چهره دوگانه شکست و تناقض از کمپ دیوید

کمپ دیوید این اقامتگاه تابستانی رییس جمهورهای آمریکا در ایالت مریلند غیر از صفت هایی همچون محل شوم،محل ذلت،که با آنها توصیف شده، یادآور اجلاس ها و نشست های ناکام مسائل خاورمیانه نیز بوده است.

چند روز پیش رییس جمهوری آمریکا سران کشورهای عرب خلیج فارس را به کمپ دیوید دعوت کرد تا پاره ای مسائل منطقه ای و جهانی را با آنها مطرح و دیدگاه های آنها را دریافت کند.

در تاریخ آنچه بیش از هر چیزدیگر کمپ دیوید را مشهور ساخته، پیمان موسوم به پیمان صلح اعراب و اسرائیل بود که در این محل منعقد شد اما هیچگاه محقق و اجرا نشد و شومی خود را از همین جا گرفت که اشغال شده و مظلوم را به زور کنار اشغالگر و ظالم نشاند که چون خلاف سنت تاریخ است هیچگاه این صلح رنگ نگرفت.اما با این حال تصویر یاسر عرفات رییس فتح و مناخم بگین نخست وزیر رژیم صهیونیستی دست در دست هم بعنوان پلشتی کمپ دیوید در ذهن ها ماند.

اجلاس یادشده کمپ دیوید از قبل از برگزاری، پیشاپیش شکست خورده نشان داد چرا که وقتی سران کشورهایی که به کمپ دیوید دعوت شدند، آنقدر برای آن ارزش قائل نبودند که درعالی ترین سطح در آن شرکت کنند و شخصا در آن حضور یابند، توصیف غیر از این نمی توان از آن داشت.

کمپ دیوید در واقع یک چهره دوگانه شکست و تناقض دارد.تناقض از این جهت که این کشورها همواره به آمریکا بعنوان برادر بزرگ نگریسته اند و همیشه درپی جلب حمایت از آن بوده اند. پیمان امنیتی مشترک تقریبا غیرقابل محققی که این کشورها درپی انعقاد آن با آمریکا بودند و در کمپ دیوید آن را از آمریکا طلب می کردند،نشان دهنده نیاز آنها به آمریکاست. با این وجود شرکت کنندگان با نوع حضور خود،میزان تمایل خود را برای موفقیت آن پیشاپیش نشان دادند. از یک سو نیاز و از سوی دیگر بی توجهی به کشور رافع این نیاز.

اتکا بر راه حل ها و مذاکرات منطقه ای و توجه به توانمندی های بومی و ملی و درون زا، درست نقطه مقابل کمپ دیوید است.کسانی که به کمپ دیوید بعنوان راه حل فرا منطقه ای می اندیشند از قدرت مفاهمه درحد نزدیکان و همسایگان خود عاجزند و چنین کشورهایی از ضعف بزرگ عدم اعتماد به نفس برخوردارند و در بزنگاه های تاریخی که گاها خبر نمی کند نخواهند توانست ابتکار عمل داشته باشند و در برابر راه حل های مورد نیاز آن شرایط، مستاصل و درمانده می مانند.

راه حل این استیصال و درماندگی، قطعا درفرای منطقه نیست و آن را در روابط منطقه ای و اصلاح سیاست های ملی باید دید. امری که برخی کشورهای خلیج فارس از درک آن عاجزند و به کمپ دیوید روی می آورند.

سران و نمایندگان کشورهای عرب خلیج فارس در واکنش به توافق هسته ای ایران و 5+ 1 خواست ها و مطالباتی را در اجلاس کمپ دیوید از آمریکا طرح کردند که اغلب آنها با پاسخ مثبتی روبرو نشد. اجازه داشتن ظرفیت های هسته ای مشابه با ایران یا انقعاد پیمان نظامی مانند ناتو یا دریافت تسلیحات فوق پیشرفته از آمریکا از جمله خواست هایی بودند که پاسخ منفی گرفتند.

گرچه دولت اوباما قول و قرارهای محدود تری را به آنها داد که در قبال ایران مدافع آنها باشد ولی به نظر نمی رسد که این قول و قرارها رضایت اعراب را جلب کرده باشند و واگرایی بیشتر میان آنها و واشنگتن تداوم می یابد.

مشکل عربستان با واشنگتن البته صرفا نوع رویکرد دولت اوباما به حل مناقشه هسته ای ایران نیست.ریاض از این هم بیم که دارد قدرت منطقه ای خود را از دست می دهد. یکی از علل این مساله راه اندازی جنگ های نیابتی و تاسیس گروه های ترورویست از سه سال پیش در جهت اسلام هراسی و ایران هراسی بود و اینک نیز با حمله به یمن اقدامی تاریخی و به یاد ماندنی انجام داده است .

منطقه عمومی خلیج فارس طی چهار دهه اخیر شاهد دو جنگ بوده که جهان را تحت تاثیر خود قرار داده است:نخستین آن جنگ تحمیلی عراق علیه ایران که سرنوشت نگون بختی شروع کننده این جنگ بر همگان روشن است. آن جنگی بود که عراق به نیابت از عربستان و قدرت های فرامنطقه ای علیه ایران به راه انداخته بود. دیگری جنگ عربستان علیه یمن است که از دو ماه پیش آغاز شده و سرنوشت شروع کننده آن که عربستان باشد نیز به حکم سنت تاریخ غیر همتای پیشین عراقی خود نمی تواند باشد.

اما عربستان و دیگر کشورهای همسوی او بدانند که توسعه فنی و علمی ایران نه تنها درخلاف توسعه و امنیت منطقه و همسایگان ایران نخواهد بود بلکه همانطور که ایران تاکنون ثابت کرده در خدمت آنها نیز خواهد بود. بنابراین رویکردهای فرامنطقه ای و نگاه به قدرت های جهانی نه تنها این کشورها را در تحقق خواسته های خود با مشکل مواجه می سازد که نشست های از این دست بعنوان ناکامی مکرر معرفی می کند.

کشورهای خلیج فارس به جای کمپ دیوید به همکاری منطقه ای و اصلاح سیاست های مالی خود بیندیشند. آنها مطلب چند روز پیش نیویورک تایمز را از یاد نبرده اند که در حالی که به کمپ دیوید دعوت می شدند، رییس جمهوری آمریکا به این روزنامه از مشکلات داخلی کشورهای عربی، مشکلاتی نظیر بیکاری،از خود بیگانگی جوانان و ایدئولوژی های مخرب،سخن گفت. سخنانی که احتمالا به مذاق سران این کشورها در این موقعیت خوش نیامده است؛چراکه آنها هم اکنون انتظار حمایت از واشنگتن دارند.

اوباما گفته بود که کشورهای عربی باید به مشکلات داخلی خود هم رسیدگی کنند.او تلویحا گفته بود که بزرگترین خطری که امنیت کشورهای عربی را تهدید می کند، نه خارجی، بلکه خشم فزاینده شهروندانی است که از مشکل بیکاری و فقدان آزادی سیاسی رنج می برند.