اهمیت درک واقع بینانه روابط ایران و عربستان

درگذشت پادشاه فقید عربستان ملک عبدالله بن عبدالعزیز و آغاز به کار ملک سلمان بن عبدالعزیز با هیأت حاکمه جدید شرایط و بستر نوینی را برای ایجاد افق های تازه در حوزه های مختلف حکومتی بویژه سیاست های منطقه ای و بین المللی عربستان ایجاد کرده است که باید به فال نیک گرفته شود تا امیدبخش تحولات ایجابی و مثبت در عرصه تحولات منطقه ای و نیز روابط دو کشور ایران و عربستان باشد، بویژه آنکه انتظارات از پادشاه جدید عربستان که توانست در یک جریان بسیار آرام و بدون هیچ تنشی تغییرات گسترده ای را در حوزه سیاسی داخلی این کشور در یک مدت کوتاه اعمال کند برای ظهور و بروز سیاست خارجی واقع بینانه بر اساس شرایط متغیر و بحرانی منطقه به طور مضاعفی افزایش یافته است.

منطقه خلیج فارس به طور اخص و خاورمیانه به طور اعم آبستن تحولاتی با تأثیرات شگرف است. این وضعیت جدید معلول نبود همنوایی و همسویی کشورهای بزرگ منطقه و فراهم شدن بستر و زمینه مساعد برای گروه های افراطی و تندرو جهت بروز منویات خاص خود است. در سایه تفرقه و اختلاف کشورهای بزرگ منطقه زمینه برای رفتارهای نابهنجار گروه های افراطی و همچنین بهره برداری عناصر خارجی در راستای منافع خود در قالب تشدید و دامن زدن به اختلافات از طریق بزرگنمایی تفاوت نظرها فراهم می شود، به طوری که گروه های افراطی با بهره گیری از این فرصت ها با ایجاد ناامنی های گسترده که در قالب فعالیت های داعش تبلور یافته است ضمن مشوه کردن چهره رحمانی دین اسلام در عین حال ناامنی و بی ثباتی های گسترده ای را متوجه منطقه کرده اند که تأثیرات منفی گسترده ای بر جایگاه و موقعیت بین المللی این منطقه و جهان اسلام داشته است.

عناصر خارجی نیز به واسطه جریانات حاکم بر منطقه منافع خاص خود را در قالب های مختلف دنبال کرده اند که بدیهی ترین آن وضعیت ایجاد شده در خصوص قیمت جهانی نفت است.

در چنین شرایط بحرانی و ناپایدار ناشی از فعالیت های تخریبی گروه های تروریستی ضرورت تعامل و رایزنی ایران و عربستان به عنوان دو کشور بزرگ منطقه خلیج فارس و خاورمیانه برای ایجاد ثبات و امنیت پایدار و نیز انتفاع از منافع مشترک اقتصادی در قالب تنظیم بازار بین المللی نفت بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است.

دامنه و موج خسارات و تلفات بحران های منطقه ای در سایه فعالیت گروه های افراطی هر روز نسبت به گذشته فزونی یافته است و اثرات سوء آنها در دو بخش امنیتی و معنوی غیر قابل انکار است، لذا تنها و در صورت تعامل سازنده ایـــران و عربستان است که می توان امیدوار بود تا با هماهنگی سایر کشورهای منطقه و بهره گیری از تمامی ظرفیت های موجود این دو قـــــــطب و پایه اصلی قدرت بتوانند با دنبال کردن راهبرد توسعه روابط منطقه ای برای خروج از وضعیت موجود چاره یابی کنند.

بنابراین درک واقع بینانه طرفین موضوع ایران و عربستان از موقعیت و جایگاه یکدیگر و شناسایی نقش و اهمیت یکدیگر نقش ایجابی در عبور از بحران های موجود دارد و در مقابل نگاه یکسو گرایانه هریک از طرفین موضوع نمی توان علاجی برای درمان نابسامانی های موجود باشد که هر روز هزینه های آن افزایش یافته و عناصر خارجی از وضعیت موجود بهره های خاص خود را از چنین وضعیتی می برد.

باید اذعان داشت، آیت الله هاشمی رفسنجانی از طرف جمهوری اسلامی ایران و پادشاه فقید ملک عبدالله بن عبدالعزیز از طرف عربستان به عنوان مبدعان و مبتکران روابط نوین ایران و عربستان تلاش های زیادی را برای توسعه و تقویت روابط دو کشور انجام داده اند که این مساعی در بخش های متعدد منجر به نتایج مثبت شد و علاوه بر دو کشورجهان اسلام نیز از وضعیت روابط مثبت دو کشور بهره برد.

این روند با سرعت بیشتر در دوران دولت اصلاحات تداوم یافت، دوره ای که می توان آن را «دوره طلایی» مناسبات دو جانبه دانست. حال انتظار می رود تا ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه جدید اما مجرب عربستان که سابقه درخشانی در رویکردهای دیپلماتیک بویژه در دوران طولانی امارت ریاض و سپس در مقام ولیعهدی داشته اند و با تداوم این رویکردها ابتکارات نوینی را برای توسعه روابط دو کشور در شرایط جدید طراحی و عملی کنند تا دو کشور بتوانند با کنار گذاشتن ابرهای تیره روابط وارد دوران جدید هماهنگی و همسویی در زمینه های مختلف شوند.

چنین ابتکارات پایداری منافع کلان حاکمیتی دو کشور را در قالب هماهنگی و همسویی تأمین خواهد کرد و در نتیجه؛ حرکت ها و جریانی که ممکن است تحت الشعاع مسائل جانبی صورت گیرد، دچار خلل و تزلزل نخواهند شد.

حسین صادقی سفیر ایران در عربستان