد که با از بین رفتن اعتبار ذخیره بنزین 700 تومانی کارت های سوخت از شهریور ماه امسال در عمل تک نرخی شدن بنزین عملیاتی می شود.

با وجودی که از سال ها پیش تک نرخی کردن سوخت بویژه بنزین در دستور دولت ها بود ولی دولت یازدهم این طرح را اجرایی کرد. هرچند درخصوص نحوه اطلاع رسانی از این طرح که در ابتدا با سکوت مسئولان همراه بود نقدهای بسیاری وجود دارد، اما کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی به استقبال از این طرح رفته اند و اجرای آن را برای اقتصاد ملی مطلوب ارزیابی کرده اند. به اعتقاد آنها هم اکنون در تمام کشورهای دنیا تک نرخی بودن سوخت در حال اجراست و هر چه دولت ها از یارانه ای که به بخش انرژی پرداخت می کنند بکاهند و فاصله بگیرند بهتر می توانند برنامه های اصلاح اقتصادی خود را پیش ببرند.

بنزین هزار تومانی در سبد خودروها بود

محمد خوش چهره کارشناس اقتصادی درباره تک نرخی شدن قیمت بنزین و آثاری که این بخش بر اقتصاد خواهد داشت به خبرنگار ایران گفت:اگر بخواهیم در مورد تک نرخی شدن قیمت بنزین به صورت انتزاعی و مجرد صحبت کنیم این تصمیم یک اقدام مالی ساده از سوی دولت بود.در حقیقت معتقدم افزایش قیمت بنزین رخ نداده و در این مقطع تنها تغییر قیمت از سهمیه بندی به آزاد است.وی افزود:حدود از 70میلیون لیتر مصرف روزانه بنزین در کشور بیش از چهار پنجم به صورت آزاد مصرف می شد از این رو برداشته شدن سهمیه بنزین نمی تواند مشکلاتی را ایجاد کند و حتی می توان گفت اتفاق جدیدی رخ نداده است.

خوش چهره با بیان اینکه دولت باید اعلام کند درآمد حاصل از تک نرخی شدن بنزین و برداشته شدن سهمیه ها را صرف چه اموری می کند، تصریح کرد: اگر دولت درآمد حاصل از تک نرخی شدن بنزین را برای تأمین کسری یارانه برنامه ریزی کند می تواند به موفقیت هایی برسد. دولت باید این درآمد را در پرداخت یارانه به دهک های کم درآمد اصلی و ایجاد فرصت های شغلی برای این افراد هزینه کند قطعاً در چنین شرایطی قطع سهمیه بنزین برای خودروهای شخصی قابل توجیه و دفاع است. وی تأکید کرد: تصمیم گیری در مورد تک نرخی شدن بنزین باید از جنبه های مختلف چون جغرافیایی، سیاسی، امنیتی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.باید ببینیم حرکت دولت با درک جامع نسبت به موارد یاد شده است یا تصمیم ساده مالی بوده است. این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: ما در یک فضای بشدت خاص، پیچیده و اگر دقت نکنیم شکننده از نظر ملی و فراملی هستیم لذا هر تصمیمی باید با دقت باشد. عموم مردم با بنزین 1000 تومانی باک ماشین های خود را پر می کردند و به همین دلیل اتفاق خاصی رخ نداده است. وی گفت:اگر مصرف عموم مردم با قیمت 1000 تومان نبود قطعاً تبعات منفی این تصمیم زیاد بود ولی به علت پایین بودن میزان سهمیه بنزین دیدیم که تک نرخی شدن تبعات منفی حداقلی خواهد داشت.

بنزین تک نرخی مصرف را کاهش می دهد

علی مزیکی، عضو هیأت علمی مؤسسه عالی مدیریت و برنامه ریزی در خصوص تک نرخی شدن بنزین به خبرنگار <ایران> گفت: چند نرخی بودن برای هیچ کالایی مزیت نیست و در هیچ اقتصادی از آن استقبال نمی شود. وی افزود: مثلاً در مورد بنزین دو نرخی مردم خود را موظف می دانند سهمیه دریافتی را استفاده کنند حتی اگر نیازی به آن نداشته باشند، بنابراین به نظر می رسد بنزین تک نرخی موجب کاهش مصرف نیز خواهد شد. وی با بیان اینکه با افزایش قیمت بنزین نرخ آن هنوز نسبت به نرخ جهانی کمتر است، گفت: در شرایط فعلی بهتر است دولت نرخ بنزین را بتدریج افزایش دهد. به گفته مزیکی دولت می تواند در نقاط مختلف کشور نرخ متفاوتی برای بنزین تعیین کند، مثلاً در مناطق مرزی که قاچاق بنزین وجود دارد بهتر است نرخ ها بالاتر باشد.

وی تأکید کرد: افزایش قیمت بنزین تنها راه حل مؤثر برای کاهش مصرف نیست، بلکه عوامل دیگر مانند گرفتن عوارض از خودرو های فرسوده یا خودرو های با مصرف بالا راه حل های دیگر کاهش مصرف است.

مزیکی با اشاره به قیمت بالای بنزین جهانی گفت: در کشور ما مردم فقط پول بنزین را پرداخت می کنند و پولی بابت آلوده کردن هوا از آنان گرفته نمی شود.

وی همچنین گسترش و نوسازی حمل و نقل عمومی را راهکار دیگر در کاهش مصرف بنزین نام برد و گفت: سیستم حمل و نقل عمومی در تهران تا حدودی گسترش یافته اما در بسیاری از شهرها مردم مجبورند برای رفت و آمدهای روزانه فقط از خودروهای شخصی استفاده کنند و چاره ای جز مصرف بنزین ندارند و در این مناطق گزینه حمل و نقل عمومی برای مردم وجود ندارد. وی گفت: افزایش قیمت بنزین برای کسانی که چاره ای جز استفاده از خودرو شخصی ندارند باعث افزایش هزینه خانوار می شود بنابراین دولت موظف است همزمان با افزایش قیمت بنزین زمینه گسترش حمل و نقل عمومی را نیز فراهم کند.

نظارت بر حمل ونقل عمومی را بیشتر کند

حسن مرادی استاد دانشگاه تهران نیز در گفت وگو با <ایران> با اشاره به اینکه بر اساس قانون هدفمندی یارانه ها دولت ملزم است سالانه قیمت حامل های انرژی را افزایش دهد، گفت: افزایش قیمت بنزین برای جبران هزینه های ناشی از هدفمندی یارانه ها و پرداخت یارانه نقدی است، بنابراین طبیعی بود که امسال قیمت بنزین افزایش یابد. به گفته مرادی افزایش سالانه نرخ بنزین در دولت هشتم آغاز شد و بنابر قانون و تصویب مجلس ششم دولت باید سالانه قیمت بنزین را 20 درصد افزایش می داد اما دولت نهم افزایش 20 درصد سالانه را اعمال نکرد و قانون هدفمندی را اجرا کرد. این استاد دانشگاه افزود: تک نرخی شدن بنزین می تواند عامل کاهش دلالی ها باید باشد. مردم باید برنامه ای برای تغییر رفت و آمد و کاهش خودروهای تک سرنشین داشته باشند. مرادی گفت: بنزین سهمیه ای و چند نرخ مشکلاتی مانند رانت، قاچاق و فروش سهمیه را به همراه داشت اما با این وجود بهتر بود دولت راهکاری را در نظر می گرفت تا قیمت بنزین برای همه دهک ها یکسان نباشد و یارانه به دهک های پایین بابت مابه التفاوت نرخ بنزین پرداخت می کرد. وی افزود: با تک نرخی شدن بنزین و به کار گیری درآمد حاصل از آن در راه توسعه کشور و رفع عقب ماندگی امیدوارم دیگرشاهد توزیع یارانه نقدی به شکل ناکارآمد به ثروتمندان و تعطیل کردن تولید نباشیم. مرادی خاطرنشان کرد: دولت باید قیمت بنزین را بتدریج به قیمت های فوب(قیمت عرضه) خلیج فارس نزدیک کند که با این کار قطعاً مصرف بنزین کاهش خواهد یافت. وی گفت: البته نکته مهم این است که افزایش نرخ نباید بر قیمت های حمل و نقل عمومی اثر منفی بگذارد و دولت و دستگاه های مسئول باید نظارت خود را برای جلوگیری از نرخ کرایه وسایل حمل و نقل عمومی بویژه تاکسی ها بیشتر کنند.