به بهانه خداحافظی صالح آبادی از بورس

سرانجام دامنه تغییرات در دولت یازدهم، به علی صالح آبادی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار رسید و این مدیر جوان بعد از بیش از 8.5 سال فعالیت در رأس بازار سرمایه کشور، با حکم وزیر اقتصاد، مسئولیت این بازار را به محمد فطانت فرد واگذار کرد.

 نام علی صالح آبادی، نخستین بار در سال 1384، در اوایل ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، به زبان‌ها افتاد. آن زمان، حسین عبده تبریزی به عنوان دبیرکل سازمان بورس اوراق بهادار تهران، مسئولیت بازار سرمایه کشور را برعهده داشت. با انتخاب محمود احمدی نژاد به عنوان رییس جمهور و پس از آن، رأی اعتماد مجلس به دانش جعفری به عنوان وزیر اقتصاد، عبده تبریزی از سمت خود کناره گیری کرد. با کناره گیری عبده تبریزی، گمانه زنی‌های رسانه‌ای درخصوصدبیرکل جدید سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران بالا گرفت و حتی نام محمد نهاوندیان نیز به عنوان گزینه نهایی تصدی این سمت، رسما اعلام شد، موضوعی که بعدا تکذیب و اعلام شد نهاوندیان این مسئولیت را نپذیرفته است.

تکیه یک جوان 28 ساله بر صندلی بورس

بازار گمانه زنی‌ها درخصوص سکاندار بازار سرمایه داغ بود که خبری دور از انتظار در رسانه‌ها منتشر شد: جوانی 28 ساله، دبیرکل بورس شد! علی صالح آبادی که در آن مقطع، مدیر تالار منطقه‌ای بورس کرج بود، حالا باید به عنوان بالاترین مسئول بازار سرمایه، ایفای نقش کند، آنهم در زمانی که بورس، در شرایط بحرانی به سر می برد و خارج کردن بورس از بحران، کار ساده‌ای نبود. انتشار این خبر، بازتاب‌های مختلفی در پی داشت و بسیاری از منتقدان دولت را به واکنش واداشت، تا جائیکه محمود احمدی نژاد نیز در حمایت از این انتخاب، رسما موضع گیری کرد و این جوان 28 ساله را شایسته ریاست بورس دانست.

شروع فعالیت صالح آبادی در سازمان کارگزاران بورس، همزمان بود با اول آذر 1384، سالروز تصویب قانون بازار اوراق بهادار. دبیرکل جوان و تیمش حالا باید علاوه بر اجرای قانون جدید که مهمترین بخش آن، تفکیک مقام نظارتی از اجرا و ایجاد ابزارها و نهادهای مالی جدید بود، اوضاع بورس را هم سر و سامان می دادند و تلاش می کردند تا شرایط بحرانی بورس را به تدریج بازیابی کنند.

دوران حدودا 9 ساله مدیریت صالح آبادی بر بازار سرمایه کشور، پر است از فراز و نشیب ها و رویدادهای تلخ و شیرین بسیار. از بحران اعتماد در بورس در اوایل ریاست جمهوری دولت نهم تا ابلاغ سیاست های کلی اصل 44 از سوی مقام معظم رهبری و ضرورت آماده سازی شرکت های بزرگ دولتی برای ورود به بورس. از بحران مالی جهانی در سال 2007 میلادی تا تغییر دولت ها و شوک های مختلف سیاسی و اقتصادی. از جامعه سهامداران سه میلیونی تا بیش از 7 میلیون سهامدار، با مطالبات متنوع و رسانه های متعدد که می توان از جمله رویدادهای مورد اشاره در این دوران نام برد.

با مروری بر کارنامه 8.5 ساله صالح آبادی، شاید بتوان اجرای قانون بازار اوراق بهادار و تفکیک نهاد ناظر بازار سرمایه از ارکان اجرایی، راه‌اندازی ابزارهای مختلف مالی، راه‌اندازی نهادهای مالی مختلف در بازار سرمایه، توسعه الکترونیک بورس، فراهم کردن قوانین و مقررات لازم برای گسترش بورس و توسعه فرهنگ سهامداری در کشور را از مهمترین اقدامات وی در بازار سرمایه کشور نام برد.

عملکرد صالح آبادی به عنوان یک مدیر ارشد اجرایی که در ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار، در دولت های نهم، دهم و یازدهم به فعالیت پرداخته است، قطعا بدون کاستی نیست. بازار سرمایه که دوران طلایی خود را در سال 1392 با بازدهی بیش از 100 درصدی سپری کرده و به گزینه ی اول سرمایه گذاری در کشور تبدیل شده بود، در دی ماه سال 1392 و بعد از مشخص شدن تصمیم دولت مبنی بر افزایش نرخ خوراک پتروشیمی هاو بهره مالکانه معادن روند ریزشی خود را آغاز کرد به طوری که سودهای کلان به زیان های هنگفت تبدیل شد و این روند به صورت مداوم تا مهر ماه امسال ادامه پیدا کرد تا جایی که سهامداران بورس به طور میانگین از ابتدای سال تاکنون 9 درصد زیان کردند.

از دیگر اتفاقات مهم دیگری که در دوارن ریاست صالح آبادی رخ داد حذف نام بورس تهران از فهرست جهانی بورس‌ها بود که این اقدام در راستای دولتی بودن بورس تهران رخ داد و تبعات زیادی را برای بورس داشت.

این اتفاق در حالی رخ داد که فدراسیون جهانی بورس‌ها که شامل بورس‌های معتبر دنبا بوده و یک نهاد رسمی بین‌المللی است که بورس‌های متشکل دنیا را تحت یک استاندارد و قواعد مشخص می‌پذیرد، اعضای این فدراسیون شامل موسسات مالی معتبر دنیا هستند که بخش بزرگی از دارایی‌های بازار‌های مالی دنیا را در اختیار دارند.بورس تهران نیز از سال 1992 میلادی با رعایت استاندارد‌ها و قواعد این فدراسیون به عضویت فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار درآمد و نام بورس تهران نیز هر ماه با انتشار گزارش آماری این فدراسیون منتشر می‌شد.

اما در اقدام تعجب برانگیز نام این بورس حذف شد که دلیل آن هم دولتی بودن بورس تهران ذکر شد به طوری که فدراسیون جهانی بورس ها معتقد بود که شورای عالی بورس و اعضای سازمان بورس کاملا تحت انتخاب وزیر امور اقتصادی و دارایی هستند و حتی رییس سازمان بورس نیز به عنوان معاون وزیر تلقی می‌شود، این درحالی است لذا این سازمان می گوید برای عضویت مجدد بورس تهران در این فدراسیون باید ساختار بازار سرمایه از حالت دولتی بودن خارج شود.

حال باید منتظر ماند و دید که فرد انتخاب شده که سکان بازار سرمایه را به دست گرفته می‌تواند با امیدواری در بین فعالان بازار سرمایه، رویکرد توسعه ای‌ بازار سرمایه در عرصه ملی و بین المللی را با شتاب بیشتری ادامه دهد.