نگاهی به پرونده شكنجه زندانیان توسط سازمان اطلاعات مركزی آمریكا

ایالات متحده آمریکا روزهایی بحرانی را می‌گذراند. انتخابات میان دوره‌ای کنگره این کشور و پیروزی حزب جمهوری‌خواه باعث بروز مشکلاتی در صحنه سیاست داخلی این کشور شده است. صدور احکام ناعادلانه توسط دستگاه قضایی و بروز اعتراض مردم این کشور به اعمال نژادپراستانه نیروهای امنیتی، بخش دیگری از این بحران است. انتشار خبر تهیه گزارش سنای آمریکا از شکنجه‌های انجام شده توسط سازمان اطلاعاتی این کشور، فصل تازه‌ای از این بحران را آغاز کرد.

از سال ۲۰۰۱ میلادی و وقوع حمله ۱۱ سپتامبر در نیویورک، «جرج بوش» رئیس‌جمهوری وقت ایالات متحده اعلام کرده است که آمریکا قربانی تروریسم است و با گروه‌های تروریستی در سراسر دنیا خواهد جنگید. این اظهارنظر بوش مقدمه‌ای بر سلسله عملیات نظامی و اطلاعاتی ارتش و سرویس‌های امنیتی آمریکا در کشورهای دیگر، به ویژه خاورمیانه شد. بازداشت‌های غیرقانونی گسترده‌ای در خاک آمریکا و کشورهای افغانستان و عراق صورت گرفت. اشخاص فقط به دلیل مظنون بودن به ارتباط با گروه‌های تروریستی، بدون هرگونه محاکمه بازداشت شده و مدت زمان نامعلومی در بازداشتگاه‌های مخفی موسوم به «نقطه های سیاه» در سراسر دنیا نگهداری می‌شدند.

انجام شکنجه‌های جسمی و روانی توسط نیروهای ارتش و سرویس اطلاعاتی آمریکا از سال ۲۰۰۱ میلادی در رسانه‌ها و محافل سیاسی مطرح شد. انتشار تصاویر آزار و اذیت زندانیان در زندان «ابوغریب» عراق در رسانه‌های جهان، رسوایی بزرگی به وجود آورد. رئیس‌جمهوری وقت آمریکا این‌گونه اعمال را در راستای مبارزه با تروریسم دانست و تمام زندانیان ابوغریب را تروریست‌های خطرناک معرفی کرد. در حالی که بر اساس رویه جدید ایالات متحده، مظنون بودن شخص به فعالیت‌های تروریستی برای بازداشت وی کافی بود و هیچ محاکمه‌ای صورت نمی‌گرفت.

زندان «گوانتانامو» در کوبا نیز، شاهد انجام این اعمال نسبت به زندانیان محبوس در خود بوده است. دولت آمریکا، فجایع صورت گرفته در این زندان را نیز در مسیر مبارزه با تروریست‌ها اعلام می‌کند.

انتشار این تصاویر و صحبت‌های سربازان بازگشته از جنگ باعث بروز مساله‌ای حاد برای حکومت آمریکا شد. «باراک اوباما» پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، دستور داد تا بازجویی‌های سازمان سیا متوقف شود. اوباما اقدام سرویس اطلاعاتی کشورش در شکنجه و بازجویی‌های خشن از مظنونان را خلاف قوانین آمریکا دانست. البته این کارهای سرویس امنیتی آمریکا هیچ‌وقت متوقف نشد.

رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا، هیچ صحبتی مبنی بر محکوم کردن اقدام‌های انجام شده مطرح نکرد و این اعمال را تلاش سران دولت قبلی برای جلوگیری از تکرار حادثه‌ای مشابه ۱۱ سپتامبر در کشورش دانست.

«کمیته اطلاعات سنای آمریکا» که مسئول تحقیق و تهیه گزارش از روند مبارزه با تروریسم از سال ۲۰۰۱ تا کنون است، گزارشی شش هزار صفحه‌ای تهیه کرده که به کلی محرمانه و غیرقابل انتشار است. نمایندگان دموکرات مجلس سنا، خلاصه‌ای ۴۷۰ صفحه‌ای برای انتشار آماده کرده‌اند که واکنش‌های متفاوتی در آمریکا به وجود آورده است.

در این گزارش، عملکرد جرج بوش و «دیک چنی» معاون اول وی، مورد انتقاد قرار گرفته است. روش‌های به کار گرفته شده توسط آنها ناکارآمد و منفی برآورد شده است که تا کنون نتوانسته قدم مثبتی در مبارزه با تروریسم بردارد. سیاست‌های اتخاذ شده توسط بوش پسر، آمریکا را وارد دو جنگ فرسایشی و اشغال بی‌ثمر از لحاظ مقابله با گروه‌های تروریستی کرد. انتقاد اصلی کمیته اطلاعات در این مورد است که با تمام تبلیغات و هزینه‌های انجام شده در این راه، گروه‌های تروریستی هنوز فعال بوده و از سال ۲۰۰۱ تا کنون بیشتر و قوی‌تر از گذشته شده‌اند.

آمریکا به عنوان کشور مدعی «حقوق بشر» رسوایی دیگری به بار آورده است. وجود شکنجه‌های جسمی و روانی مانند غرق مصنوعی، ضرب و شتم، محرومیت از خواب و تهدید به آزار بستگان در بازداشتگاه‌های مخفی آژانس اطلاعات مرکزی برای اعتراف‌گیری، خود به تنهایی موحب رسوایی این سازمان است. ناموفق بودن سیاست‌های اتخاذ شده در مبارزه با گروه‌های تروریستی نیز هر گونه توجیه را از عاملان این جنایات سلب می کند. زمانی که توجیهی برای اقدامی وجود نداشته باشد، افکار عمومی یک کشور آن موضوع را بر نمی‌تابد. آمریکا در حال حاضر در همین موقعیت قرار گرفته است.

«دایان فاینستاین» سناتور ایالت کالیفرنیا و رئیس کمیته تحقیق، معتقد است که شرایط کنونی آمریکا برای انتشار این گزارش آماده است و به این‌گونه اعمال پایان می‌دهد. شاید این سناتور آمریکایی تصور می‌کند که با مطرح شدن این گزارش در این برهه از زمان، ذهنیت مردم این کشور تغییر کرده و اعتراض‌ها پایان می یابد. اما رویكردهای نژادپرستانه و فراقانونی ریشه عمیقی در در سیاست‌های ایالات متحده دارد.

هم‌زمانی در مطرح شدن انجام شکنجه توسط سازمان سیا و تظاهرات مردم آمریكا علیه اعمال نژادپرستانه پلیس در قبال اقلیت‌های نژادی و برخورد خشن نیروهای گارد ملی با معترضان، بحران در این کشور را تشدید می‌کند. اغلب زندانیان محبوس در ابوغریب، گوانتانامو و بازداشتگاه‌های مخفی دیگر که شکنجه شده‌اند، از کشورهای خاورمیانه و دیگر کشورها هستند که بدون هیچ محاکمه و تفهیم اتهامی بازداشت شده و تحت شکنجه‌های جسمی و روانی قرار می‌گیرند. سرویس‌های امنیتی به خود این اجازه را می‌دهند تا مردم کشورهای دیگر را تحت این اتهام که تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا محسوب می‌شوند، مورد شکنجه و بازجویی غیرقانونی قرار دهند. این‌گونه اعمال نیز نمونه‌ای از سیاست‌های نژادپرستانه است و به طور قطع از چشم مردم آمریکا پنهان نخواهد ماند.

گزارش: محسن صالحی خواه