بزرگ‌ترین ظلم به گروه‌های مقاومت، توسط همین گروه‌های نیابتی صورت گرفته است که در قالب منافع متعارض دولت‌ها شکل گرفته‌اند. در دهه ۷۰، شاهد ظهور طالبان بودیم و سپس القاعده، و بعد از آن شاهد شکل‌گیری داعش در دهه ۹۰ هجری. اکنون نیز شاهد تشکیل سیزده گروه مسلح در قالب مسلحین ضد بشار اسد هستیم.
تحولات اخیر نشان داده است که ما با دو دسته بازیگر مواجه هستیم. دسته اول دولت‌ها هستند که همگی منافع ملی خود را دنبال می‌کنند و هیچ طرح مشترکی میان آنها وجود ندارد که منافع منطقه‌ای را در چارچوب آن شکل دهند. دسته دوم، گروه‌های نیابتی هستند که روز به روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود.حشمت الله فلاحت پیشه در روزنامه اعتماد نوشت: پیش از این، تنها گروه‌هایی که در منطقه حضور داشتند، گروه‌های مقاومت بودند که عمدتا برسر آرمان‌های فلسطین شکل گرفتند، اما اکنون شاهدیم که گروه‌های نیابتی مختلفی شکل گرفته‌اند.
ریشه این گروه‌ها به دورانی بازمی‌گردد که امریکایی‌ها سعی کردند از گروه‌های جهادی علیه شوروی در بلوک شرق استفاده کنند. بعد از جنگ دو بلوک، این گروه‌ها به استخدام دولت‌ها درآمدند و دولت‌های مختلف با اسامی مختلف از آنها استفاده کردند.
هر زمان که تاریخ مصرف این گروه‌ها به پایان می‌رسید، آنها از بین می‌رفتند و گروه‌های جدیدی جایگزین می‌شدند.
بزرگ‌ترین ظلم به گروه‌های مقاومت، توسط همین گروه‌های نیابتی صورت گرفته است که در قالب منافع متعارض دولت‌ها شکل گرفته‌اند. در دهه ۷۰، شاهد ظهور طالبان بودیم و سپس القاعده، و بعد از آن شاهد شکل‌گیری داعش در دهه ۹۰ هجری. اکنون نیز شاهد تشکیل سیزده گروه مسلح در قالب مسلحین ضد بشار اسد هستیم.
به نظر من، بخشی از اتهاماتی که کشورهای مختلف به یکدیگر وارد می‌کنند، به منافع خودشان بستگی دارد. در این زمینه، بازیگر اصلی تحولات اخیر دولت ترکیه است. این کشور از یک طرف بخشی از نیروهای نیابتی خود را با سربازگیری از آسیای میانه و قفقار، و بخشی دیگر را از میان پناهندگان سوری که ترکیه میزبان آنها بوده، تامین کرده است.
بسیاری از اعضای تحریرالشام و دیگر گروه‌ها که اکنون به سمت جنوب سوریه حرکت کرده‌اند، در دهه‌های پیش نوجوانانی بودند که در اردوگاه‌های آوارگان ترکیه زندگی می‌کردند، اما جذب دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی ترکیه شدند و از آن طریق در گروه‌های سلفی آموزش دیدند.
این نیروها در تلاشند تا تحولات سوریه را شکل دهند و ما شاهد این تحولات هستیم.در همین راستا تجربه نشان داده است که اگر دولت‌ها با یکدیگر دشمن هم باشند، باز هم مدیریت بحران‌ها دشوار نخواهد بود؛ زیرا نیروهای نیابتی هم‌اکنون در این بحران‌ها نقش دارند.
ترکیه سعی دارد بخشی از مشکلات خود را حل کند، مانند چالشی که با کردها دارد. این کشور تلاش می‌کند از سرایت روحیه خودمختاری کردها در عراق و اقلیم کردستان و روژاوا سوریه به دوازده استان کردنشین ترکیه جلوگیری کند. از طرف دیگر، ترکیه با چالش‌های جدی با علویان سوریه مواجه است و سعی دارد به روش‌های غیردموکراتیک، مخالفان سیاست‌های دولت مرکزی را سرکوب کند.
نقش ترکیه در خاورمیانه همواره با استفاده از موقعیت خود در ناتو و غرب، ریشه در خون‌هایی داشته است که در خاورمیانه ریخته شده است. این کشور تلاش کرده است تا در یک بازی دوگانه توان چانه‌زنی خود را هم در ارتباط با غرب و هم در ارتباط با جهان اسلام حفظ کند. اما هیچگاه رویکردهای ترکیه برای منطقه ثبات ایجاد نکرده است و طرح‌های این بازیگر همواره منجر به برهم زدن نظم و تداوم بحران‌ها شده است.
ارسال نظر
