حال و روز پادشاه عربستان، برگ برنده بشار اسد

در شماره قبل به پنج دلیل برتری بشار اسد و ارتشش بر مخالفانش اشاره کردیم. امروز به دلایل دیگر این پیروزی علیه مخالفانش اشاره می کنیم. امریکایی هایی که اوضاع خاورمیانه را به دقت بررسی می کنند و خود مرکزی تحقیقاتی بزرگی در امریکا دایر کرده اند و به طور مرتب به کاخ سفید درباره تحولات منطقه گزارش می دهند، پنج دلیل دیگر پیروزی اسد بر مخالفانش را این گونه ارزیابی می کنند:

عربستان سعودی بعد از بیماری ملک عبدالله بن عبدالعزیز دست پاچه شده است، و احتمال این که نوعی آسیب در صورت مرگ پادشاه به حکومت عربستان وارد شود، وجود دارد. البته این به آن معنا نیست که بیماری یا فوتش خلاء ایجاد می کند. حاکمیت همچنان پابرجا است و از طریق ولی عهد امیر سلمان بن عبدالعزیز و جانشین ولیعهد، برادرش امیر مقرن امور پیگیری می شود. اما احتمال این که عملا درگیری سیاسی در مرحله پیش رو میان فرزند پادشاه فعلی، وزیر 'گارد ملی'، امیر متعب و وزیر کشور، امیر محمد بن نایف و مدیر سازمان امنیت، امیر خالد بن بندر بن عبدالعزیز به وجود بیاید، هست. البته این هم به آن معنا نیست که شاهزاده های دیگر مثل پسرهای پادشاه گذشته، فهد و فیصل و سلطان و سلمان و طلال طمعی برای قدرت ندارند. این رکود در راس هرم قدرت در عربستان باعث می شود تا در جهان عرب سنی و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس خلاء به وجود بیاید و این مساله بر اوضاع سوریه و لبنان و کشورهای عربی دیگر تاثیر بگذارد.

تنگنای در حال افزایش در ترکیه و محیط منطقه ای آن و همچنین روابطش با اروپا و امریکا دیگر دلیل تضعیف مخالفان سوری است. ترکیه در 'بهار عربی' اهرم 'اخوان المسلمین' را از دست داد، و نمی تواند امریکایی ها و جامعه جهانی را راضی کند که منطقه حائل در سوریه ایجاد کنند. علاوه بر آن خود با مشکلات داخلی مهمی از جمله با جماعت فتح الله گولن، رهبر حرکت 'حزمت' و هم پیمان سابق حزب 'عدالت و توسعه' که الآن قدرت را در دست دارد و رهبرش رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور است، دست و پنجه نرم می کند. این مساله سبب شده است تا احتمال گشوده شدن دروازه های خطر بحران های سوریه و عراق به روی ترکیه بسیار افزایش یابد. حزب خلق و نیروهای سکولار و علوی ها نیز در حال حاضر در صف مخالفان حکومت حزب عدالت و توسعه هستند. توافق با عبدالله اوجالان، رئیس حزب دموکراتیک کردستان ترکیه نیز در میان دو قوس است، یا ممکن است توافق حاصل شود یا این که همه چیز از دست برود. حرف هایی که درباره پیوستن 12 هزار ترکیه به جمع مخالفان سوریه زده می شود، امنیت داخلی ترکیه را علی رغم قدرت دستگاه های امنیتی اش تهدید می کند. علاوه بر آن نمی خواهد بر یک میلیون پناهنده سوری که از ابتدای بحران جنگ در سوریه به ترکیه پناه آورده اند، افزوده شود. البته در این میان روسیه و ایران نیز تلاش می کنند که از وضعیتی که ترکیه در آن دچار شده استفاده کنند و با تناقضاتی که در پیش گرفته و با وسوسه های تجاری و نفتی و استراتژیک که می تواند آثار سقوط قمیت نفت را برای آن جبران کند، بازی کنند. اما تلاش های آنها هم تا کنون موفق نبوده برای این که مشکل رئیس جمهور اردوغان و نخست وزیرش، احمد داوود اوغلو با مسکو و تهران همچنان به قوت خود باقی است: 'همه چیز قابل بحث است اما بعد از سقوط بشار اسد.'

حکومت اسد و هم پیمانانش تلاش دارند از نگرانی هایی که در اروپا توسط تروریست ها به وجود آمده، استفاده کنند، به ویژه بعد از آن که این اطمینان حاصل شد که شمار مبارزان اروپایی در میان داعش و جبهه النصره واقعا زیاد است. برای همین آنها اکنون می گویند که اگر روزی آنها به اروپا برگردند تبدیل به بمب های کار گذاشته شده آماده انفجاری می شوند که هر لحظه احتمال انفجارشان وجود دارد. تا الآن فرانسه و بریتانیا و ایتالیا و کشورهای اتحادیه اروپا کلا نمی دانند که چگونه با این معضل چه در بعد داخلی و چه در کشورهایی که در آنها مصالح استراتژیک دارند، مثل لیبی و مالی و نیجر و سومالی و نیجریه که گروه های اسلامی به شدت افراطی در آنها حضور گسترده ای دارند، برخورد کنند.

به نظر می رسد که طرح نماینده سازمان ملل در سوریه، استفان دی میستورا، برای تعلیق کشتار در حلب نیز در معرض شکست است، به ویژه در سایه تحولات مذکور در این چند ماه و همچنین تحولاتی که می رود در چند سال آینده مثل به قدرت رسیدن افراد جدید در کاخ سفید و آموزش نیروهای مخالف و همچنین تبادل شرایط متناقض میان حکومت و مخالفان به وجود آید. علاوه بر آن حکومت اسد گسترش تعلیق درگیری ها را رد کرده و تاکید کرده که آن چه می پذیرد تنها تکرار تجربه حمص است یا طرح 'آشتی گرسنگی یا تسلیم' یا محاصره مناطق مخالفان. همچنین خواستار گرفتن تضمین هایی بر سر افراد مسلح شده و گفته باید توافقات بین المللی 2170 و 2178 که هر گونه عبور غیر قانونی افراد مسلح از طریق مرزها را رد می کند و می توان به موجب آن داعش را تحت پیگرد قرار داد، اجرا شوند. از سوی دیگر اتحادیه اروپا پافشاری می کند که باید ناظران بین المللی با مشارکت افسرهای عرب برای نظارت بر مناطقی که قرار است در آنها درگیری ها تعلیق شوند مثل حلب و اطراف آن مستقر شوند.

از سوی دیگر کنفرانس مسکو که قرار است در 26 و 27 ماه جاری برگزار شود نیز از پیش شکست خورده است برای این که مخالفان خواستار تطبیق بند قید شده در نشست ژنو یک که بر رفتن اسد از قدرت تاکید کرده است، شده اند. و این چیزی است که مسکو تا الآن رد کرده است.

منبع: النهار