رقابت داغ بانک‌ ها برای جذب سپرده

 با واگذاری اختیار تعیین نرخ سود سپرده‌های زیر یکسال آخرین قطعه پازل نرخ سود برای‌سال ٩٤ تکمیل شد.  درحالی‌که شورای پول و اعتبار در جلسه هشتم اردیبهشت‌ماه جاری خود در باره نرخ سود سپرده‌های کوتاه مدت‌تر از یکسال سکوت کرده بود و این سکوت ابهام و سوالات بسیاری برای بانک‌ها و سپردهگذاران ایجاد کرده بود، روزگذشته بانک مرکزی تعیین نرخ سود این دسته از سپرده‌های بانکی را به بانک‌ها واگذار کرد تا زیر سقف ٢٠‌درصدی که برای سپرده‌های حداکثر یکساله تعیین شده بود قدرت انتخاب داشته باشند.
 
در همین زمینه معاون اقتصادی بانک مرکزی با اشاره به واگذاری تعیین نرخ سود سپرده‌های زیر یکسال به بانک‌ها اعلام کرد که بانک‌ها می‌توانند نرخ سود سپرده‌ها را متناسب با محصولات برای دوره کمتر از یکسال تعیین کنند.

پیمان قربانی با بیان آن‌که بخشنامه بانک مرکزی از روز چهارشنبه ١٦ اردیبهشت ماه‌سال جــــاری لازم الاجراســت، اظهار داشت:  بانک مرکزی براساس این بخشنامه به بانک‌ها در تعیین نرخ سود سپرده‌های کمتر از یک‌سال آزادی عمل داده است.

این مقام مسئول در بانک مرکزی تصریح کرد:  از آن‌جا که شورای پول و اعتبار نرخ سود تسهیلات و همچنین نرخ سود سپرده‌های یکساله را تعیین کرده لذا بانک‌ها می‌توانند در فضایی رقابتی نرخ سود تسهیلات کمتر از یکسال را مشخص کنند.  به گفته وی رقابت در جذب سپرده‌ها علاوه بر این‌که کارآیی بانک‌ها را افزایش می‌دهد، هزینه‌ها را نیز با کاهش مواجه می‌کند.

 براساس مصوبه اخیر شورای پول و اعتبار که بخشنامه آن با یک روز تاخیر روز دوشنبه به نظام بانکی ابلاغ شد نرخ سود سپرده‌های یکساله ٢٠‌درصد و نرخ سود تسهیلات مبادله‌ای نیز حداکثر ٢١‌درصد تعیین شد. همچنین اعضای شورای پول و اعتبار نرخ سود تسهیلات مشارکتی را از ٢٨ به ٢٤‌درصد کاهش دادند.

رقابت داغ بانک‌ها داغ‌تر می‌شود

اعطای اختیار تعیین نرخ سود سپرده‌های زیر یکسال به‌طور قطع آثار بسیار زیادی بر شبکه بانکی کشور خواهد داشت.  واگذاری این امر به بانک‌ها به این معناست که آنها می‌توانند نرخ سود سپرده‌های روزشمار، سه ماهه، شش ماهه و ٩ ماهه را تا سقف ٢٠‌درصد که حداکثر نرخ سود پرداختی به سپرده‌های بانکی است تعیین کنند.

بدین ترتیب بانک‌ها که به‌خصوص طی سال‌های اخیر عطش بسیاری برای جذب نقدینگی دارند سعی می‌کنند تا از امتیازاتی که بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار به آنها اعطا کرده است نهایت استفاده را کنند. 

در دو‌سال اخیر بواسطه افزایش رسمی و غیررسمی نرخ‌های سود بانکی و ارایه طرح‌های ویژه بانکی با نرخ‌های سود بالا بخش بزرگی از سپرده‌های بانکی در قالب سپرده‌های روزشمار و کوتاه مدت به شبکه بانکی جذب شده است. 

از آن‌جا که فاصله نرخ سود سپرده‌های بلندمدت‌تر با روزشمار گاها از بین رفته بود یا فاصله اندکی داشت، عمده سپرده گذاران ترجیح می‌دانند به صورت روزشمار در بانک‌هاسپرده‌گذاری کنند تا علاوه بر قدرت بالای نقدشوندگی از امکان کاهش یا افزایش سقف سپرده خود نیز بهره مند شوند.

بنابراین بانک‌ها برای حفظ سپرده‌های روزشمار خود که صاحبان آن در یک هفته اخیر منتظر تعیین تکلیف نهایی نرخ سود بودند، باید سودی برای این دسته از مشتریان خود تعیین کنند که تمایل آنها را برای ماندن در شبکه بانکی افزایش دهد. 

هرچند پرویزیان، مدیرعامل بانک پارسیان روز دوشنبه در گفتوگو با فارس اعلام کرده بود که نرخ سود روزشمار ١٠‌درصدی فعلی بالاست و در دوره جدید باید بین ٥ تا ٧‌درصد تعیین شود، اما به نظر نمی‌رسد تمام مدیران بانکی از این کاهش استقبال کنند چه آن‌که بانک مرکزی نیز تعیین این نرخ‌ها را به بانک‌ها واگذار کرده است و در این زمینه هیچ مانع قانونی نیز وجود ندارد. 

از سوی دیگر هرچند بانک‌ها در سایر بازارها رقیب قدرتمندی ندارند و عمده بازارها توان جذب نقدینگی را از دست داده‌اند، ولی همچنان یک رقیب قدر از دل بازار پول برای آنها وجود دارد که می‌تواند تمام محاسبات آنها را به هم بریزد.  بازار غیرمتشکل پولی یا همان موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز که خارج از دایره نظارتی بانک مرکزی نرخ‌های سود بالاتر از عرف و قانون می‌پردازند در چنین شرایطی به راحتی می‌توانند با پیشنهاد چند‌درصد نرخ سود بالاتر بخشی از سپرده‌ها را که صاحبان آنها ریسک سپرده‌گذاری در این نوع موسسات را می‌پذیرند را به خود جذب کنند.

بنابراین بانک‌ها برای این‌که بتوانند در رقابت با این رقیب که با قواعد مرسوم بازار پول بازی نمی‌کند پیروز باشند باید نرخ‌هایی به مشتریان خود بپردازند که جذابیت نسبتا بالایی داشته باشد.  البته بهتر آن است که بانک‌ها حداقل برای تعیین سقف نرخ سودی که برای سپرده‌های روزشمار خواهند پرداخت به توافق برسند تا هماهنگ‌تر در این رقابت وارد شوند.

حال در چنین شرایطی همانطوری که معاون اقتصادی بانک مرکزی نیز اشاره کرده است رقابت بانک‌ها برای جذب سپرده بیشتر، داغ‌تر از گذشته خواهد شد.  به‌طور معمول همواره بانک‌ها برای جذب سپرده بیشتر با یکدیگر رقابت می‌کنند ولی در شرایطی که اکنون در آن قرار گرفته‌اند این رقابت پررنگ‌تر از گذشته خواهد بود. 

بسیاری از بانک‌هایی که درخصوص کاهش ٢‌درصدی نرخ سود سپرده به توافق رسیدند و پیشنهاد خود را به بانک مرکزی ارایه کردند از همان زمان چندان میلی به کاهش نرخ سود نداشتند چراکه آنها برای پشت سرگذاشتن مشکلاتی که از ناحیه کمبود نقدینگی برای آنها بوجود آمده است باید به سپرده‌های مردمی تکیه کنند.  در این راه بانک مرکزی با اعمال جریمه ٣٤‌درصدی بر اضافه برداشت بانک‌ها راه دست‌اندازی آنها به منابع پرقدرت خود را بسته است.  از سوی دیگر مطالبات معوق بانکی حدود ١٠٠‌هزار‌میلیارد تومان از منابع بانک‌ها را از دسترس آنها دور نگهداشته است و در این شرایط ارزان‌ترین و بهترین راه دسترسی به منابع مالی سپرده‌های خرد مردم است که به راحتی می‌توانند با ارایه یک نرخ سود جذاب آن را به دست آورند.

رئیس شورای هماهنگی مدیران بانک‌های دولتی: بانک‌ها درباره نرخ سود «تبانی» نکرده بودند

عبدالناصر همتی، رئیس شورای هماهنگی مدیران بانک‌های دولتی با بیان این‌که برای اجرای نرخ‌های جدید سود بانکی منتظر ابلاغ رسمی بانک مرکزی بودیم، گفت: از لحظه‌ای که بانک مرکزی مصوبه شورای پول و اعتبار را ابلاغ کند، بانک‌ها باید مصوبات را اجرا کنند. وی درباره تغییر نرخ‌های سود بانکی از فردا در نظام بانکی، اظهار داشت: قبل از این لازم به یادآوری است که آنچه بانک‌ها قبلا تفاهم کرده بودند تفاهمی برای پیشنهاد به بانک مرکزی بود. وی با بیان این‌که بانک‌ها خودشان تصمیم نمی‌گیرند، در واکنش به برخی برداشت‌ها از تفاهمنامه اخیر بانکدارها افزود: در یکی از مقالات نوشته شده بود، «تبانی بانک‌ها» درحالی‌که اصلا این‌طور نبود چراکه بانک‌ها بعد از بررسی و جمع‌بندی نهایی پیشنهادهای کارشناسی خود را به همراه تبصره‌ها و بندهایی به بانک مرکزی ارایه دادند. رئیس شورای هماهنگی مدیران بانک‌های دولتی گفت: این نامه را خدمت رئیس‌کل محترم بانک مرکزی ارایه دادیم و در همان نامه هم نوشتیم که «منتظر ابلاغ تصمیم نهایی هستیم»، بنابراین حتما باید رسما سیاست جدید سود بانکی به بانک‌ها ابلاغ شود. همتی ادامه داد: تا زمانی که ابلاغ رسمی صورت نگرفته بود امکان تغییر نرخ‌ها به‌ویژه سود تسهیلات در نظام بانکی وجود نداشت. چراکه برخی موارد ریز نیازمند ابلاغ بانک مرکزی است. وی تاکید کرد: از لحظه‌ای که بانک مرکزی مصوبه شورای پول و اعتبار را ابلاغ کند یا از همان تاریخی که در ابلاغیه در نظر گرفته باشد، بانک‌ها باید مصوبات را اجرا کنند. گفتنی است، بعد از آن‌که با تصمیم شورای پول و اعتبار در هفته گذشته نرخ سود بانکی تغییر کرد، از سوی بانک مرکزی اعلام شد که این نرخ‌ها از ١٥ اردیبهشت در نظام بانکی اجرایی خواهند شد. اعضای شورای پول و اعتبار همچنین نرخ سود تسهیلات مشارکتی را از ٢٨‌درصد به ٢٤‌درصد کاهش دادند. آن‌طور که از مصوبات شورا مشخص است نرخ سپرده قانونی نیم واحد‌ درصد کم شده و به ١١‌درصد رسیده است.


منبع:شهروند