نگاه‌های امیدوار به لوزان/ توافق بر سر همه چیز یا هیچ

 جدید‌ترین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در شهر لوزان، واقع در بخش فرانسوی زبان سوئیس در شرایطی دنبال می‌شود که نامه اخیر 47 سناتور به سران ایران، فضای مذاکرات را تحت‌الشعاع قرار داده است. یکی از مقامات بلند‌پایه آمریکایی در همین زمینه گفت که دیپلمات‌های ایرانی طی دو روز نخست از مذاکرات (یکشنبه و دوشنبه) دو بار مساله انتشار نامه توسط سناتورهای جمهوری‌خواه را مطرح کرده‌اند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، این مقام ارشد آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، «مداخله جمهوری‌خواهان» در روند مذاکرات از طریق این نامه را «چالشی جدید» در راه دستیابی به توافق نهایی اتمی تا مهلت تعیین‌شده توصیف کرده‌ است. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز روز دوشنبه پس از دیداری که با جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا داشت، گفت که در این دیدار در رابطه با نامه مذکور نیز صحبت شده است.  اما جن ساکی، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا درباره مطرح شدن موضوع نامه سناتورها به مقامات ایرانی در دیدار وزرای خارجه ایران و آمریکا، گفت که مذاکرات بیش از پنج ساعت طول کشیده و این موضوع تنها «بخش کوچکی» از مذاکرات بوده است. به گزارش «ایسنا»، جن ساکی در ادامه تاکید کرد: «من فکر می‌کنم که به نظر بسیاری از مردم، نامه مهم نبوده است. نامه‌ای که اطلاعات غلط داده و به شکلی غلط توصیه‌هایی کرده است. ما پیش‌بینی می‌کنیم که تمرکز مذاکرات و مباحث آن بر موضوعات اصلی باقی بماند.» هفته گذشته ۴۷ سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در نامه سرگشاده‌ای به مقامات ایران هشدار دادند که اگر توافق هسته‌ای احتمالی این کشور با دولت باراک اوباما به تأیید کنگره آمریکا نرسد، این توافق دوام نخواهد داشت.

  تصمیمات سخت

روز دوشنبه، گفت‌وگوهای هسته‌ای در دو شهر اروپایی بروکسل، پایتخت بلژیك و مقر اتحادیه اروپا و لوزان سوئیس در شرایطی انجام گرفت که طرف ایرانی و 1+5 ضمن تاکید بر سازنده بودن گفت‌وگوها، ابراز عقیده کرده‌اند که نمی‌دانند نتیجه مذاکرات در روزها و هفته‌‌های آینده که مهلت گفت‌وگو بسر می‌رسد، چه خواهد شد. یک مقام بلندپایه آمریکایی که نامش فاش نشد در پایان روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت که نمی‌داند خطوط کلی توافق تا روز ۳۱ مارس قابل دسترسی است یا نه. در همین روز، وزیر خارجه ایران برای پنج ساعت در لوزان با همتای آمریكایی خود گفت‌وگو کرد و سپس به بروکسل رفت و آنجا با فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرد. مقام آمریکایی ضمن پرفرازونشیب خواندن مذاکرات به خبرگزاری‌ها گفت:‌ «ایران باید تصمیم‌‌های سخت و لازمی بگیرد.» یک منبع دیپلماتیک اروپایی هم به خبرگزاری رویترز گفت:‌ «گفت‌وگوها طولانی و عمیق بود، اما امکان آن را فراهم نکرد که اختلافات را کم کنیم.» او اختلافات را جدی توصیف کرد و گفت که معلوم نیست گفت‌وگوها در چند روز آینده به نتیجه برسد. این تردیدها در شرایطی ابراز می‌شود که جان کری، روز یکشنبه گفته بود امیدوار است امکان رسیدن به توافق طی چند روز آینده فراهم شود.

  حل شدن 90 درصد اختلافات فنی

اما در ایران، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، دستیابی به توافق در این دور مذاکرات را «محتمل‌تر» از گذشته دانست و دلیل این امر را تشریح کرد. علاء‌الدین بروجردی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفت: «از زمان تفکیک مذاکرات به دو بخش و ورود علی‌اكبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی و وزیر انرژی آمریکا به مذاکرات و استفاده از زبان فنی در رایزنی‌ها، کار با شتاب و روانی بیشتری جلو رفته است.» همچنین صالحی پس از دیدار دوم خود با وزیر انرژی آمریکا گفت که در«۹۰ درصد مسائل فنی» به توافق رسید‌ه‌اند. به گزارش خبرگزاری فارس، صالحی تاکید کرد که فقط یک مورد اختلافی که بسیار هم مهم است، باقی مانده که در گفت‌وگوهای بعدی برای حل و فصل آن تلاش خواهد شد.

  توافق بر سر همه‌ چیز یا هیچ

همزمان ظریف که پس از دیدار خود با كری، از لوزان سوئیس به بروکسل بلژیک رفت تا با وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه، آلمان و نماینده ارشد اتحادیه اروپا در سیاست خارجی دیدار کند، تاکید کرده است که «روی هیچ موضوعی توافق نخواهد شد مگر آنکه درباره تمامی موضوعات توافق شود». این نظر را فدریکا موگرینی، نماینده ارشد اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و دفاعی نیز تكرار کرده است. به گزارش خبرگزاری فرانسه، موگرینی درمورد چشم‌انداز یک توافق هسته‌ای پایدار با ایران ابراز خوش‌بینی کرد و گفت: «تا زمانی که بر سر تمام جزئیات به توافق نرسیم، به توافق کلی نمی‌رسیم.» موگرینی افزود: «ظریف برای ادامه مذاکرات و دستیابی به یک تفاهم‌نامه سیاسی به سوئیس بازگشت.» به گفته وزیر خارجه ایران در این نشست قرار شد از صبح چهارشنبه مدیران سیاسی هر سه کشور اروپایی همراه با مدیران سیاسی چین و روسیه به مذاکره‌کنندگان ملحق شوند تا در روزهای پایانی این دور از مذاکرات به بحث‌ها کمک کنند. لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه نیز پس از نشست بروکسل با همتای ایرانی خود گفت پیشرفت‌هایی در مذاکرات صورت گرفته اما «نکات مهمی» همچنان حل‌نشده باقی مانده است. فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه بریتانیا هم اعلام کرد ترسیم چارچوب توافق همچنان آسان به نظر نمی‌رسد و افزود: «در برخی زمینه‌ها پیشرفت‌هایی حاصل شده، اما برخی موارد هم همچنان بی‌تغییر مانده است.» هیات ایرانی پس از نشست بروکسل، به لوزان بازگشت تا مذاکرات دوجانبه با آمریکایی‌ها را در روز سه‌شنبه دنبال کند. در روزهای پایانی هفته هم مقامات ارشد اتحادیه اروپا و احتمالا وزیران خارجه کشورهای عضو این اتحادیه، بسته به میزان پیشرفت گفت‌وگو‌ها، به مذاکره‌کنندگان در لوزان خواهند پیوست.

  موانع جدی

در عین حال یورونیوز به نقل از یک منبع نزدیک به مذاکرات مدعی شده است که یکی از اختلافات اصلی باقی مانده میان دو طرف، میزان غنی‌سازی اورانیوم است و تعداد سانتریفیوژهایی که ایران مجاز به استفاده از آنها در طولانی مدت (تا پایان مهلت توافق) است، 6500 سانتریفیوژ خواهد بود. همچنین روز یکشنبه، نیویورک تایمز گزارش داده بود که آمریکا و ایران در آستانه رسیدن به تفاهم، به یک رشته موانع جدی برخورده‌اند. مقام‌های آمریکایی و اروپایی به این روزنامه گفتند که این موانع شامل زمان برداشته شدن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران و چگونگی انجام بازرسی‌ها از برنامه اتمی ایران است. این روزنامه همچنین به مواردی اشاره کرد که به نظر می‌رسد دو طرف بر سر آنها همگرایی پیدا کرده‌اند. اینها شامل یک آرایش پیچیده برای انتقال بخشی از اورانیوم غنی شده ایران به خارج از کشور - به احتمال زیاد روسیه - است. در مقابل آمریکا و دیگر اعضای گروه پنج به علاوه یک موافقند که ایران حدود ۶۵۰۰ سانتریفیوژ را فعال نگه دارد.

  کلید توافق هسته‌ای

همزمان با گفت‌وگوهای حساس و سرنوشت‌ساز تیم هسته‌ای ایران در لوزان سوئیس، لس‌آنجلس‌تایمز در گزارشی تحت عنوان «تاسیسات غنی‌سازی شبیه‌سازی شده، کلید توافق هسته‌ای» از تلاش‌های دولت اوباما برای ترغیب افکار عمومی به حمایت از توافق هسته‌ای با ایران پرده برداشت. به نوشته این روزنامه، داخل یکی از ساختمان‌های فوق‌امنیتی در محلی محرمانه در آمریکا، کارشناسان در حال بررسی مسائلی هستند که ممکن است دولت اوباما را در این زمینه کمک کند. به گزارش انتخاب، آمریکایی‌ها با استفاده از سانتریفیوژهایی که زمان تعطیلی برنامه هسته‌ای لیبی در سال 2003 به‌دست آوردند و تجهیزات دیگر، به مدت یک دهه است که ماکت‌هایی از تاسیسات غنی‌سازی ایران ساخته‌اند. از زمان آغاز مذاکرات هسته‌ای، مهندسان هسته‌ای آمریکا ساعات بسیاری را صرف بررسی ماشین‌ها و تجهیزات درون این تاسیسات شبیه‌سازی شده کرده‌اند تا محدودیت‌های مختلف را روی آنها آزمایش کنند و دریابند که تا چه مقدار می‌توانند توانایی ایران برای تبدیل اورانیوم به سوخت بمب را محدود کنند. به زودی، دولت اوباما از نتایج این تحقیقات محرمانه استفاده خواهد کرد تا افکار عمومی و کنگره را نسبت به توافقی خوب با ایران متقاعد کند.