۱. جنّها مانند ما انسانها زن و مرد دارند. آنها نیز بچهدار میشوند و مانند ما زندگی میکنند و با انسانها ارتباط دارند. خداوند از زبان جنّها میفرماید:
«و اینکه مردانی از انسانها به مردانی از جنّ پناه میبرند و جنّها سبب افزایش گمراهی و طغیان آدمیان میشدند.» (جن/۶)
۲. جنّها مانند ما انسانها، مؤمن و کافر، نیکوکار و زشتخو دارند:
الف) جنهای مؤمن و نیکوکار:
«بگو (ای پیامبر)، به من وحی شده جمعی از جنّ به سخنانم گوش فرا دادهاند. پس گفتهاند: ما قرآن عجیبی شنیدهایم که به راه راست هدایت میکند، پس ما به آن ایمان آوردهایم و هرگز کسی را شریک پروردگارمان قرار نمیدهیم.» (جن/۱)
ب) جنهای کافر و زشتخو:
«و اینکه انسانها گمان کردند - همانگونه که شما (جنّها) گمان میکردید- که خداوند هرگز کسی را مبعوث نمیکند.» در ادامه میفرماید: «میان ما (جنّها) افرادی صالح و افرادی غیرصالحند.» (جن/ ۷ و ۱۱) قرآن برای این موجود ناپیدا مشخصاتی را ذکر میکند، از جمله:
۱. از شعله آتش آفریده شده، برخلاف انسان که از خاک آفریده شده. (رحمن/۱۵)
۲. دارای علم و ادراک و تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال است. (آیات مختلف سوره جن).
۳. دارای تکلیف و مسئولیت است. (آیات سوره جن و سوره الرحمن)
۴. گروهی از آنها مؤمن صالح و گروهی کافرند. (جن/۱۱)
۵. دارای حشر و نشر و معادند. (جن/۱۵)
۶. میان آنها افرادی یافت میشود که از قدرت زیادی برخوردارند، همانگونه که میان انسانها چنین است. (نمل/۳۹)
۷. قدرت بر انجام بعضی کارهای مورد نیاز انسان را دارند. (سبأ/ ۱۳-۱۲)
۸. آفرینش آنها روی زمین پیش از خلقت انسانها بوده. (حجر/۲۷) و ویژگیهای دیگر؛ بنابراین جنّها موجوداتی هستند که مانند ما انسانها زن و مرد دارند، عدهای از آنها به پیامبران الهی ایمان میآورند و عدهای انکار میکنند و راه کفر در پیش میگیرند. همچنین گروه گمراهانشان با انسانها در ارتباطند.
نحوه زیانرسانی جنیان به انسانها
اما اینکه آیا جنّها میتوانند به ما زیانی برسانند و اگر میتوانند، چه نوع زیانهایی را میرسانند؟
جواب مثبت است یعنی میتوانند به ما زیان برسانند؛ امّا نه زیانهایی که ممکن است به ذهنتان برسد مانند اینکه جنّها ما را بترسانند یا دزدی بکنند و یا ما را گرفتار بیماری نمایند، زیرا خداوند هیچگاه چنین اختیاری را به جنّها نداده است. چرا که اگر چنین قدرتی را به آنها میداد، زندگی برای ما انسانها غیرممکن میشد و هیچگونه امنیتی نداشتیم، چون وسایل مورد نیاز ما را میدزدیدند و شبها ما را میترساندند یا با مسموم کردن انسانها آنها را بیمار میکردند.
از این رو خداوند متعال به خاطر حفظ جان آدمیان و تأمین امنیت و آرامش آنها چنین اختیار و قدرتی را به جنّها نداده است. درست مانند اینکه به ما انسانها قدرت آزار و اذیت جنّها را نداده است؛ بنابراین جنّها نمیتوانند ما را بترسانند و یا زندگی ما را برهم بزنند. پس چگونه به ما زیان میرسانند؟ جواب را خداوند در قرآن داده:
«قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ... مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ الَّذِی یوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ؛ بگو (ای پیامبر) پناه میبرم به پروردگار مردم ... از شرّ وسوسهگر پنهانکار که در درون سینهها وسوسه میکند خواه از جن باشد یا از انسان.» (سوره ناس)
بنابراین، همان گونه که انسانهای پلید و بدسیرت، با وسوسه کردن دیگران آنها را به کارهای بد و گناه تشویق میکنند، جنهای پلید و کافر نیز انسانها را به گناه و معصیت تشویق میکنند. هر گاه انسانی بخواهد کار خوب بکند، آنها با وسوسهگری مانع میشوند مثلاً اگر کسی بخواهد در راه خداوند با کفار بجنگد، آنها در گوش او میگویند: «چرا به جنگ میروی و از زندگی راحت خود دست میکشی؟ تو اگر بمانی، میتوانی کار بکنی و صاحب خانه و ثروت شوی، ولی اگر به جنگ بروی، کشته میشوی و زن و بچهات بیتو میمانند و...» در حالی که اگر او به جنگ برود، دشمن از بین میرود و ممکن است وی کشته نشود و هم اینکه به ثواب بسیار بزرگ خداوند، در جهان آخرت دست مییابد؛ بنابراین تنها راهی که جنّهای بدسیرت و شیاطین میتوانند به ما آسیب برسانند، وسوسهگری است. به همین خاطر باید از وسوسههای خطرناک آنها به خداوند پناه ببریم و تنها از دستورهای رهبران دینی خود پیروی کنیم، تا هم در دنیا و هم در آخرت سعادتمند باشیم.