تحلیل واشنگتن‌پست از حضور نظامی عربستان در یمن

در حالی که دو هفته از زمان آغاز تجاوز هوایی عربستان به یمن می‌گذرد، این کشور به سختی توانسته سرعت پیشروی نیروهای حوثی را که به نظر می‌رسد آماده یک نبرد طولانی مدت هستند، کاهش دهد و باید گفت که هیچگاه نفوذ عربستان در یمن ضعیف‌تر از حال حاضر نبوده است."

 روزنامه واشنگتن پست در گزارشی تحلیلی درباره تجاوز اخیر عربستان به یمن می‌نویسد:

«تاکنون فرماندهان نظامی عربستان نسبت به اینکه کمپین آن‌ها در یمن هنوز به نتایج ملموسی دست نیافته است، نگرانی خاصی نشان نداده‌اند. ژنرال احمد اسیری، سخنگوی ائتلاف تحت رهبری عربستان برای تجاوز به یمن روز جمعه گفت: ما باید برای نتیجه‌گیری صبور باشیم.

عزم عربستان برای حمله به یمن ریشه‌های عمیق‌تری به نسبت نگرانی درباره ناامنی در مرزها و همچنین ترس از بهره بردن ایران از ارتباطاتش با حوثی‌ها در این کشور دارد. رهبران عربستان که مورد حمایت مسئولان تشکیلات مذهبی قدرتمند کشورشان قرار دارند، خود را در قالب یک نقش ویژه، هم نگهبان یمن به عنوان همسایه جنوبی و هم کل شبه جزیره عرب می‌دانند.

ملک سلمان، پادشاه عربستان چند روز پیش در گردهمایی نخبگان نیروهای مسلح و سیاسی عربستان در کاخش در شهر ریاض گفت: این یک موهبت است اما یک مسئولیت را به دوش همه ما قرار می‌دهد.

این صحبت چیزی بیش از یک فراخوان اتحاد قوا از سوی ملک سلمان که وزیر دفاع سابق عربستان بوده و در ماه ژانویه به تاج و تخت رسید، است. این نشان‌دهنده دیدگاه‌های عمیق عربستان درباره یمن است که طی چندین دهه مداخله، شورش،‌ سیاست‌های قبیله‌ای و فتنه در یمن شکل گرفته‌اند. این همچنین نشان می‌دهد مقامات عربستان که تایید رهبران سنی مذهب با نفوذ را که به خاندان سلطنتی، مشروعیت لازم برای حاکمیت بر مقدس‌ترین مکان‌های مسلمانان را داده‌اند، پشت خود دارند، می‌خواهند جسارت نظامی خود را افزایش دهند. در محاسبات عربستان این مساله تاریخی که یمن باید زیر بال‌های عربستان قرار داشته باشد، هزینه‌های بالقوه مداخله در یمن و حتی خطر تعمیق تنش‌های منطقه‌ای با ایران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

علی الاحمد، مدیر موسسه امور خلیج فارس واقع در واشنگتن که اغلب از سیاست‌های عربستان انتقاد کرده گفت:‌ عربستان خود را برادر بزرگ یمن می‌داند. این مساله بیش از مساله ایران و همچنین تلاش برای استقرار مجدد منصور هادی به عنوان یک رییس جمهور دوست با عربستان در یمن، در بطن تصمیم عربستان برای آغاز حمله به یمن قرار داشته است. اگر رهبران عربستان زمام امور را در یمن به دست نداشته باشند، نگران خواهند شد.

همچنین می‌توان گفت که از زمان پایه‌گذاری کشور مدرن عربستان در بیش از 80 سال پیش تاکنون، هیچ گاه کنترل عربستان بر امور یمن ضعیف‌تر از حال حاضر نبوده است.

برخی گروه‌های یمن که در تسلط نیروهای متخاصم با عربستان به عنوان یک کشور متحد با غرب قرار دارند، با یکدیگر نیز درگیر هستند. این شامل یک شاخه قدرتمند القاعده در این کشور که با داعش اعلام بیعت کرده و همچنین شیعیان حوثی که کنترل شهر صنعا را در دست گرفته‌اند و می‌خواهند شهر عدن را نیز به عنوان دومین شهر بزرگ یمن در دست داشته باشند، است.

هدف فوری حمله تحت رهبری عربستان به یمن روی کار آوردن مجدد منصور هادی است که پس از نزدیک شدن حوثی‌ها به شهر عدن به عربستان فرار کرد. اما عربستان و شرکای سنی عربی آن تصریح کردند که اهداف بلندمدتی را نیز مدنظر دارند. این مساله روز یکشنبه گذشته با تصمیم اتحادیه عرب برای تشکیل یک نیروی نظامی واکنش سریع مشترک برای پاسخ به بحران‌های منطقه‌ای آشکار شد.

این اقدام هم یک پیام به ایران بوده و همچنین نشان دهنده همکاری بیشتر منطقه‌ای علیه تهدیدهایی نظیر القاعده و داعش است. کشورهای عرب شامل اردن و امارات متحده عربی چندی پیش به کمپین حملات هوایی تحت رهبری آمریکا علیه مواضع داعش در عراق و سوریه پیوستند. ماه فوریه نیز جنگنده‌های ارتش مصر مواضع داعش در کشور لیبی را هدف قرار دادند. عربستان سعودی نیز در این زمینه بیکار نبوده است. عربستان یکی از حامیان مالی مهم شورشیان سوری است که می‌خواهند دولت بشار اسد را در این کشور سرنگون کنند.

با این حال به گفته کارشناسان، یمن می‌تواند آزمونی باشد برای اینکه تهاجم‌های تحت رهبری عربستان از هدف قرار دادن حوثی‌ها فراتر رفته و گروه‌های تروریستی دیگر نظیر القاعده و دیگر گروه‌ها را هدف قرار بگیرند.

این اقدام حتی می‌تواند راهبرد پنتاگون برای حملات پهپادی علیه القاعده در یمن را از طریق به کارگیری قدرت آتش و نیروهای زمینی بیشتر تحت‌الشعاع قرار دهد.

تئودور کاراسیک، یک تحلیل‌گر دفاعی متخصص امور خلیج فارس واقع در دوبی گفت: ما اکنون شاهد آغاز دکترین سلمان در عربستان هستیم. این دکترین می‌گوید عربستان باید برای محافظت از حکام خلیج فارس و وضعیت موجود در کشورهای هم‌پیمان در سراسر جهان عرب وارد عمل شود.

اسیری، سخنگوی ائتلاف تحت رهبری عربستان روز پنجشنبه گذشته گفت: شیعیان حوثی تنها هدف مداخله عربستان در یمن نیستند.

وی مدعی شد: حوثی‌ها و القاعده دو روی یک سکه هستند. وی همچنین گفت که یکی از اهداف این ماموریت حمله به همه گروه‌های تروریستی است.

در سال 2011 نیز ما شاهد نقش نظامی قدرتمند عربستان در منطقه در دوران ملک عبدالله، پادشاه قبل از ملک سلمان بودیم که درخواست کمک بحرین را با اعزام سربازان خود برای یاری رساندن به خاندان سلطنتی این کشور اجابت کرد. با این حال یمن یک صحنه بسیار بزرگتر با خطرات بیشتر است.

در دهه 1960 نیروهای عربستان پس از آنکه یک خاندان شیعه حاکم در شمال یمن در کودتای تحت حمایت دولت ملی‌گرای جمال عبدالناصر در مصر سرنگون شد، برای کمک به این خاندان وارد عمل شدند. مبارزه عربستان به نفع این خاندان حاکم به طرزی مضحک به نفع برخی خاندان‌های شیعه‌ای بود که اکنون حامی آرمان حوثی‌ها هستند. اما روابط عربستان با یمن آکنده از تغییر مواضع و ائتلاف‌ها است. چندی بعد ریاض با تجدیدنظر در راهبرد خود، تبدیل به یک منبع حمایت مالی و نظامی دولت متحد با مصر در شمال یمن شد؛ دولتی که از دولت دارای گرایش مارکسیستی در جنوب یمن جدا شده بود.

در این میان وهابیت عربستان نیز از طریق گروه‌ها و مساجد تامین شده توسط عربستان در یمن توانسته است جای پای محکمی در این کشور به دست آورد. این پایگاه‌ها همچنین توانسته‌اند به عنوان منابع جمع‌آوری اطلاعات و جذب شبه‌نظامیان محلی علیه شیعیان حوثی عمل کنند. همچنین عربستان به دنبال آن بوده که با پول خود بتواند وفاداری شیخ‌های قبایل شیعه و سنی هم در یمن و همچنین در خاک عربستان را جلب کند.

از سوی دیگر عربستان در پروژه‌های توسعه زیادی در یمن به رهبری خاندان‌های ثروتمند عربستانی که ریشه‌های یمنی داشته‌اند سرمایه‌گذاری کرده است.

در سال 2007 ملک عبدالله، امنیت یمن را از امنیت عربستان جدایی‌ناپذیر خواند. دو سال بعد یک مرد دارای اصالت عربستانی که نزد القاعده یمن آموزش دیده بود تلاش کرد شاهزاده محمد بن نایف، معاون وزیر کشور عربستان در آن زمان را از طریق حمله انتحاری ترور کند.

شاهزاده محمد در این حمله جراحت سطحی دید و وعده داد تا تروریست‌ها را به ویژه آنهایی که دارای ارتباط با القاعده یمن هستند سرکوب کند. این اتفاقات مربوط به پیش از آغاز بهار عربی و تغییر معادلات سیاسی در یمن به دنبال آن بودند.

در سال 2011 عربستان به علی عبدالله صالح، رییس جمهور وقت یمن که در جریان یک بمب‌گذاری توسط معترضان یمنی در کاخ ریاست جمهوری‌اش به شدت دچار سوختگی شده بود اجازه داد تا به خاک این کشور آمده و تحت معالجات پزشکی قرار بگیرد. اکنون اما به نظر می رسد علی عبدالله صالح برای احیاء سیاسی خود به سراغ شیعیان حوثی یمن رفته است.

این نشان‌دهنده ورود یک بازیگر دیگر و پیچیده‌تر شدن اوضاع در یمن حتی در صورتی که عربستان بتواند منصور هادی را بار دیگر به قدرت بازگرداند، است.

هاشم اهل البراء، خبرنگار شبکه الجزیره گفت: احتمالا نتیجه نهایی وضعیت یمن این خواهد بود که گرو‌ه‌های مختلف برای کسب قدرت در این کشور رقابت خواهند کرد و این موضع قدرتمند سنتی عربستان در یمن را تضعیف خواهد کرد.

وی تاکید کرد: یمن هرگز مثل سابق نخواهد شد. »