رییس پژوهشکده باستان‌شناسی از لطمه‌های زیادی که باستان‌شناسی ایران از ویروس کرونا و تحریم متحمل شده است، سخن گفت.به گزارش ایسنا، محمد مرتضایی در گردهمایی باستان‌شناسان جوان گفت: در روزگاری که همه‌گیری کووید- 19 نزدیک به سه سال است زندگی بشر را در کره خاکی دستخوش تغییرات عمده‌ای کرده و هر روز سویه‌های جدیدی از این بیماری در گوشه‌ای از جهان سر برافراشته و به سرعت عالمگیر می‌شود، ناپایداری دنیا و اهمیت درک زندگی بیشتر خود را نمایان می‌سازد. متأسفانه مطالعات باستان‌شناسی در سالیان اخیر نیز متأثر از این بیماری، لطمات زیادی در ایران و جهان خورده و محدودیت‌های سفر امکان انجام پروژه‌های میدانی را به حداقل کاهش داده است.
او افزود: هر چند نقش کمبود اعتبارات پژوهشی به‌دلیل تحریم‌ها دست کمی از بیماری کووید نداشته، تمام شرایط اعم از اجتماعی و سیاسی و بین‌المللی دست به دست هم داده و منجر به محدودیت‌هایی برای انجام مطالعات باستان‌شناسی شده است.
این باستان‌شناس در ادامه گفت: نزدیک به ۲۰ سال از برگزاری اولین همایش که به همت دوست و همکار گرامی دکتر حمید فهیمی بنیان‌گذاشته شد، می‌گذرد و این همایش در طول این سال‌ها پیشرفت‌های بسیار مهمی در زمینه معرفی ظرفیت‌های باستان‌شناسی ایران و به خصوص باستان‌شناسان جوان ایران به جامعه علمی ایران و جهان داشته و جای بسی مباهات است که امروز باستان‌شناسی ایران و به خصوص نسل جوان آن با بهره‌گیری از دانش روز جهانی توانسته پا به پای باستان‌شناسی در جهان پیشرفت کند و جایگاهی مهم در عرصه جهانی و منطقه‌ای داشته باشد.
رییس پژوهشکده باستان‌شناسی اضافه کرد: به هر روی همایش باستان‌شناسان جوان با ایده‌ای بکر پا به عرصه وجود گذاشت و همانگونه که از نام آن نیز پیداست، عرصه‌ای برای ارائه پژوهش‌های جوانانی است که کمتر امکان عرضه دارند.
او در ادامه به سه رویکردی که باستان‌شناسی ایران در آینده باید آن را به جد پیگیری کنند و سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دهند، اشاره کرد و افزود: نخست این‌که برنامه‌ریزی و اجرای پژوهش‌های هدفمند و پرسش‌محور در کشور متأسفانه در یکی دو دهه اخیر به دلیل مشکلات مالی این بخش مهم از باستان‌شناسی ایران که نقش بسیار مهمی در پر کردن خلاء‌های مطالعاتی باستان‌شناسی داشته و کمتر به آن پرداخته شده و با توجه به نقش و جایگاه آن در مطالعات باستان شناسی ایران لزوم پرداختن به آن در سرلوحه برنامه‌ریزان باستان‌شناسی ایران باید قرار گیرد.
این باستان‌شناس دومین مورد را انجام برنامه‌های بررسی و شناسایی به منظور تکمیل نقشه باستان‌شناسی ایران با توجه به اسناد بالادستی و تأکید بالاترین مرجع قانون‌گذاری کشور، یعنی مجلس شورای اسلامی و واگذاری آن به عنوان یک تکلیف قانونی به میراث‌فرهنگی کشور با توجه به توسعه و گسترش فعالیت عمرانی و لزوم پرداختن به نقشه باستان‌شناسی کشور به منظور حفظ آثار تاریخی فرهنگی کشور و صیانت آن‌ها در مقابل اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه‌ای کشور برشمرد.
مرتضایی به چاپ و انتشار نتایج پژوهش‌های باستان‌شناسی در کشور اشاره کرد و افزود: با توجه به این‌که سالانه به طور متوسط حدود ۱۲۰ برنامه بررسی و شناسایی، گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم و گمانه‌زنی به منظور لایه‌نگاری و کاوش در کشور انجام می‌شود، ولی متأسفانه خروجی این برنامه ما نسبت به حجم آن بسیار ناچیز است. با توجه به نقش و جایگاه این بخش در آگاهی‌رسانی به جامعه مخاطب لزوم توجه ویژه به آن لازم و ضروری است.
رییس پژوهشکده باستان‌شناسی گفت: به عنوان چهارمین مورد لزوم توجه به امر آموزش و به‌روزرسانی سرفصل دروس باستان‌شناسی همگام با پیشرفت‌های روز دنیا و بهره‌مندی از مطالعات میان‌رشته‌ای در باستان‌شناسی امری است که باید در بخش آموزش باستان‌شناسی ایران توجه ویژه‌ای به آن شود.
مرتضایی در این گردهمایی از استادان باستان‌شناسی ایران که در چند ماه اخیر آسمانی شده‌اند از جمله رضا مستوفی‌فرد و حمید خطیب شهیدی یاد کرد.
لطمه باستان‌شناسی ایران از کرونا و تحریم
بنا بر گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، علی دارابی ـ قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و معاون میراث‌فرهنگی کشور ـ نیز در همایش باستان‌شناسان جوان، در اهمیت علم باستان‌شناسی سخنانی را مطرح کرد و در ادامه گفت: وقوع انقلاب اسلامی و تغییر در روابط یکی از عرصه‌هایی را که به شدت مورد تأثیر قرار داد عرصه علمی باستان‌شناسی بود. بعد از قطع وابستگی فرهنگی، جامعه باستان‌شناسی ایران در چند دهه فعالیت، جزو گروه‌های سرآمد علمی کشور شد که تحقق شعار بی‌نیازی و قطع وابستگی به خارج از کشور را به اثبات رساند.
او افزود: وابسته نبودن به معنای تمایل نداشتن جامعه فرهنگی و باستان‌شناسی کشور به ارتباط و کار مشترک با گروه‌های علمی خارجی نیست، بلکه آنچه تغییر کرده بی‌نیازی مبنایی است. در عین این‌که می‌دانیم رشد و معرفی یافته‌های این حوزه و قرارگیری آن در چرخه دانش، ارتباطات زمینه‌ای و دوطرفه‌ای با جوامع علمی خارج از کشور را طلب می‌کند.
دارابی همچنین بیان کرد: در این دهه از خوداتکایی جامعه باستان‌شناس کشور، از استادان، متخصصان، به‌ویژه جوانان اندیشمند این حوزه انتظار می‌رود دایره گسترش گرایش‌های میان دانشی حوزه باستان‌شناسی را در لبه مرزهای دانش این حوزه بر پایه مواد فرهنگی موجود در این سرزمین رقم بزنند و با عبور از رویکرد محض در باستان‌شناسی و اتخاذ رویکرد کاربردی، پیوند مؤثرتری بین تلاش و دستاورهای این رشته و نیازهای جامعه امروز در شناخت و بهره‌گیری از منابع فرهنگی‌اش و استحکام بنیان‌های اجتماعی‌اش ایجاد کنند.
معاون میراث‌فرهنگی تاکید کرد: بر خلاف سده گذشته و در ادامه مسیر چند دهه اخیر، نوع رابطه جامعه باستان‌شناسی با دنیای پیرامونش تغییر کند و از تأثیر پذیری جهانی به سمت تأثیرگذاری به‌ویژه در سطح منطقه و در بین کشورهای حوزه فرهنگی ایران تغییر یابد و همگام با حوزه‌های پیش‌رو در عرصه فناوری، از تکنولوژی‌های روز در خدمت شناختِ هدفمند، بهره‌گیری کند تا ضرورت‌ها و نیازهای حفاظتی آثار و یافته‌ها به حداقل برسد.
دارابی همچنین بیان کرد: امیدواریم حضور و هم‌افزایی مؤثر نهادهای علمی و دانشگاهی در کنار پژوهشگاه میراث‌فرهنگی بتواند ایران را به پایگاه علمی باستان‌شناسی منطقه تبدیل کند.
ارسال نظر
