رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه تشدید تورم در ماه‌های اخیر به دلیل شوک ارزی است، گفت: از ابتدای سال تاکنون ۲۶.۵ میلیارد دلار صادرات و ۲۵ میلیارد دلار واردات انجام شده است که نشان از تراز مثبت یک و نیم میلیارد دلاری دارد.به گزارش شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید، عبدالناصر همتی دوشنبه شب با حضور در یک برنامه زنده تلویزیونی به تشریح وضعیت بازار ارز، قانون جدید چک و بررسی آخرین خبرهای حوزه بانکی پرداخت.
وی در آغاز درباره احتمال دستیابی به هدفگذاری تورمی انجام شده، افزود: بانک مرکزی هدفگذاری تورمی را براساس یکسری از متغیرها انجام داده و زمانی که این هدفگذاری انجام شد، نرخ دلار نیمایی ۱۷ هزار تومان بود با این حال هنوز پیش‌بینی می‌کنیم که در یکساله منتهی به خرداد سال ۱۴۰۰ که پایان دوره یکساله هدفگذاری خواهد بود، بتوانیم به تورم ۲۲ تا ۲۴ درصدی نزدیک شویم.
او ادامه داد: با روندی که بازار ارز در پیش گرفته و با اقدام هایی که انجام شده و اتفاقاتی که در رشد اقتصادی و تجارت خارجی در حال صورت گرفتن است، از این پیچ گذر خواهیم کرد.
رییس کل بانک مرکزی تاکید کرد: هدف اصلی ترامپ فروپاشی نظام اقتصادی ایران بود که به نتیجه نرسید و اکنون زمان به نتیجه رسیدن مقاومت مردم ایران است و متغیرهای اقتصادی نشان می‌دهند که روزها و ماه‌های بهتری را در پیش رو خواهیم داشت.
وی در ادامه درباره اخباری که از رسوب کالاهای اساسی در گمرک منتشر می‌شود، گفت: موضوع اینگونه که در رسانه‌ها مطرح می‌شود نیست و ماهانه ۳ میلیون تن کالا و از ابتدای سال، ۲۳ میلیون کالا از گمرک تخلیه شده است و این جریان ادامه دارد.
رییس کل بانک مرکزی تصریح کرد: کسانی که فکر می‌کردند دولت قصد حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را دارد جوسازی کردند و به بخشی از اهداف خود نیز رسیدند. این افراد کالاهای اساسی را اضافه‌تر از میزان برنامه‌ریزی شده وارد کرده‌اند.
او ادامه داد: بانک مرکزی برای سال ۹۹ معادل ۸ میلیارد دلار تعهد تامین ارز داشته که از این میزان ۵.۵ میلیارد دلار برای کالاهای اساسی و ۲.۵ میلیارد دلار برای دارو بوده است.
همتی با تاکید بر اینکه با توجه به محدودیت‌های ارزی پیش آمده برای کشور تامین ارز بیش از میزان برنامه‌ریزی شده امکان‌پذیر نیست، افزود: تاکنون که ۹ ماه از سال گذشته بانک مرکزی از ۸ میلیارد دلار تعهد خود، ۷ میلیارد دلار را تامین کرده است.
وی در ادامه با بیان اینکه علت کمبود کالاهای اساسی و افزایش قیمت آنها تنها ترخیص کالاها و تامین ارز نیست، گفت: ما در نظام توزیع مشکل داریم و همچنین در بخش‌های اجرایی مشکلاتی وجود دارد که مسئولان مربوطه تلاش می‌کنند این مشکلات را رفع کنند.
رییس کل بانک مرکزی ادامه داد: بسیاری از کالاهای اساسی با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد شده اما افزایش قیمت‌های زیادی در بازار داشته است برای مثال کنجاله با ارز دولتی وارد شده و باید پرسید اکنون چرا در بازار با این قیمت‌ها به فروش می‌رسد؟
وی همچنین درباره واردات اعتباری نیز گفت: بانک مرکزی اعلام کرده که با واردات اعتباری موافق است به شرط اینکه به محض موافقت بانک مرکزی کالا را وارد کشور کنند، اما واردکنندگان به جز دو شرکت که رقم بالایی هم نبوده است به ما اعلام نکرده‌اند.
رییس کل بانک مرکزی افزود: وقتی تضمین در خصوص ارز داده می‌شود باید به طور قطع وارد کشور شود و بانک مرکزی مخالفتی ندارد. از چند شرکت حدود ۵۰۰ میلیون یورو اعتباری قبول و سریع هم تاییدیه را صادر کردیم.
همتی ادامه داد: بانک مرکزی در حال حاضر وظایف بسیار مهمتری دارد که فشار سنگینی را نیز متحمل می‌شود بر همین اساس درخواست ما از دیگر بخش‌ها این است که کمک کنند. ما در خدمت تاجران و فعالان اقتصادی هستیم اما آنها هم شرایط ما را درک کنند.
او گفت: در حال حاضر مشکل کشور ریال و ارز است اما مدام گفته می‌شود که بانک مرکزی ریال و ارز تخصیص نمی‌دهد. بانک مرکزی از کجا بیاورد، باید چاپ کند؟
وی همچنین با اشاره به واردات بدون انتقال ارز افزود: با این روش مخالف هستیم اما به هر حال اجازه آن داده شده است که البته باید منشاء ارز به طور شفاف مشخص باشد. نکته مهم دیگر این است که واردات در مقابل صادرات با واردات بدون انتقال ارز بسیار متفاوت است.
به گفته رییس کل بانک مرکزی، مشکل رسوب کالاها در گمرک واردات بدون انتقال ارز نیست و در اینباره اطلاعات درستی ارائه نمی‌شود.
وی افزود: در اینباره ما بیش از یک میلیارد دلار تاییدیه صادر کردیم اما کالایی از گمرک خارج نشد چرا که برخی افراد کالاها را با تصور اینکه ارز گران می‌شود نگه داشتند، اما به هر حال بازار کنترل شد و نرخ ارز کاهش یافت.
همتی تاکید کرد: درباره ارتباط ثبت سفارش با بانک مرکزی وزارت صمت باید برآوردی از درآمدهای ارزی داشته باشد تا ثبت سفارش را متناسب با آن انجام دهند و مدیریت کنند. تقاضا باید کنترل شود.
رییس کل بانک مرکزی همچنین از صادرات ۲۶.۵ میلیارد دلاری و واردات ۲۵ میلیارد دلاری از ابتدای سال تاکنون خبر داد و گفت: خوشبختانه وضعیت تجارت از ابتدای سال بهتر شده و با تراز تجاری مثبت روبرو هستیم و این در حالی است که تراز تجاری تا یکی دو ماه پیش منفی بود و این امر نشان از روان شدن تجارت دارد.
وی افزود: در حال حاضر عرضه ارز در سامانه نیما بسیار مطلوب است. روزانه بین ۱۷۰ تا ۱۸۰ و گاهی ۲۰۰ میلیون دلار در سامانه نیما عرضه می‌شود که میانگین نرخ این ارز هم امروز ۲۵ هزار و ۴۰۰ تومان است که روند کاهشی دارد چرا که انتطارات تورمی کاهشی است.
همتی ادامه داد: بانک مرکزی در دو سال و نیم گذشته تحت شدید ترین تحریم ها اجازه نداد برای تامین کالاهای اساسی و دارو مشکلی ایجاد شود. ممکن است یکی دو کالا با مشکلاتی مواجه شده باشد که دلایل دیگری دارد و نمی‌خواهم وارد جزییات دلایل آن شوم. وقتی در جامعه اعلام می‌شود که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف خواهد شد طبیعتا شوکی به بازار وارد می‌شود و این سیگنال را می‌دهد که هر کسی کالا دارد، نفروشد.
وی در ادامه با تاکید براینکه همه دستورهای رییس جمهوری را دقیق و بدون دلخوری اجرا خواهیم کرد، گفت: من اجازه خروج سرمایه از کشور و واردات کالاهایی که ممکن است در اواویت کشور نباشد را نمی‌دهم.
رییس کل بانک مرکزی تاکید کرد: دوره ما جزو سخت‌ترین دوره های تاریخ انقلاب اسلامی است و اینطور نیست که برخی می‌گویند در این دوره بیشترین رشد نقدینگی را داشتیم.
همتی با اشاره به روند نقدینگی در ۲۰ سال گذشته، افزود: از مهر سال ۷۹ تا مهر سال ۹۹ رشد نقطه به نقطه در این سالها را بررسی کردیم که بر این اساس نمودار مورد بررسی ۳ قله دارد؛ نقدینگی ۳۹.۴ درصدی سال ۸۵، نقدینگی ۳۸.۸ درصدی سال ۹۲ و نقدینگی ۳۷.۲ درصدی در سال ۹۹ که میانگین رشد نقدینگی نیز ۲۷.۷ درصد است و انحرافاتی که در نمودار وجود دارد ناشی از اتفاق‌هایی است که به اقتصاد تحمیل شده است ضمن اینکه باید شرایط ارزی امسال و سال گذشته و فشارها را نیز در نظر بگیرید.
او ادامه داد: در مورد دیگر ۳ دولت بررسی شده که البته نگاه سیاسی نباید به این موضوع داشت چرا که مقایسه دولت‌ها نیست. از مرداد ۷۶ تا مهر ۸۳ حدود ۸۰ درصد رشد نقدینگی داشته ایم. از مرداد ۸۴ تا مهر ۹۱ حدود ۸۱ درصد رشد نقدینگی و مرداد ۹۲ تا مهر ۹۹ حدود ۸۳ درصد رشد نقدینگی بوده است. در تمام این دوره ها رشد نقدینگی به یک میزان بوده است؛ بنابراین نقدینگی یک مشکل ساختاری در کشور است و مربوط به دوره ما نیست.
رییس کل بانک مرکزی تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب کمک بسیار بزرگی به بانک مرکزی دارند و حمایت‌های خوبی از ما دارند. ایشان فرمودند در صورت کسری بودجه اولویت با اوراق و فروش سهام است و برای انتشار اسکناس نباید سراغ بانک مرکزی رفت، برهمین اساس ما امسال توانستیم خوشبختانه با مقاومتی که داشتیم رشد پایه پولی ۱۳ درصدی را ثبت کنیم.
او گفت: انتظارات تورمی کاهش پیدا کرده و پیش بینی می شود نرخ تورم نیز کاهش یابد. وی رشد نقدینگی را از ابتدای امسال تاکنون ۲۲ درصد اعلام کرد.
همتی در ادامه و در پاسخ به این پرسش که چرا برخی بانک‌ها هیچ نسخه‌ای از جدول بازپرداخت اقساط و وام را به مشتریان ارائه نمی‌دهند، افزود: من اصلا با این رویه موافق نیستم و خوشبختانه هفته گذشته در هیات عامل بانک مرکزی مجدداً برای ابلاغ تصویب شد که بانک‌ها ملزم به ارائه قرارداد تسهیلات به مشتریان خود هستند لذا اگر مردم در قراردادهای بانکی با مشکل مواجه شدند می‌توانند با سامانه ارتباطات مردمی بانک مرکزی تماس بگیرند و ما با هر بانکی که طبق مقررات اقدام نکرد، برخورد می‌کنیم.
وی همچنین با اشاره به برخی قراردادهای مشارکت از جمله ربح مرکب (بهره بر سود) افزود: با توجه به بخشنامه جدیدی که رییس قوه قضائیه ابلاغ کرده‌اند خیلی از این مسائل حل شده است و هماهنگی خوبی بین دادگاه‌ها و بانک مرکزی به عنوان مرجع رسمی رسیدگی به این قواعد شکل گرفته است، همچنین ما از اول سال ابلاغ کرده‌ایم که در این قراردادها، باید محاسبات بر مبنای عقود شرعی باشد و در غیر این صورت قرارداد باطل است.
رییس کل بانک مرکزی گفت: اگر مردم از این قراردادها نیز شکایتی دارند می‌توانند به سامانه ارتباطات مردمی بانک مرکزی ارجاع دهند و ما با بررسی پرونده اگر تخلفی ببینیم آن را برگشت می‌زنیم لذا بانک‌ها احساس زرنگی نکنند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره عملیات بازار باز و کنترل نرخ تورم افزود: شرایط آرمانی و ایده‌آلی با شرایطی که الان داریم متفاوت است. اگر همه مشکل ما تورم ناشی از نقدینگی بود سیاست‌ها و ملزومات مشخصی را می‌خواست اما اکنون با تورمی روبرو هستیم که ناشی از شوک عرضه است که برای مدیریت آن و مدیریت تقاضا تدابیر خاصی لازم است.
او با بیان اینکه همزمان با مشکل تورم ما مشکلات دیگری هم داریم، گفت: اولاً، در حال حاضر با مشکل ناترازی بانک‌ها مواجه هستیم که اگر نرخ سود را بالا ببریم ناترازی بانک‌ها بیشتر خواهد شد. دوماً باید از بازار سرمایه مراقبت کنیم چرا که در شرایط امروز برای توسعه اقتصاد ما مهم است.
همتی مورد سوم را منوط به خروج از رکود دانست و افزود: برای تسهیلاتی که باید در سال جدید ارائه کنیم ابتدا باید از رکود خارج شویم چرا که نمی‌توانیم در شرایط رکود، نرخ سود را خیلی بالا ببریم.
رییس کل بانک مرکزی تصریح کرد: بنابراین ما این را درک می‌کنیم که مساله کنترل تورم مهم است اما شرایط اقتصاد کشور ما، ما را مجبور کرده است که یک سیاست بینابینی را به اجرا بگذاریم، در حین حال ما سیاست عملیات بازار باز را کماکان در دستور کار داریم و در داخل همان دامنه، دامنه نرخ سود بین بانکی را بین ۱۰ تا ۲۲ درصد نگه داشته‌ایم و ممکن است پایین‌تر هم بیاید.
وی افزود: زمانی که نرخ سود بین بانکی ۸ درصد بود، یک استثنا بود چرا که دلایل متعددی داشت که یکی از آن شوک ناشی از شیوع کرونا بود ضمن آنکه آثار نقدینگی‌های سال قبل، با تسهیلات کرونایی امسال به ناگهان باعث شد که بانک‌ها با مازاد منابع روبرو شوند که همین درصد سود بین بانکی را کاهش داد.
همتی ادامه داد: پس از این سود بین بانکی به حالت سابق بازگشته و الان در شرایطی هستیم که مدیریت نرخ سود بین بانکی را ادامه خواهیم داد.
رییس کل بانک مرکزی تاکید کرد: باید بپذیریم که ما باید با رکود ناشی از تحریم مبارزه می‌کردیم که هدفش ابرتورم در اقتصاد ایران بود. ما نه تنها جلوی ابرتورم را گرفتیم بلکه از نابودی تولید نیز جلوگیری کردیم و شاهد هستیم که تولید در حال رونق گرفتن است و ابرتورمی هم که اوایل سال تصور می‌شد با انفجار نقدینگی و تضعیف بالای پایه پولی رخ می‌دهد، اتفاق نیفتاد.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی در رویکرد خود دیدگاه‌های کارشناسان را مد نظر قرار می‌دهد و همه مسائل در کمیته نقدینگی مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد، افزود: یک کار بسیار مهمی که برای کنترل نقدینگی تصویب کرده‌ایم، محدودیت‌های مربوط به ترازنامه بانک‌ها است که از هفته آینده به طور جدی اجرایی خواهد شد.
رییس بانک مرکزی همچنین در پاسخ به این پرسش که با وجود آرامشی که در ماه اخیر در بازار ارز شکل گرفته است، پیش بینی شما از آینده این بازار چیست؟، گفت: از نظر من شرایط در بازار ارز خوب است و بهتر خواهد شد.
وی افزود: با وجود اینکه متغیرهای مختلفی مثل شوک‌های سیاسی و شوک‌های روانی که عواملی برون‌گرا هستند، در بازار ارز تاثیر می‌گذارد اما چیزی که از درون من اطلاع دارم این است که من اطمینان دارم که این روند، روند خوبی خواهد شد و چنانچه می‌بینیم انتظارات تورمی کاهنده است و به ما می‌گوید این انتظارات در بازارهای مختلف به آرامش بیشتری خواهند رسید؛ شما صبر کنید انشاالله شرایط بهتر خواهد شد.
همتی همچنین درباره بازگشت ارزهایی که ایران از کشور کره جنوبی طلب دارد، گفت: در پستی (یادداشت) که من امروز گذاشتم کاملا توضیح داده شد که ما یک ماه معطل کره جنوبی بودیم. کره گفت ما از اوفک آمریکا اجازه گرفته‌ایم که ارزهای شما را به سوئیس منتقل کنند چون کره ای ها وقتی بخواهند پول را منتقل کنند حتماً باید u_tern را طی کنند یعنی ابتدا باید به آمریکا برود و از آمریکا حواله شود. ما از کره ای‌ها تضمین خواستیم که آمریکایی ها پول ما را بلوکه نکنند چون که به آنها اطمینان نیست.
رییس بانک مرکزی درباره تامین ارز برای خرید واکسن کرونا با بیان اینکه ما نمی‌توانیم اجازه بدهیم که پول‌هایمان بلوکه شود، افزود: صندوق بین‌المللی پول هم قول‌هایی داده است که برای هزینه‌های کرونا به ما پول داده شود اما تا جایی که من اطلاع دارم آنها هم جرات ندارند و آمریکا اجازه نمی‌دهد که با اینکه حرف از استقلال شان می زنند اما همگی تنها حرف بوده است و اصلاً نتوانستند کاری انجام بدهند.
او ادامه داد: پس برای جذب ارز برای واکسن کرونا، از طریق صندوق بین المللی پول هم فعلا امکان پذیر نیست چون آمریکا فشار زیادی بر مدیریت صندوق بین المللی پول دارد بنابراین راه‌های دیگری را شروع می‌کنیم که این راه‌ها هم به صورت رسمی است.
همتی در واکنش به این برداشت که برخی گفته‌اند چطور می‌توانید کالا وارد کنید ولی واکسن را نمی‌توانید، تصریح کرد: چون این امر از طریق مراکز رسمی در حال انجام است. سازمان جهانی باید آن را تایید کند. ما از نظر ارزی مشکلی نداریم، مشکل ما انتقال ارز است چرا که همه باید مجوز اُفک را دریافت کنند اما تا الان آمریکایی‌ها مقاومت کردند و اجازه ندادند، اگر همین فردا به ما بگویند آماده شده ما به لحاظ پرداخت هیچ مشکلی نداریم و همین فردا حواله می‌کنیم.
وی همچنین درباره اینکه در شورای عالی بورس مصوب شد که نظام بانکی به دارندگان سهام عدالت، کارت اعتباری بدهد اما این امر اجرایی نشده است، گفت: این قانون اجرایی شده است و ما دستورالعمل آن را هم داریم اما برخی بانک‌ها آن را انجام نداده اند با این حال من از بانک ها پرسیدم خیلی تقاضای زیادی حتی در بانک‌های مهم ما که این کار را اجرایی کرده‌اند، وجود نداشت.
همتی درباره دلیل عدم استقبال مردم از اعتبار سهام عدالت، افزود: ما که نمی‌توانیم به مردم بگوییم زوری وام بگیرند چرا که مردم می‌خواستند سهامشان را بفروشند البته الان هم مشکلی وجود ندارد و مصوباتی در شورای بورس داشتیم که کمک کننده است.
رییس کل بانک مرکزی درباره این مصوبات تصریح کرد: اولاً سرمایه صندوق‌های درآمد ثابت را بالا بردیم و حداقل قابلیت خرید سهام عدالت را تا پنجاه درصد افزایش دادیم و تکالیفی را شورای بورس گذاشته است که انشالله کمک می‌کند.
همتی ادامه داد: پروژه سنگین ادغام بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح یکی از خواسته‌های رهبر معظم انقلاب بود که با عنایت ایشان و همچنین با کمک ستاد نیروهای مسلح، همکاری خوب بانک سپه و همکاری همکاران ما در وزارت اقتصاد پیش رفت و ما توانستیم این پروژه بسیار عظیم بانکی را انجام دهیم که در تاریخ بی سابقه است.
وی درباره عظمت این اقدام افزود: این ۵ بانک با حدود نزدیک به ۳۰۰۰ شعبه، ۳۰ هزار پرسنل و ۲۰۰ هزار میلیارد تومان منابع ادغام شدند و تمام مشکلات آنها حل شد.
همتی گفت: در روزهای آینده بانک قوامین ادغام خواهد شد و آخر آذرماه نیز بانک انصار ادغام خواهد شد و پایان آذرماه پرونده این بانک‌ها بسته خواهد شد و همه تابلوها، بانک سپه می‌شود.
وی تاکید کرد: به نظر من یکی از مهم‌ترین کارهای بانک مرکزی این پروژه بود و توفیق خوبی حاصل شد و همکاران من در حوزه مرکزی برای آن بسیار زحمت کشیدند.
رییس کل بانک مرکزی همچنین درخصوص فعالیت بازار متشکل ارزی ایران با تاکید بر اینکه این بازار در حال حاضر فعال است و هیچ مشکلی ندارد، افزود: در بازار متشکل ارزی روزانه بین ۳ تا ۵ میلیون دلار در حال مبادله و تامین اسکناس در این بازار در حال انجام است.
همتی گفت: امروز نرخ ارز در بازار متشکل هم خیلی خوب و مناسب بود و از نرخی که در بازار مطرح می کنند پایین‌تر بود. معاملات در این بازار خیلی روان در حال انجام است. تعداد قابل توجهی هم صرافی در این بازار در حال فعالیت هستند.
