عبور سیارک و دنباله‌داری که در ۱۴۰۰ خبرساز می‌شوند/رصد ابرماه‌های "توت‌فرنگی" و "صورتی"

عبور بزرگترین و سریع‌ترین سیارک از کنار زمین، مشاهده ۳ ابرماه در ماه‌های اردیبهشت، خرداد و تیر، بارش شهابی پرساوشی و عبور دنباله‌دار از کنار زمین از مهمترین رویدادهای نجومی ۱۴۰۰ است و رصدگران را به مشاهده این پدیده‌های نجومی دعوت می‌کند.

مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت‌وگو با ایسنا به بیان رویدادهای نجومی سال ۱۴۰۰ اشاره کرد و با تاکید بر اینکه با پایان سال ۱۳۹۹ با رویدادهای جذاب نجومی این سال خداحافظی کرده و به استقبال وقایع آسمانی در سال نو می‌رویم، گفت: به جز اکتشافات جدید سه ماموریت مریخی امریکا، چین و امارات که در بهمن ۱۳۹۹ به سیاره سرخ رسیده‌اند و در سال جدید خبرساز خواهند شد، اتفاقات پیش بینی نشده‌ای در پهنه آسمان ۱۴۰۰ رخ خواهد داد؛ اولین رویداد شاخص سال جدید، عبور بزرگترین و سریع‌ترین سیارک از کنار زمین است که در ساعت ۱۹:۳۳ شامگاه روز یکشنبه اول فروردین ماه ۱۴۰۰ سیارک ۲۰۰۱ FO۳۲ از ۵ برابر فاصله ماه تا زمین، از نزدیکی زمین عبور خواهد کرد.

وی با بیان اینکه فاصله این سیارک در شبانگاه اول فروردین از زمین حدود ۲ میلیون کیلومتر است، اظهار کرد: این جرم آسمانی تا ۳۱ سال دیگر به این اندازه به زمین نزدیک نخواهد شد. این سیارک حدود یک کیلومتر قطر دارد و علی رغم آنکه از ۹۷ درصد سیارک‌ها بزرگتر است، اما در مقایسه با سیارک‌های بسیار بزرگ، کوچک به حساب می‌آید.

مشاهده اَبَرماه در آسمان ۱۴۰۰

عتیقی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۰ با ۳ اَبَرماه (Supermoon)  مواجه هستیم، گفت: اولین آنها با توجه به اینکه در ساعت ۸ و ۳ دقیقه صبح روز سه‌شنبه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ ماه کامل می‌شود، در شب قبل یعنی دوشنبه شب، ماه کامل یک اَبَرماه به حساب می‌آید که با توجه به فصل بهار، بومیان امریکا آن را " اَبَر ماه صورتی" نامگذاری کرده‌اند.

وی طلوع دومین اَبَر ماه را در شامگاه چهارشنبه ۵ خرداد دانست و ادامه داد: در ساعت ۱۵ و ۴۴ دقیقه روز ۵ خرداد، ماه به وضعیت "ماه کامل" خواهد رسید. از آنجایی که این اَبَرماه با ماه گرفتگی در این شب همراه است، به آن " اَبَر ماه خونین" و یا "اَبَر ماه سرخ" نیز می‌گویند.

عتیقی یادآور شد: آخرین اَبَرماه سال ۱۴۰۰ پنج شنبه شب به تاریخ سوم تیر ماه قابل مشاهده است و ماه در ساعت ۲۳ و ۱۰ دقیقه این شب کامل خواهد شد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با تاکید بر اینکه بومیان امریکا به این اَبَرماه، " اَبَر ماه توت فرنگی" می‌گفتند، خاطر نشان کرد: در هنگام مشاهده اَبَرماه تغییر رنگ و یا شکل ماه را شاهد نخواهیم بود و این نامگذاری‌ها صرفا قراردادی است.

به گفته این محقق، اَبَر ماه در شرایطی ایجاد می‌شود که کره ماه ضمن رسیدن به وضعیت ماه کامل، در کمترین فاصله با زمین باشد و طبیعی است قطر آن قدری بزرگتر از دیگر ماه‌های کامل و درخشان‌تر از آنها خواهد بود.

عتیقی، بهترین زمان برای مشاهده و عکاسی از اَبَر ماه را لحظه طلوع و غروب آن دانست و یادآور شد: در این لحظه می‌توان با تلفیق با مناظر طبیعی از جمله کوه‌ها، درختان و یا حتی بناهای شاخص از اَبَرماه عکاسی کرد.

ماه گرفتگی‌ها و خورشید گرفتگی‌ها

وی تاکید کرد: در سال ۱۴۰۰، با دو ماه گرفتگی و دو خورشیدی گرفتگی مواجه هستیم که متاسفانه هیچ کدام از آنها در ایران قابل مشاهده نیستند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران، وقوع اولین ماه گرفتگی را در روز چهارشنبه ۵ خرداد ماه ۱۴۰۰ دانست که یک خسوف کامل است و ادامه داد: این پدیده در قاره استرالیا، جنوب شرق آسیا، غرب امریکای شمالی و جنوبی و قطب شمال قابل مشاهده بوده و اقیانوس‌های اطلس، آرام و هند جزو پهنه‌های آبی هستند که مشاهده ماه گرفتگی در آنها امکان پذیر است.

وی افزود: ۲ هفته پس از این خسوف، خورشید گرفتگی حلقوی روز پنجشنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۰ رخ می‌دهد و بدیهی است ماه در این زمان در اوج زمینی بوده و ۴۰۴ هزار کیلومتر با زمین فاصله دارد و ماه نمی‌تواند دایره خورشید را کاملا بپوشاند و کسوف حلقوی ایجاد می‌شود.

عتیقی اضافه کرد: این گرفت حلقوی در شرق کشور روسیه، غرب گرینلند و در کشور کانادا قابل رصد است و در شمال کشور امریکا، قاره اروپا، بیشتر مناطق روسیه و اقیانوس آرام، به صورت جزئی دیده می‌شود.

مدیر انجمن نجوم آماتوری با بیان اینکه سومین رخداد از این گروه، ماه گرفتگی جزئی است که شبانگاه پنجشنبه ۲۷ آبان و بامداد جمعه ۲۸ آبان رخ می‌دهد، گفت: این رخداد نجومی در بیشتر بخش‌های اروپا، بخش وسیعی از آسیا، استرالیا، شمال غرب افریقا، شمال و جنوب آمریکا همراه با اقیانوس‌های آرام، اطلس و هند به صورت جزئی قابل مشاهده است.

وی اظهار کرد: علاوه بر اینها، خورشید گرفتگی کامل شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ در جنوبگان و قطب جنوب مشاهده می‌شود و این گرفت در افریقای جنوبی به صورت جزئی دیده خواهد شد.

شهاب باران آسمان در سال نو

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با اشاره به بارش‌های شهابی ۱۴۰۰ توضیح داد: در میان بارش‌های شهابی سال ۱۴۰۰ به جز بارش "اتا دلوی" و تقریبا بارش‌های نیمه اول این سال و همچنین بارش‌های "جباری" در مهرماه، "اسدی" در اواخر آبان ماه و "دو پیکری" در آذرماه که متاسفانه با وجود نور ماه شرایط خوبی برای مشاهده ندارند و از سوی دیگر تعداد شهاب زیادی در این بارش‌ها قابل مشاهده نیست، دو بارش شهابی سال ۱۴۰۰ شرایط بسیار مطلوبی برای مشاهده خواهند داشت.

وی یکی از این بارش‌ها را بارش شهابی "پرساوشی" ذکر کرد که در میانه تابستان و در بامداد جمعه ۲۲ مرداد ماه ۱۴۰۰ به اوج خواهد رسید و گفت: با توجه به این که ماه در وضعیت هلال افزاینده است و قبل از نیمه شب قبل غروب خواهد کرد، بامداد جمعه تقریبا بدون حضور نور مزاحم ماه، مشاهده شهاب‌ها و به ویژه آذرگوی‌های این بارش امکان پذیر است.

عتیقی، دومین و آخرین بارش خوب سال ۱۴۰۰ را بارش "ربعی" و یا "کوادرانتی" دانست و افزود: این بارش در بامداد سه شنبه ۱۴ دی ماه ۱۴۰۰ تقریبا بدون حضور نور ماه و با ZHR ۱۰۰ شهاب در ساعت، شرایط خوبی برای مشاهده در سال جدید دارد.

دنباله‌داری که خبرساز می‌شود

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران ادامه داد: دنباله دار C/۲۰۰۱ A۱ و یا دنباله دار معروف "لئونارد" در سال ۱۴۰۰ خبرساز خواهد بود. این دنباله‌دار که در شبانگاه یکشنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۰ به کمترین فاصله با زمین می‌رسد، در شبانگاه دوشنبه ۱۳ دی سال آینده به کمترین فاصله با مهر تابان خواهد رسید و ممکن است قدر روشنایی آن ۵ و یا حتی به ۴ نیز برسد که شرایط بسیار مطلوبی برای مشاهده با چشم غیرمسلح خواهد داشت.

به گفته وی، این جرم نجومی یادآور دنباله‌دار با شکوه "نئووایز" در سال ۱۳۹۹ خواهد بود، بنابراین رصدگران خود را برای مشاهده دنباله‌داری زیبا آن هم با چشم در اواخر پاییز و اوایل زمستان ۱۴۰۰ آماده کنند.