انتقاد قطب الدین صادقی از عدم حمایت نمایش ضد داعش

قطب‌الدین صادقی از بی‌توجهی برخی سازمان‌ها در حمایت از نمایش ضد داعشی «عزیز شنگال» و شکل‌گیری نوعی تئاتر شبه خارجی جعلی در ایران انتقاد کرد.

نویسنده و کارگردان تئاتر «عزیز شنگال» گفت: برای این کار نه قصد سودجویی داشتم و نه فروش. فقط می‌خواستم با این نمایش نسبت به مسئله‌ای که از دغدغه‌های جامعه ماست واکنشی نشان داده باشم، چرا که اندیشه داعش بیخ گوش ماست و ما باید در آثارمان از محبت، مقاومت و... صحبت کنیم.

صادقی درباره دلایل و انگیزه خود از نگارش و اجرای نمایش «عزیز شنگال» توضیح داد: پس از دیدن تصویری از یک شنگالی که صحنه‌های خشونت بار زیادی را از رفتار داعشی‌ها دیده و بر اثر فشار نمی‌توانست صحبت کند یا اشک بریزد، تصمیم گرفتم این نمایش را بنویسم. چون کسی از ستمی که بر زنان و بچه‌ها به عنوان اولین قربانیان هر جنگی وارد می‌شود، حرفی نمی‌زند و این کودک برایم نماد مظلومیت در چنین جنگی بود.

او ادامه داد: از این اتفاق احساس بدی داشتم و حتی از بچه‌هایم عذرخواهی کردم. هر چند آن‌ها بزرگ شده‌اند ولی عذرخواهی کردم به خاطر دنیایی که بچه‌های خودم را به آن آورده‌ام و اظهار شرم و وحشت کردم از دنیایی که برای آن‌ها ساخته‌ایم.

وی با اشاره به اینکه نمایش «عزیز شنگال» را براساس جنایات داعش نوشته و سعی کرده جنبه‌های گوناگون ستمی که به مردم منطقه می‌شود را نشان دهد، افزود: در نهایت روایت نمایش به "کوبانی" می‌رسد که دختران شیردل آنجا به مقابله با ظالمان می‌پردازند و دوست داشتم، نمایش را با ستایش این دختران که بزرگترین سرشکستگی داعشی‌ها هم هستند، تمام کنم.

صادقی با اشاره به سربریدن چند مسیحی که اخبار آن منتشر شده است، گفت: در اجرای این کار احساس تعهد مشخصی داشتم که البته این تعهد می‌گوید مسبب این واقعه نیستم ولی نمی‌توانم و نباید سکوت کنم. به همین دلیل می‌خواستم به شیوه خودم و با فرهنگ نمایشی به عنوان بخشی از جامعه فرهنگی ایران نسبت به این واقعه پاسخ دهم.

او اضافه کرد: اجرای نمایش «عزیز شنگال» یک دلیل دیگر هم داشت که به سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی مربوط می‌شد. آقایی که اهل خشونت بود و به ما سالن نمی‌داد و به طور علنی گفته بود که می‌خواهد ما را از قطار پیاده کند. من هم برای اینکه بگویم اشتباه می‌کند یک نمایش خیابانی با همکاری بهزیستی اجرا کردم و بعد از آن هم در اعتراض به اقدام داعش و مدیریت تئاتر، نمایش «عزیز شنگال» را نوشتم. البته در نهایت آقای صالح‌پور شرایط را برای کار فراهم کرد و اگرچه قصد داشتم این نمایش را هم خیابانی اجرا کم اما پس از در اختیار دادن سالن تئاتر شهر میزانسن‌ها را تغییر دادم.

صادقی با بیان اینکه تاکنون بازتاب خوبی از اجرای این نمایش گرفته و پیش بردن این اثر با حضور 65 بازیگر کار شاقی بوده که جز با همدلی و پشتکار اجرا نمی‌شد، ادامه داد. به حرمت «عزیز» که این همه خشونت را دید و سکوت کرد، نمایش را بی‌کلام اجرا کردم و خوشحالم که یکی از دغدغه‌های روز را مطرح کردم. ضمن اینکه «عزیز شنگال» را با واژگان جدید می‌توان پرفورمنس نامید که براساس بیان بدنی، حرکت، موسیقی و... اجرا می‌شود.

این نویسنده و کارگردان تئاتر در بخش دیگری از نشست نمایشش‌ «عزیز شنگال» که 28 بهمن ماه در تئاتر شهر برگزار شد با بیان اینکه به لحاظ بازیگری و کار گروهی سخت‌ترین کار نمایش خود را در «عزیز شنگال» تجربه کرده است، گفت: برخی بازیگران وقتی آمدند و دیدند نمایش دیالوگ‌ دارد رفتند و نیامدند و این برایم خیلی جالب بود که چقدر تعریف بچه‌های ما از تئاتر تُنُک است و بازیگری را در حرافی می‌دانند.

او افزود: به نظرم برخی از بچه‌های ما در انتهای قرن 19 مانده‌اند در صورتیکه الان نمایش دیگر فقط ادبیات و کلام نیست بلکه حرکت و تصویر است و این همان نمایش مدرن است.

صادقی درباره چگونگی اجرای این نمایش و هزینه‌های آن نیز توضیح داد: برخلاف رقم‌هایی که گفته شده، فقط 40 میلیون تومان کمک هزینه برای اجرای این نمایش گرفتیم و می‌خواستم تا پایان اسفندماه هم اجرا داشته باشیم که بتوانم دستمزد عوامل را بدهم، هر چند اگر نشود خودم آن را پرداخت می‌کنم اما نکته این است که به 6 سازمان مراجعه کردم و وقتی متن کار را خواندند به‌به کردند اما ریالی کمک نکردند. البته یک سازمان حاضر بود کمک کند اما به این شرط که نامی از داعش نبرم!

او ادامه داد: با این حال از وزارت ارشاد برای همکاری در اجرای این نمایش تشکر می‌کنم، مخصوصا اینکه شرط حضورم در جشنواره تئاتر فجر به صحنه بردن نمایش پس از پایان جشنواره بود که خوشبختانه موافقت شد. هر چند می‌دانم به دلیل تعطیلی بین دو ترم دانشگاه‌ها، تعطیلات 22 بهمن و برگزاری جشنواره فیلم زمان مناسبی نبود اما چاره‌ای هم نداشتیم. چون می‌ترسیدم مثل سال گذشته نتوانم این 92 نفر را دوباره کنار هم جمع کنم.

وی همچنین اظهار کرد: از سلیمانیه و اربیل برای اجرای این نمایش ابراز علاقه شده که همه چیز به هماهنگی مقامات دو کشور بستگی دارد.

صادقی در پایان این نشست درباره وضعیت تئاتر در سالی که رو به پایان است،گفت: امسال علاوه بر بی‌پولی و فقر در تئاتر، نکته‌ای که آزارم می‌دهد این است که یک نوع تئاتر شبه خارجی جعلی در حال شکل‌گیری است؛ به طوری که در همین مجموعه تئاتر شهر، هفت نمایش خارجی در برابر یک نمایش ایرانی اجرا شدند. این برای من سوال است که چرا چنین اتفاقی می‌افتد؟ چرا مرتب در حال اجرای آثار دست چندم دیگران و تکرار حرف‌های آن‌ها و روی صحنه بردن کارهای 100 سال پیش آمریکا، اروپا و روسیه هستیم؟

او با اشاره به اینکه ما در حال نابود کردن فرهنگ و هنر ایرانی هستیم، افزود: این مسئله را به آقای شفیعی و آقای مرادخانی و حتی وزیر گفته‌ام. ما باید برای تئاتر ملی برنامه داشته باشیم و از خودمان، جامعه ایرانی و بحران ایرانی حرف بزنیم.

فطب‌الدین صادقی تأکید کرد: روزگار دهه 40 ایران را می‌توان در تئاترهای آن زمان دید، اما آیا می‌توان چهار اثر را اسم برد که آینه‌ای از دوران امروز باشد؟ همه این‌ها به نظرم از ضعف مدیریت است و باید به دنبال برنامه‌ای باشیم تا تصویری از جامعه را بتوانیم ارائه کنیم.

 در این نشست، نیوشا صادقان (برنامه‌ریز)، ناصر رحیمی (دستیار و بازیگر)، مهرداد میرزایی (آهنگساز)، علیرضا و محمدرضا شریفی و امیرمنصور اسفندیاری (بازیگر) نیز حضور داشتند.