نگاهی به چالش‌های بزرگ عربستان در یمن

ایسنا به قلم سیدعباس رحمانی خضری-کارشناس مسائل خاورمیانه نوشت:

عربستان سعودی از شروع روابط با یمن همواره تامین دو هدف را دنبال کرده است: اول جلوگیری از وحدت یمن و دوم پیشگیری از نفوذ و تاثیرگذاری طرف‌های خارجی در این کشور.

اما بررسی روند روابط عربستان و یمن نشان می‌دهد طرف سعودی هرگز هم‌پیمان واقعی صنعا نبوده و تلاش کرده با نادیده‌گرفتن دستگاه رسمی این کشور و ارتباط با شخصیت‌های یمنی وابسته و برخی قبایل یمنی، همچنین کمک‌های مالی سخاوتمندانه به آنها ، دولت و کشور یمن را در اجرای وصیت ملک عبدالعزیز موسس عربستان، همیشه در شرایط ضعف نگاه دارد.

از دیگرسو شکست‌های پی در پی نیروهای طرفدار عربستان در برابر جنبش انصارالله باعث شد عربستان تسلط گذشته خود بر آینده یمن به تدربج از دست بدهد و این جنبش بتواند به آرامی کنترل صنعا را در دست گیرد . فرار ژنرال «محسن الاحمر» دشمن سرسرسخت انصارالله به دوحه نیز روند کاهش نقش و دخالت عربستان در یمن را تسریع کرد.

پیش از حملات وحشیانه اخیر عربستان به یمن، این کشور با نیروهای انصارالله مسقیما درگیر شده بود که با پیشروی انصارالله در خاک عربستان ، این کشور مجبور به قبول آتش‌بس شد. این بار انصارالله با محبوبیتی که طی چند سال گذشته بدست آورده توانست تقریبا کل مردم را با خود همراه سازد و بمباران سنگین خانه‌ها توسط عربستان نیز بر این حمایت مردمی بی‌تاثیر نبوده است.

اما این جنگ نابرابر که به دست شاهزاده محمدسلمان بر یمن تحمیل شد تا کنون نتوانسته نه تنها برخی اهدافش از جمله بازگشت منصور عبدربه هادی و تسلیم‌شدن انصارالله را تامین کند بلکه قدرت تهاجمی آنها را نیز افزایش دهد.

اما در مورد چالش‌های عربستان ناشی از حمله به یمن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-تشدید بی‌ثباتی در داخل

بعد از گذشت چند روز از آغاز حملات هوایی عربستان به یمن ، خبرگزاری فرانسه به نقل سخنگوی پلیس ریاض فرانسه نوشت در روز 18 فروردین 1394 دو مامور یک تیم گشتی پلیس در شرق این شهر در حمله افراد مسلح ناشناس کشته شدند.

مقاومت غیرمنتظره نیروهای انصارالله و ارتش یمن ، نگرانی مقامات عربستان از بازتاب‌های امنیتی و به درازا کشیده شدن جنگ با این کشور و تشدید حملات متقابل احتمالی انصارالله را در پی داشته است. ادامه حملات وحشیانه هوایی عربستان نیز برای در هم شکستن این مقاومت ارزیابی می‌شود.

حمله موشکی اخیر جنبش انصارالله به مخازن نفت شرکت آرامکو در ظهران واقع در جنوب عربستان نشان از قدرت این جنبش بعد از حملات بی‌امان این کشور به یمن و در عین حال شکننده‌بودن شرایط دفاعی عربستان دارد.

از سوی دیگر گفته می‌شود محمدبن سلمان وزیر دفاع با محمدبن نایف وزیر کشور در خصوص مداخله زمینی در یمن اختلاف دارند و نایف اجرای این مهم را منوط به حضور نیروهای پاکستانی نموده است.

2- ابعاد خارجی:

تجاوزهای هوایی عربستان به یمن رویا و آرزوهای مستمر عربستان برای رهبری جهان اسلامی سنی را نزد افکار عمومی بسیاری از مردم سنی مذهب با چالش‌های جدی روبرو کرده و حتی تعدادی از کشورهایی که بطور سنتی هم‌پیمان عربستان بودند از جمله پاکستان از مشارکت در این جنگ امتناع کرده‌اند که خشم سعودی‌ها را در پی داشته است.

در همین راستا وزیر خارجه اندونزی هم با صدور بیانیه‌ای ضمن محکومیت شدید حمله هوایی سعودی به یمن و تاکید بر ادامه فعالیت سفارت این کشور در صنعا، خاطرنشان کرد که راه حل دیپلماتیک و مذاکره بهترین مسیر برای حل مناقشه بین سعودی و انصارالله است.

3-ضعف عربستان در برابر نیروهای انصارالله:

3-1 جنبش انصارالله در نبردهای قبلی خود از جمله با عربستان ثابت کرد که از تجربه و توان کافی برای مقابله با حملات هوایی عربستان برخوردار است ولیکن بنظر می‌رسد این جنبش به چند دلیل عمده پاسخی جدی تا روزهای اخیر به این تعرض نداشته است از جمله :

الف : تا پیش از این جنبش انصارالله بیشتر بر شمال یمن تمرکز داشت و حمایت عربستان از گروههای تکفیری در جنوب یمن ، فرصت را برای این جنبش برای مهار این گروه‌ها در جنوب فراهم آورد.

ب: عدم واکنش جدی ارتش یمن و انصارالله به حملات هوایی عربستان، بهانه‌جویی مقامات ریاض را بی‌اثر و حلقه ائتلاف ضدیمن را سست و در نهایت فشارهای بین‌المللی را بر عربستان تشدید کرد.

3-2 دلایل ضعف عربستان

مقاومت سرسختانه جنبش انصارالله موجب شد عربستان علیرغم ادعای داشتن ارتشی نیرومند، تجهیزات مدرن و حمایت‌های سیاسی و نظامی غرب نتواند بعد از گذشت بیش از 40 روز حملات هوایی مستمر، جنبش انصارالله را به زانو درآورد و انسجام داخلی یمن را به هم ریخته و مردم را از دور این جنبش پراکنده کند و نتیجه این بود که هر بار برای حفظ وجهه خود مجبور به قبول آتش‌بس شد.

کمک نیروهای تروریستی و سلفی و همچنین نیروهای هوادار منصور هادی نیز نتوانست کمکی به تصرف عدن و تبدیل آن به مقر این رئیس جمهوری فراری در برابر انصارالله بنماید که نتیجه آن شکست دیگری برای عربستان بود.

نفوذ به عمق 45 کیلومتری خاک عربستان و حمله به یک پایگاه نظامی و حمله به مخازن شرکت آرامکو در جنوب عربستان نیز از دیگر نمونه‌های ضعف دفاعی مقامات ریاض محسوب می‌شود.

در پایان باید گفت عربستان سعودی مدعی بود که عملیات «طوفان قاطع» راهگشای تلاش‌های دیپلماتیک است اما در عمل به نتیجه‌ای نرسیده است، برقراری آتش‌بس‌های شکننده و عدم تامین خواسته‌های ریاض از جمله بازگشت منصور هادی ربه، عربستان را در برابر دو گزینه سخت قرار خواهد داد:

از سرگیری مجدد نبرد با جنبش انصارالله با کمک قبایل یمنی طرفدار عربستان و عمدتا تحت نفوذ حزب اصلاح که در واقع شاخه اخوان‌المسلمین در یمن هستند. کمک مالی سخاوتمندانه ریاض به این قبایل ، مسلح شدن بیش از پیش حزب اصلاح را در بر خواهد داشت که در عین حال می‌تواند رنجش امارات و احتمالا مصر را در پی داشته باشد که این شرایط به نفع عربستان نمی‌تواند باشد:

1-بسیج نیروهای سلفی از خارج یمن از سوی عربستان برای شروع احتمالی حمله زمینی ترجیحا از طریق عدن، بدون حمایت کشورهای دیگر نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت؛ بویژه اینکه دولت پاکستان در اعزام نیرو و دولت مصر ، در این زمینه ابراز تردید نموده است.

2-تصریح اخیر چاوش اوغلو وزیر خارجه ترکیه مبنی بر توافق ایران و این کشور برای همکاری به منظور حل مناقشه یمن، سایه شکست بر سر عربستان را سنگین‌تر نمود؛ بطوریکه شاهزاده طلال بن عبدالعزیر در گفتگو با فوکس‌نیوز آلمان، خاطرنشان کرده هم‌پیمانان عربستان این کشور را در جنگ با یمن رها نموده‌اند و ریاض احساس می‌کند کشیده‌شدن به یمن تصمیمی اشتباه بوده و یمن باتلاق ارتش‌های متجاوز است؛ چنانکه در حال حاضر بسیاری از نظامیان عربستان به دلیل ترس از کشته‌شدن در یمن از ارتش فرار می‌کنند.

3-ارتش عربستان بویژه نیروی زمینی از هیج تجربه جنگی برخوردار نیستند و روبرو شدن با نیروهای باتجربه انصارالله در زمین، شکست سنگین و شرم‌آوری را بر عربستان تحمیل خواهد کرد و به همین دلیل ریاض حاضر نیست بدون اعضای ائتلاف دست به این ماجراجویی خطرناک بزند.

4-انصارالله توانسته به توان دفاعی و در عین حال رزمی‌ای برسد که بتواند در برابر کشوری در خاورمیانه که سالهاست به بزرگترین بازار فروش سلاح امریکایی تبدیل شده است به تنهایی ایستادگی کند و در عین حال با شرافت از یمنی دفاع کند که زمامداران عربستان آن را ملک مطلق و عمق استراتژیک عربستان می‌دانند و کوچکترین مخالفتی با سیاست‌های خود را تحمل نمی‌کنند؛ چنانکه اغلب روسای جمهور این کشور تابع دستورات ریاض بودند . حال این استقلال طلبی انصارالله، مقامات ریاض را به مرز جنون نزدیک کرده و با وجود این نمی‌تواند کاری انجام دهد؛ لذا این تلاش انصارالله باید مورد تقدیر و توجه قرار گیرد.