تصاویر/ موزه مردم شناسی رختشویخانه زنجان

مجموعه تاریخی رختشویخانه در قلب بافت تاریخی شهر زنجان در یک منطقه پرتراکم مسکونی احداث شده است. این بنا ویژگی‌ها و معماری منحصر به فرد خود را دارد و می‌توان گفت در نوع خود در جهان بی نظیر است. رختشویخانه زنجان در سال ۱۳۴۷ هجری قمری مصادف با ۱۳۰۷ هجری شمسی توسط دو برادر به نام‌های مشهدی اکبر و مشهدی اسماعیل ساخته شد. مشهدی اکبر معماری ساختمان را بر عهده داشت و وظیفه مشهدی اسماعیل بنایی ساختمان بود. علی اکبر توفیقی (شهردار وقت زنجان) که رئیس بلدیه بود زمین ساخت رختشویخانه زنجان را خرید و سپس فرمان ساخت آن را صادر کرد. سبک و سیاق معماری این بنا را می‌توان به شیوه اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی نسبت داد. مجموعه‌ی تاریخی رختشویخانه، در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است‌.

رختشویخانه به اتاقی گفته می‌شود که جهت شست و شوی لباس از آن استفاده می‌شود. در خانه‌های امروزی معمولاً این اتاق با وسایلی همچون ماشین لباس شویی و رخت خشک کن و یک دستشویی بزرگ جهت شستن دست‌ها و لباس‌های لطیف‌تر پر می‌شود. از نظر نوع کاربری هیچ بنایی را نمی‌توان در ایران یافت که این گونه صرفاً برای شستن رخت و لباس مورد استفاده قرار گیرد. ساختمان بنا اما معماری مشابه با مسجد عباس قلی خان و دروازه ارگ دارد.

این بنا برای استفاده عموم ساخته شد و شبانه روزی دسترسی به آن امکان پذیر بود و بابت استفاده از آن هیچ پولی از شهروندان دریافت نمی شده است. شهر زنجان معمولاً زمستان‌های سرد و سختی را پشت سر می‌گذارد. در آن زمان زنان وظیفه شستن لباس‌ها را بر عهده داشتند و دشواری این کار در چنین روزهایی برایشان چندین برابر می‌شد. آنان برای تأمین امنیت و آسایش زنان در یک مکان سرپوشیده رختشویخانه زنجان را احداث کردند.