محیط زیست: فقط ۵۰ درصد هورالعظیم آبگیری شد / متاسفانه مسئولان می‌خواهند نیاز‌های مردم را با یک سری پروژه‌ها رفع کنند که به ضرر محیط زیست است / نباید طبیعت را دستکاری کنیم

ایلنا: از دیرباز تاکنون تالاب هورالعظیم نقش بسیار حیاتی در مناطق مرزی استان خوزستان بازی کرده و معیشت مردم که بیشتر دامداری، کشاورزی و صیادی است به این تالاب وابسته است که با کاهش آب تالاب مشکلات زیادی برای مرزنشینان به وجود خواهد آورد و زندگی آنها را مختل خواهد کرد.

با توجه به آورد رودخانه کرخه و بارندگی‌های کم در این حوضه، میزان آبگیری تالاب هورالعظیم  حدودا به 50 درصد رسیده است و با این شرایط، هورالعظیم در شرایط بحرانی قرار گرفته و نگرانی ها برای وضعیت این تالاب در تابستان دو چندان شده است. اگر حق‌آبه هورالعظیم رهاسازی نشود در تابستان تنش‌های زیادی در تالاب از جمله آتش سوزی‌ها، مرگ و میر آبزیان و حیوانات و خیزش گرد و غبار رخ می‌دهد.

یک فعال محیط زیست گفت: اخیرا از تالاب هورالعظیم و روستاهای اطراف این تالاب بازدید کردم که متاسفانه رودخانه کرخه و کرخه نور در پایین دست وضعیت بسیار نگران کننده‌ای دارند. با توجه به بارش‌های خوبی که امسال داشتیم در بالادست و بیشتر سدها آب به حد نرمال رسید و امیدوار بودیم بعد از سال‌ها تالاب‌های خوزستان می‌توانند به حق آبه خود برسند و از نابودی اکوسیستم هورالعظیم و تالاب بین المللی شادگان جلوگیری شود ولی شرایط آنگونه که انتظار داشتیم پیش نرفت.

مسعود کنعانی ادامه داد: در مهم‌ترین و حساس‌ترین زمانی که این تالاب‌ها و همچنین اراضی پایین دست کرخه و کارون که با آغاز فصل گرم و به دلیل تبخیر مضاعف آب نیازمند آّب هستند اما حق آبه تالاب‌ها تامین نمی‌شود و ما شاهد یک مدیریت بی‌تفاوت نسبت به اکوسیستم تالاب هورالعظیم هستیم.

وی عنوان کرد: در بازدیدی که اخیرا از رفیع، سوسنگرد، بستان و خود هورالعظیم داشتم ما به بخش اصلی و عظیمی از  هورالعظیم به علت فعالیت شرکت‌های نفتی و اقداماتی که این شرکت‌ها و تاسیساتی که دارد شکل می گیرد دسترسی نداشتیم و اجازه ورود فعالان محیط زیست در این مناطق به سختی داده می‌شود و حتی گاهی غیرممکن است. اما وضعیتی را که ما در این منطقه شاهدیم با وضعیتی که در سال‌های گذشته داشتیم نه تنها تفاوتی نکرده بلکه باید بگویم که وضعیت نگران کننده‌تری هم به وجود آمده است.

به جای آب فقط پساب‌ و فاضلاب‌ وارد تالاب‌ها می‌شود

این فعال محیط زیست اضافه کرد: افزایش فعالیت‌های شرکت‌های نفتی در این منطقه و عدم ورود آب به تالاب‌ها که در طول هزاران سال مسیر طبیعی خودشان را طی می‌کردند باعث بی آبی آنها شده است و به جای آب به این تالاب‌ها فقط پساب‌ و فاضلاب‌ وارد می‌شود که نهایتا باعث نابودی تالاب‌ها، آبزیان و حیات وحشی که این تالاب و منطقه زیست‌گاه شان بوده است می‌شود.

وی گفت: زمستان پارسال و بهار امسال با فقر حیات وحش در این منطقه رو به رو بوده و هستیم. حتی پرندگانی که قبلا به این منطقه مهاجرت می‌کردند دیگر با توجه به آلودگی آبی که وجود دارد دیگر مهاجرت نمی‌کنند  و بسیاری از گونه‌های حیات وحش و آبزی در این منطقه یا نابود شده‌اند یا تغییر زیست گاه داده‌اند.

تالاب هور العظیم و رودخانه کرخه در پایین دست دیگر آبی ندارند

کنعانی عنوان کرد: تالاب هور العظیم و رودخانه کرخه در پایین دست به مرحله‌ای رسیده‌اند که دیگر آبی در آنها وجود ندارد و این ها همه بر اساس مشاهدات عینی خودم از این تالاب و رودخانه است. به رغم اینکه ما بارندگی خوبی هم داشته‌ایم اما سد کرخه به علت وجود سدهای دیگر در بالادست، عملا هیچگاه پر نخواهد شد.

وی بیان کرد: مهم‌ترین نیاز منطقه مدیریت صحیح آبی است که باید شکل بگیرد و وزارت نیرو موظف است که این حق آبه را تامین کند. جای سئوال است که کشاورزان پایین دست خوزستان با محدودیت کشت کشاورزی که دارند هنوز به حق آبه شان نرسیده‌اند. تالاب هور العظیم و تالاب بین المللی شادگان منطقه دشت آزادگان متاسفانه قربانی بلای سیاه شده‌اند و نفت در همه جای دنیا از آن به عنوان طلای سیاه یاد می‌شود متاسفانه اینجا بلای سیاهی شده که مسئولان برای توسعه اکتشاف بهره برداری از نفت محیط زیست را اولویت آخر در برنامه‌های خود قرار می‌دهند و این امر باعث شده این نگاه تک بعدی به توسعه، منجر به توسعه ناپایدار و نامتوازن بشود و هورالعظیم را به وضعیت نگران کننده‌ای برساند.

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل محیط زیست خوزستان نیز گفت: با توجه به آورد رودخانه کرخه در تالاب هورالعظیم متاسفانه امسال  آبگیری خوبی انجام نشد و بر اساس  آماری که به دست ما رسیده کمتر از 50 درصد هور العظیم آبگیری شد و ما این موضوع را به جد پیگیر هستیم.

سید عادل مولا افزود: با توجه به سال آبی گذشته و شرایط خشکسالی هم اکنون حدودا 48 درصد کمتر از نیاز آبی تالاب هورالعظیم ورودی آب به این تالاب را داشته‌ایم که ممکن است در آینده با توجه به سابقه آتش سوزی‌ها با مشکلاتی در این زمینه روبه رو شویم و باز هم کانون‌های ریزگرد آنجا فعال شوند و کم آبی باعث مرگ و میر آبزیان شود. هم اکنون به جد از طریق وزارت نیرو و استانداری خوزستان و بر اساس آیین نامه اجرای قانون حفاظت و احیای مدیریت تالاب‌ها که اولویت بندی شده تخصیص مصارف آب که بعد از شرب به محیط زیست اختصاص می یابد را محقق کنیم.

وی ادامه داد: با توجه به ورودی آب تالاب هورالعظیم و آغاز فصل گرم مشکلات زیادی در پیش رو داریم که این شرایط آبی به ورودی آب کرخه وابسته است. مشکل آبی تالاب شادگان را می توان از طریق تامین آب بین حوزه‌ای تا حدودی برطرف کرد ولی هورالعظیم حیاتش وابسته به آورد رودخانه کرخه است و هر چقدر تلاش کنیم باز هم شرایط سخت آبی در پیش خواهیم داشت.

مولا عنوان کرد: کارگروهی در شرایط کم آبی، خشکسالی و تخصیص آب تالاب هور العظیم در استانداری و بیشتر با محوریت تامین آب کشاورزی برگزار می‌شود که بر اساس آیین نامه اجرایی بیشتر مطالبه گری ما میزان حق آبه‌ای است که برای تالاب ها مشخص کرده و به تایید وزارت نیرو و سازمان محیط زیست رسیده است. برای هورالعظیم مطالبه گری ما در شرایط خشکسالی 1.3 دهم میلیارد متر مکعب بر ثانیه آب است.

رودخانه کرخه نور شرایط بحرانی دارد

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل محیط زیست خوزستان تصریح کرد: متاسفانه یک سری شرایط بر استان خوزستان حاکم است که باعث می‌شود نه هورالعظیم و شاید بسیاری از زمین‌های پایین دست به غایت اولیه شان نمی‌رسند. هم اکنون رودخانه کرخه نور شرایط بحرانی دارد و هیچ آبی به آن وارد نمی‌شود و بسیاری از کانال‌های تقویت کننده هورالعظیم این مشکل را دارند که باید از بالا دست مدیریت شود و از آبیاری‌های سنتی که هنوز متاسفانه در استان وجود دارد جلوگیری و به آبیاری نوین تبدیل شوند. همچنین می‌توانند از ظرفیت‌ پساب‌های کشاورزی که بدون مدیریت وارد تالاب ها و رودخانه‌ها می شوند استفاده کنند.

وی گفت: ما همیشه برای حق آبه تالاب هورالعظیم مطالبه گری کرده‌ایم و این نبوده که در مواقع بحران به فکر چاره باشیم و همیشه جلسات، مکاتبات و حتی اقدامات قانونی را در این باره انجام داده‌ایم.

مولا در ادامه افزود: برای ثبت بین المللی تالاب هورالعظیم درخواست داده‌ایم  که البته زمان بر است و جوامع بین المللی یک سری سئوالات طرح کرده‌اند که ما در حال جمع آوری اطلاعات و پاسخگویی به آنها هستیم و در در حال بررسی کارشناسی است و ممکن است 2 الی 3 سال طول بکشد تا بتوانیم این تالاب را به ثبت برسانیم.

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل محیط زیست خوزستان تصریح کرد: تاکنون بر روی تنوع زیستی تالاب هورالعظیم اقدامات خوبی صورت گرفته و در بحث حضور صنعت در تالاب و تعاملات مان با بخش صنعت به خوبی پیش رفته است. تبادل‌های آبی را با بخش صنعت در خود تالاب هورالعظیم داریم که بررسی و رفع و رجوع می‌شوند. مثلا جاده‌هایی که حالا چه در زمان جنگ چه در زمان فعالیت های نفتی در تالاب هورالعظیم ما اینها را الزام کردیم که حتما آن تبادل آبی بین دو زیستگاه تالاب را انجام بدهد.

وی اضافه کرد: مطالعات بسیار خوبی بر روی تنوع زیستی لاک پشت فراتی که گونه‌ای بسیار مهم و در حال انقراض است انجام داده ایم. این لاک‌پشت باقی مانده از تنوع زیستی بین النهرین است.

مولا ادامه داد: هم اکنون تالاب در وضعیت کم آبی قرار دارد و متاسفانه مسئولان می‌خواهند نیازهای اساسی مردم را با یک سری پروژه‌ها رفع کنند که به ضرر محیط زیست است و ما به عنوان کارشناسان محیط زیست معتقدیم طبیعت را دستکاری نکنند، خودش به مردم خدمات رسانی می‌کند. در بالادست تالاب هورالعظیم برداشت های آب را کنترل نمی کنند  و می‌خواهند با اجرای پروژه‌هایی که برای خود دولت هزینه بر و ممکن است به سرانجام خوبی هم نرسد را اجرایی کنند. مثلا آب را از طریق لوله کشی به گاومش داران می دهد  که به جای این کار اگر طبیعت را دست کاری نکنند و حق آبه تالاب ها رعایت شود دیگر نیازی به این همه هزینه نیست.

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل محیط زیست خوزستان اظهار داشت:  در حال حاضر جهاد کشاورزی و  وزارت نیرو برای آب کشاورزان و دامداران می‌خواهند از آب بین حوزه‌ای منتقل کنند که اگر بجای این همه هزینه حق آبه تالاب‌ها را به حد مطلوب برسانند، طبیعت و حیات وحشی که آنجا هست خودشون را با هم وقف می‌دهند. از قرون گذشته تاکنون چه در شرایط خشکسالی و ترسالی تعامل خوبی بین گونه های جانوری و زیست گاه ها وجود داشته است ولی متاسفانه ما انسان ها با دستکاری کردن طبیعت باعث نابود شدن این گونه‌ها شده‌ایم.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به وجود میادین نفتی در داخل تالاب هور العظیم هم اشاره کرد و گفت: فعالیت میادین نفتی در تالاب هورالعظیم هرچند این فعالیت‌ها مختصر اما اثرات منفی خودش را بر روی اکوسیستم این تالاب می گذارد و ما نمی‌توانیم منکر باشیم که میدان نفتی آن هم با این وسعت در داخل تالاب تاثیر منفی ندارند. ولی بالاخره باید هم به اقتصاد مملکت و هم محیط زیست فکر کرد.