استراتژی انتخاباتی اصلاح طلبان

اصلاح‌طلبان مدت‌هاست که اسب خود را برای انتخابات مجلس شورای اسلامی زین کرده‌اند. در واقع این حرکت درست پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال 92 آغاز شده است و تا به امروز با محوریت حضور واحد و متحد در جبهه اصلاحات ادامه دارد. اصلاح‌طلبان با تجربه شیرین وحدت در انتخابات ریاست‌جمهوری در حمایت از کاندیدای اعتدالی و نیز نزدیک‌تر بودن جریان اعتدال به نگاه اصلاح‌طلبان و نیز با پذیرش این که با سوهان زدن لبه‌های تیز تفکر خود می‌توانند طیف وسیع‌تری از تفکر چهره‌‌ها و جریان‌های سیاسی و نیز اقبال اجتماعی را جذب کنند، پا به عرصه انتخابات مجلس می‌گذارند؛ انتخاباتی که امیدوارند حیات جدیدی در کالبد اصلاحات بدمد.در شرایطی که جناح اصولگرا در شش و بش وحدت و همگرایی مانده است و جریان‌هایی مثل نزدیکان آیت‌الله مصباح یزدی و نیز یاران محمود احمدی‌نژاد به عنوان مجهول‌های اساسی معادله وحدت در جناح راست سیاسی ایران مطرحند، اصلاح‌طلبان حداقل از این نظر نگرانی کمتری دارند و بیشتر توجه‌شان به مسائلی مثل رد صلاحیت‌ها و مسائلی از این دست معطوف است. اصلاح‌طلبان این روزها با محوریت شورای مشورتی و شورای هماهنگی جبهه اصلاحات برنامه‌های خود برای سال انتخابات را تعیین می‌کنند؛ برنامه‌هایی که دو محور عدم تصمیم‌گیری برای استان‌ها در تهران و نیز حضور ویژه زنان در میان کاندیداهای اصلاح‌طلب از جمله نگاه‌های متفاوت آن‌ها نسبت به موضوع انتخابات به شمار می‌رود.محسن رهامی، رئیس کمیته انتخابات شورای هماهنگی جبهه اصلاحات در تشریح برنامه‌های ساختاری اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس خبر داده است که این جناح کشور را به 11 منطقه تقسیم کرده و دفاتر استانی ائتلافی بین اصلاح‌طلبان و اصولگرایان معتدل ایجاد می‌شود. وی به آنا گفت: در کمیته انتخابات شورای هماهنگی برای اینکه بتوانیم فعالیت‌های خود را در سرتاسر کشور توسعه دهیم، با هماهنگی تهران و استان‌ها در حال تشکیل کمیته انتخابات در استان‌ها هستیم. رهامی افزود: کل کشور،غیر از تهران که یک منطقه ویژه است، به 11 منطقه یعنی هر سه استان یک منطقه تقسیم و برای هر منطقه یک مسئول تعیین شده است. رئیس کمیته انتخابات شورای هماهنگی جبهه اصلاحات تصریح کرد: ما در حال سامان دادن شورای هماهنگی و کمیته‌های انتخابات استان‌ها هستیم.طبق این تصمیمات، استان‌ها با دبیران شورای هماهنگی و احزاب اصلاح‌طلب غیر عضو در شواری هماهنگی و همچنین شخصیت‌های تاثیرگذار در انتخابات مانند نمایندگان ادوار در کمیته انتخابات گرد هم می‌آیند. رهامی ادامه داد: همچنین در تهران کارگروه‌های ویژه زنان و اقلیت‌های دینی سامان گرفته و احکامشان صادر شده است. علاوه بر اصلاح‌طلبانی که با ما همکاری داشتند نیروهای معتدل اصولگرا را نیز شناسایی می‌کنیم تا بتوانیم ترکیبی را به وجود آوریم که حضور پرشور مردم در انتخابات فراهم شود.

اصلاح‌طلبان باید جاذبه داشته باشند

به جز این طرح‌ریزی ساختاری، نگاه اصلاح‌طلبان به نحوه حضور در انتخابات مجلس نکته دیگری است که قابل توجه به نظر می‌رسد. دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی گفت: اگر گروه‌های اصلاح‌طلب یکپارچگی خود را حفظ کنند، مجلس آینده مجلسی هماهنگ با دولت خواهد بود. به عنوان مثال، غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی اعتقاد دارد: در انتخابات اگر گروه‌هایی که در طیف اصلاح‌طلبان می‌گنجند مثل سال 92 وحدت و یکپارچگی خود را حفظ کنند می‌توانند موفقیت خود را در تعیین مجلسی همراه دولت جهت تحقق وعده‌های دولت رقم بزنند. وی در جمع خبرنگاران افزود: اصلاح‌طلبان علاوه بر وحدت و یکپارچگی درونی باید چهره‌هایی را معرفی کنند که با همین شرایط موجود بتوانند در انتخابات به موفقیت برسند. وی همچنین در سخنانی در جمع فعالان سیاسی ایلام اظهار کرد:  آیا مجلس شورای اسلامی الان با این داد و فریادها اسلامی است؟ هر چند در پارلمان‌های دنیا ممکن است سر و کله هم را بزنند ولی از ما انتظار نمی‌رود. امروز بعضی از نمایندگان مجلس به رئیس‌جمهوری و وزیر توهین می‌کنند، چون مخالف آن‌ها حرف زده، چهره اصلاح‌طلبی باید چهره جاذبه‌داری باشد. وی همچنین تاکید کرد: اصلاح‌طلب باید به دنبال منافع شخصی نباشد بلکه باید مردم‌دار و مدافع منافع عمومی باشد. نگاه ما نباید با برخورد حذفی باشد، دوره آقای احمدی‌نژاد خیلی‌ها خلاف کردند، اصلاح‌طلب‌ها نباید چهره انتقام‌جویی به خود بگیرند، چهره اصلاح‌طلب فقط سیاسی و شعاردهی نیست. بخشی هم به مسایل اخلاقی و فرهنگی و برخوردی برمی‌گردد.

به دنبال حضور زیر یک چتر واحد

ولی‌الله شجاع‌ پوریان نماینده اصلاح‌طلب دوره‌های ششم و هفتم مجلس شورای اسلامی نیز درباره سازوکار اصلاح‌طلبان برای سال انتخابات اظهار کرد: تشکل‌های اصلاح‌طلب امسال برنامه‌ریزی خوب و هماهنگی را در قالب‌های مختلف برای انتخابات شروع کرده‌اند. این نماینده سابق مجلس گفت: اگرچه توسط بخش‌های مختلف  بحث انتخابات پیگیری و مدیریت می‌شود اما همه روی این موضوع پافشاری می‌کنند که سمت و سوی فعالیت‌ها به شکلی باشد که در پایان یک لیست واحد به عنوان همه اعضا و تشکل‌های اصلاح‌طلب اعلام شود. وی افزود:  تجربه‌ای که ما در انتخابات ریاست جمهوری داشتیم و نهایتا اصلاح‌طلبان توانستند اجماع کنند،  ما بر خلاف مجموعه اصولگرایان که با تعدد کاندیدا در انتخابات ریاست جمهوری حضور پیدا کردند ما از یک نامزد حمایت کردیم و همین تجربه را می‌خواهیم درانتخابات مجلس  نیز عملی کنیم. کار دشواری است ولی امیدواریم این اتفاق بیافتد.

ائتلاف با اصولگرایان معتدل؛ رسمی یا غیررسمی؟

در کنار روند وحدت به عنوان محوری‌تری راهبرد اصلاح‌طلبان در انتخابات، اخیرا اخباری درباره تمایل اصلاحات به وحدت با اصولگرایان معتدل نیز به گوش می‌رسد. اخباری که با توجه به تجربه انتخابات ریاست‌جمهوری چندان بعید هم نیست و دو جانبه هم به نظر می‌رسد. به علاوه نزدیک شدن چهره‌های اصولگرایی مثل علی مطهری به اصلاح‌طلبان نشان از شدنی‌بودن این امر دارد. با این حال برخی چهره‌های اصلاح‌طلب مثل شجاع پوریان اعتقاد دارند که بحث ائتلاف رسمی میان جریان اصلاح‌طلبان و اصولگرایان موضوعیت زیادی ندارد. وی افزود: عمدتا اصولگراها از اول انقلاب تا امروز در قالب‌های مختلف با هم رقابت داشتنند؛ اگر در شرایطی قرار گرفتیم که نیاز باشد بین جامعه اصلاح‌طلب و اصولگرایان معتدل و آن‌هایی که نگاه عقلانی دارند همگرایی‌هایی ایجاد شود که در انتخابات نتیجه بهتری به وجود بیاید به ویژه اگر شرایط طوری باشد که خوف و ترس از غلبه جریان افراطی و انحرافی به وجود بیاید ممکن است همگرایی که آن هم نانوشته است و به عنوان ائتلاف رسمی قلمداد نمی‌شود، به وجود آید. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب دغدغه تایید صلاحیت شخصیت مورد نظر خود در شورای نگهبان را برای تعیین راهبرد اصلاح‌طلبان مهم دانست. نماینده سابق خوزستان در خصوص حضور بانوان  در دوره دهم مجلس و حمایت اصلاح طلبان از زنان نیز گفت: به نظرم در همه جریان‌های سیاسی و اجتماعی و مدنی روشن است که اصلاح‌طلبان یک نگاه انسانی به جامعه زنان دارند و هیچ‌گونه تبعیضی را میان مردان و زنان قائل نیستند. در لیست‌های انتخاباتی جامعه زنان نیز سهم دارند. وی افزود: اگرچه به زنان و تشکل‌های اصلاح‌طلبان گاهی انتقادهایی بوده که سهم زنان کم است اما نگاه ما نگاه انسانی و مدنی است، تلاشی که می‌شود این است که در این دوره ان‌شاءالله در هر حوزه‌ای که امکان حضور زنان بیشتر است و به ویژه در تهران جمع بیشتری از بانوان را به عنوان کاندید در لیست‌ها داشته باشیم.

وقتی حتی حضور حداقلی هم تاثیر دارد

اصلاح‌طلبان در دوره قبلی انتخابات مجلس با وجود رد صلاحیت‌های گسترده توانستند تعدادی نماینده را به بهارستان بفرستند. اگر چنین اتفاقی در انتخابات آتی نیز پیش بیاید، آیا فایده‌ای برای اصلاح‌طلبان خواهد داشت؟ عابد فتاحی، نماینده ارومیه در مجلس که یکی از همین اصلاح‌طلبان راه‌یافته به مجلس نهم است در این باره می‌گوید: اندک نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس توانستند در بسیاری از پیچ‌های حساس دوره نهم، مواضع تندرو‌ها را به چالش بکشند. وی در تشریح دستاورد‌های نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس نهم، به ایلنا گفت: اصلاح‌طلبان مجلس اگر چه در تعداد بسیار اندک بوده‌اند، اما در اتخاذ مواضع توانستند، مواضع اصلاح‌طلبانه خود را به گوش همه برسانند و مانع از تک صدایی مجلس شوند. نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی، در همین راستا افزود: یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های اصلاح طلبان مجلس نهم، کمک کردن به رای اعتماد کابینه اعتدال بود که البته این امر با کمک فراکسیون اکثریت مجلس تحقق یافت. تعامل اصلاح‌طلبان با اعتدالیون مجلس، سبب شد فضای کلی مجلس نهم در جهت اعتدال و حمایت از دولت روحانی شکل بگیرد.با توجه به این شرایط به نظر می‌رسد هرچند اصلاح‌طلبان برای کسب صندلی‌های بیشتری از صحن بهارستان تلاش می‌کنند، اما این حضور چه پیش‌بینی‌های اصلاحاتی‌ها درباره تغییر بافت مجلس محقق شود و چه نشود، حضوری موثر و بیش از همه به نفع دولت خواهد بود. واکنش جناح اصولگرا در تلاش برای ایجاد اختلاف در جریان اصلاح‌طلبان با پررنگ کردن حرکت گروه‌های جدید منتسب به اصلاح‌طلبان و نیز نسخه‌پیچی برای اصلاح‌طلبان درباره برنامه‌ریزی‌های انتخاباتی و در نهایت تلاش برای تخطئه نگاه جناح چپ سیاست ایران درباره یارگیری از راستی‌های معتدل نشان می‌دهد که جریان اصولگرا علاوه بر دغدغه‌های خود درباره وحدت و همگرایی، به شدت نگران حضور قوی اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس نیز هست؛ نگرانی که پربیراه نخواهد بود و رصد روند حرکت اصلاح‌طلبان در ماه‌های منتهی به انتخابات این موضوع را روشن‌تر خواهد ساخت.