هفت سال انتظار و فرودی آتشین؛ نمونه‌های بازگردانده شده از سیارک بنو در صحرای یوتا به زمین نشست

بی بی سی: ماموریتی هفت ساله برای مطالعه آنچه که خطرناک‌ترین قطعه سنگ منظومه شمسی توصیف می‌شود، به پایان چشمگیر خود نزدیک می‌شود. فضاپیمای اوسایرس-رکس نمونه‌های «خاک» را که از سطح سیارک بنو جمع کرده، به زمین آورده است. این مواد را کاوشگر ناسا هنگام عبور از کنار زمین در روز یک‌شنبه رها کرد تا به زمین برسد.

نمونه‌ها با یک کپسول پرتاب شدند تا در جریان فرودی آتشین در ایالت یوتا در غرب آمریکا آسیبی به آن‌ها وارد نشود.

دانشمندان انتظار دارند که ترکیب‌های شیمیایی این مواد اطلاعات جدیدی را در مورد شکل‌گیری چهار و نیم میلیارد سال قبل سیارات فاش کند و شاید شناخت بیشتری در مورد چگونگی شروع حیات در سیاره ما بدهد.

این کپسول حوالی ساعت ۰۸:۵۵ به وقت محلی در روز یکشنبه در زمین‌های بیابانی متعلق به وزارت دفاع آمریکا به زمین فرود آمد.

مطمئنا مرحله نهایی فرود برای همه کسانی که در پروژه اوسایرس-رکس مشارکت دارند، لحظاتی پر از اضطراب بود؛ به خصوص ۱۳ دقیقه‌ای که کپسول در حال گذشت از جو است.

این محفظه، که به اندازه لاستیک یک خودروست، در ابتدا با سرعت بیش از ۱۲ کیلومتر بر ثانیه حرکت کرد، سرعتی که طی آن حداکثر دمای آن به بیش از سه هزار درجه سانتیگراد خواهد رسید. اما این کپسول از یک سپر حرارتی و چتر نجات برای فرودی مطمئن برخوردار بود.

پیشتر دانته لورتا، محقق اصلی ماموریت، به بی‌بی‌سی گفت: «ما وقت زیادی را صرف آمادگی برای حوادث احتمالی، هر آنچه که ممکن است به خطا رود، همه چیزهای وحشتناکی که ممکن است با آن‌ها مواجه شویم، کرده‌ایم.» اما خبر خوب این است که «ما تمرین پشت تمرین انجام داده‌ایم و آماده‌ا‌یم.»

فضاپیمای اوسایرس-رکس در سال ۲۰۱۶ زمین را به مقصد «بنو» ترک کرد. احتمال خیلی کمی هست که این سیارک اواخر قرن آینده به زمین برخورد کند.

این کاوشگر بعد از دو سال به این سنگ ۵۰۰ متری رسید و دو سال دیگر را صرف رصد این «صخره فضایی» کرد تا طی یک رشته مانورهای جسورانه مقداری مواد را از سطح آن جمع کند.

آخرین بخش این ماموریت این بود که حدودا ۲۵۰ گرم مواد جمع‌آوری شده را به سلامت به زمین بازگرداند.

حدود چهار ساعت پیش از ورود کپسول به اتمسفر زمین، دستوری برای آزاد کردن آن صادر شد.

تیم بازیابی به کار خود مطمئن بودند، اما می‌دانند که نمی‌توان چیزی را بدیهی فرض کرد؛ به خصوص به این دلیل که سابقه بدی در خاطره‌ها هست. در سال ۲۰۰۴ «جنسیس» که حاوی نمونه‌ای از بادهای خورشیدی بود سقوط کرد. چترهای آن ماموریت باز نشد و با سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت به زمین اصابت کرد و محفظه حاوی نمونه‌ها شکست.

ریچارد ویترسپون از شرکت سازنده کپسول، لاکهید مارتین، گفت: «ما خطای رخ داده در جنسیس را درک می‌کنیم که به دلیل نصب وارونه بعضی از کلیدهای گرانشی بود.»

«بررسی‌های مضاعف زیادی روی سوئیچ‌های گرانشی این کپسول انجام شده تا مطمئن شویم که در جهت بالا نصب شده‌اند، بنابراین ما در واقع هیچ نگرانی در مورد ورود و عملکرد صحیح آن نداریم.»

با این حال، یک تیم اضطراری در حالت آماده‌باش بوده است تا در صورت وقوع بدترین حالت وارد عمل شود.

هواشناسان در محل فرود در یوتا در روزهای اخیر با فرستادن بالن‌های هواشناسی آخرین اطلاعات را برای کمک به پیش‌بینی موقعیت نقطه فرود نهایی جمع‌آوری کرده‌اند. انتظار می‌رود باد سبک باشد و کپسول خیلی از محل فرود منحرف نشود.

مسئله بزرگتر باران زیادی است که امسال در کویر باریده است. آب در بعضی جاها راکد مانده و زمین گل‌آلود است.

دان روت، مدیر هواشناسی در پایگاه داگ‌وی ارتش آمریکا، گفت: «این مساله عملیات بازیابی با وسایل نقلیه را دشوار می‌کند. خودروها ممکن است گیر کنند. اما خوبی این است که گرد و غبار را پایین نگه می‌دارد که برای تجهیزات خوب است.»

تیم بازیابی قصد دارد با هلیکوپتر به محل فرود برود، کپسول را با یک تور جمع کند و آن را همانطور که زیر هلیکوپتر آویزان است به اتاقی استریل‌شده در داگ‌وی منتقل کند.

در این کابین است که محفظه درونی، حاوی نمونه‌های بنو، برای انتقال به مرکز فضایی جانسون ناسا در تگزاس، درون یک ظرف حاوی نیتروژن قرار می‌گیرد.

همه تلاش این است که این نمونه به هیچ گونه مواد زمینی آلوده نشود تا نتیجه تحلیل‌ها دستخوش قرار نگیرد.

کریستوفر اسنید، از مسئولان این ماموریت، گفت: «بنو یک به‌اصطلاح سیارک کربن‌دار است. به نظر ما این نوع اجرام مصالح ساختمانی سیارات هستند و سرمنشا آن ها به شروع منظومه شمسی می‌رسد.»

«می‌توانیم موادی را در آنها پیدا کنیم که سیارات را ساخته‌اند، عناصری که سیاره ما را ساخته‌اند و همچنین احتمالا ترکیباتی که حیات با آن‌ها روی زمین شروع شده است.»

پس از رها کردن کپسول، کاوشگر ناسا برای پرواز به طرف سیارک دیگری به نام آپوفیس دستور خواهد گرفت که انتظار می رود در سال ۲۰۲۹ به آن برسد.