عبدی: وزارتخانه‌های نیرو، نفت و ارتباطات در دولت روحانی موفقتر بوده‌اند / نهادها و گروه های سیاسی با یکدیگر ستیز می کنند نه رقابت / مهم ترین دستاورد دولت برجام بوده / چیزهایی که درباره برجام می گویند، علتش این است که سیاست برجامی در ادامه به درستی اجرا نشد

ماه هاست تمام تمرکز انتقادات و حملات بابت وضعیت داخلی کشور متوجه دولت است. وضعیتی که البته بعد از انتخابات امریکا و تغییر نسبی در افق پیش روی مسائلی چون تحریم های این کشور علیه ایران، رنگی جدی تر هم به خود گرفته است. مقامات مختلف دولت بارها تاکید کرده اند که منتقدان و مخالفانشان در بیان اعتراضات خود متغییر «تحریم» را که به قول رئیس جمهوری در دور جدید خود یک «جنگ اقتصادی تمام عیار» است  نادیده می گیرند و فراموش می کنند همین دولت اقتصاد کشور را در فاصله سال های ۹۲ تا ۹۶ و خصوصا بعد از برجام چگونه اداره کرد.عباس عبدی، تحلیلگر اصلاح طلب در گفت وگو با «ایران»اکثر زیرساخت ها در دولت روحانی بهبود پیدا کرد. تاکید دیگر او این است که نهادها و گروه های سیاسی با یکدیگر ستیز می کنند نه رقابت وی می گوید : قطعا می توانیم این را بپذیریم که فضای رسانه های عمومی متمرکز روی نقاط ضعف است و حتی در حال برجسته تر کردن و بزرگ تر کردن آن نقاط است. این موضوع قابل اذعانی است.
 
آقای عبدی این روزها بروز برخی مشکلات و گرفتاری ها برای مردم و تلاش برای رفع آنها به دغدغه نهادها و طیف های مختلف سیاسی تبدیل شده است. از یک سو به بهانه همین مشکلات شاهد حملات گسترده به دولت هستیم و از سویی دیگر دولت هم معتقد است که تحریم ها و کرونا شرایط کشور را به این وضعیت رسانده است. قبل از ارزیابی ادعاهای هر دیدگاه بفرمایید در یک ارزیابی کلی، شرایط عمومی کشور و چشم انداز و افق هایی را که پیش روی ما وجود دارد چگونه می بینید ما امروز در چه وضعیتی هستیم و به کجا حرکت می کنیم؟

وقتی می خواهیم درباره شرایط عمومی کشور صحبت کنیم باید بین دو سطح ارزیابی عینی و ذهنی تفاوت قائل باشیم. اگر بخواهیم یک خودکار را ارزیابی کنیم، نتیجه ارزیابی عینی تقریبا چیزی است مشابه همان ارزیابی ذهنی. ولی ارزیابی مردم از وضعیت جامعه به هیچ عنوان این طور نیست؛ ارزیابی ذهنی ممکن است بسیار متفاوت از ارزیابی عینی باشد. نه فقط متفاوت بلکه شاید بسیار پراکنده هم باشد. یعنی اینکه هیچ ارزیابی مشترک ذهنی از جامعه وجود نداشته باشد، به دلیل فقدان ارتباطات و گفت و گو، به دلیل تفاوت منافع یا فقدان منافع مشترک و نیز فقدان آزادی و شفافیت برای گفت و گو ما نتوانیم ارزیابی مشترکی پیدا کنیم و اصلا مجال و فرصت آن را نداشته باشیم. بنابراین آنچه که در ارزیابی جامعه مهم است در درجه اول این است که بکوشیم ارزیابی ذهنی ما به سمت اشتراک و وحدت نظر نسبی برود. اما می شود گفت که متاسفانه درباره جامعه ایران فاقد چنین ارزیابی هستیم و هر کسی چیزهایی می گوید و من هم مانند بقیه. ترجیح چندانی بین این ارزیابی های گاه متعارض نیست و چون کمتر گفت و گو می کنیم و به تفاهم نمی رسیم و زمینه های رسیدن به تفاهم نیز کمتر وجود دارد. یعنی این زمینه ها بیشتر بر اساس نفرت، بدبینی و سوء ظن بنا شده است.

 درباره شرایط کلی جامعه ما می شود گفت که از نظر عینی نقاط مثبتی در حوزه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دارد و همچنین نقاط ضعف کاملا برجسته و مشهودی هم هست. البته در عرصه عمومی این نقاط ضعف هستند که بیشتر برجسته می شوند و مورد توجه قرار می گیرند. نقاط مثبت آن عموما به دلایلی که قابل توضیح است، مسکوت گذاشته می شوند. اما به نظر من اگر بخواهیم یک مشخصه برجسته که همه اینها را پوشش می دهد، توضیح بدهیم آن نقطه افزایش شکاف بین انتظارات و امکانات است. یعنی مردم ایران از یک طرف انتظاراتشان بحق و به دلیل انباشت در طول دوره های زمانی مختلف، بالا رفته است و از یک طرف دیگر امکانات برای پاسخ دادن آن پایین بود اکنون پایین تر هم آمده است. این شکاف الان بسیار برجسته و عمده شده است. این وضعیتی خطرناک است. انتظارات به دلیل دسترسی بیشتر به رسانه های آزاد، شبکه های مجازی، فراگیر شدن گفتمان هایی که درباره گذشته شکل گرفته است، انباشت مطالبات و انتظارات پاسخ داده نشده و خیلی مسائل دیگر، بشدت افزایش یافته است. در آن طرف امکانات هم بشدت در حال کاهش است. نمونه روشن همین است که می بینید ما حدود ۳۰ درصد رشد منفی در دهه ۹۰ داشته ایم. اگر این را به نسبت سرانه حساب کنیم مساله برجسته تر است. این وقایع تاسف باری که در عرصه عمومی می بینید که هر روز فیلم های آن منتشر می شود، دست به دست می چرخد و به اطلاع عمومی می رسد، مورد انتظار مردم نیست. این حد از فقر، نابرابری و بی عدالتی برای جامعه ما قابل پذیرش نیست. بنابراین شاید مهم ترین وجه توصیفی جامعه که به نظر من وجود دارد همین شکاف انتظارات و امکانات و کمیت و کیفیت پایین بهره مندی های ما از زندگی است.

منظورم از «ما» در اینجا کل مردم است که برای برخی این شکاف کمتر و برای برخی خیلی بیشتر است. هنگامی که این ویژگی کنار ویژگی دیگری قرار می گیرد که آنها هم اهمیت دارند. این ویژگی دوم فقدان چشم انداز مثبت و وجود ناامیدی و خستگی است. یعنی درست است که این شکاف وجود دارد اما نکته مهم این است که هیچ کسی نیست که چشم انداز امیدبخشی برای کاهش آن ارائه کند، یا نتوانسته عرضه کند یا مجال عرضه اش وجود ندارد. بنابراین بیشتر به نظر می رسد تلفیق این دو عامل موجب خستگی جامعه هم می شوند. خستگی مردم یک امر بسیار واضحی است.
برخی در داخل معتقدند که وجود بخشی نارضایتی ها از شرایط موجود، ناشی از تبلیغات رسانه های داخلی و خارجی و تاثیر آن بر تصور عمومی است. شما این نظر را چقدر واقع بینانه می دانید؟

 قطعا می توانیم این را بپذیریم که فضای رسانه های عمومی متمرکز روی نقاط ضعف است و حتی در حال برجسته تر کردن و بزرگ تر کردن آن نقاط است. این موضوع قابل اذعانی است. مثلا حتی بدتر از این، یک اتفاق اگر در ایران رخ دهد آن را منفی تلقی می کنند و اگر همین اتفاق جای دیگری بیفتد مثبت تلقی می شود. من دیدم اخیرا هواپیمایی را نشان می دادند که بار واکسن چینی را به برزیل می برد، برخی زیرش کامنت گذاشته بودند بیایید ببینید، چیزهای خوب چینی ها برای دیگران است و بدبختی هایش برای ما. می شود حدس زد که اگر همین هواپیما به ایران آمده بود و بار واکسن آورده بود، زیر عکس این را می نوشتند و می گفتند واکسن شان را آورده اند روی ما آزمایش کنند. این فضای منفی نوعی خودویرانگری است. من هم به این وضع انتقادات جدی دارم. هر چند نقاط منفی ما بیشتر از مثبت است اما قطعا نقاط مثبتی هم قابل شناسایی هستند و واقعیت این است که نباید چشم خود را بر این نقاط ببنیدم، چرا که این احتمال وجود دارد که بر اثر بی توجهی این نقاط هم از دسترس ما خارج شوند. بنابراین شاید این حد از نقد و منفی بینی منطقی نباشد اما از آن طرف هم نمی توان آن را تخطئه کرد. یک حکومت حق ندارد بگوید چون نسبت انتقادات و نگاه منفی منطقی نیست آن را نادیده می گیرم و قضاوت ها را بیخود می دانم، چرا که آنچه که واقعیت دارد همان چیزی است که دارد در ذهن مردم اتفاق می افتد و یکی از مهم ترین واقعیت های امروز ما همین نگاهی است که در مردم وجود دارد و انتظاراتی که دارند و تصوری که درباره شرایط می کنند. باید برای پاسخ دادن به این یک فکر منطقی کرد و نباید گفت چون منطقی نیست بگذار هر چه می خواهند بگویند و هر چه می خواهد بشود.
این شرایط محصول چیست و چقدر در یک ارزیابی واقع بینانه امکان خروج از آن را داریم؟

من فکر می کنم بخش عمده ای از آن محصول این است که وقتی نمی خواهیم سطحی از مشکلات را بپذیریم و برای بخشی منطقی و عینی از انتظارات مردم پاسخ درست و مطلوب بدهیم، سطح بیشتری از مشکلات و انتظارات هم بر ما بار می شوند. بگذارید یک مثال بزنم؛ اگر جامعه به طور کامل آزاد باشد ممکن است که ده تا انتقاد به سیستم بکند. وقتی جامعه این ده تا انتقاد را می کند احتمالا چهار یا پنج تای آن رد می شود، سه چهار تای آن متعادل می شود و دو سه تای آن هم باقی می ماند که باید بپذیرد و اصلاح کند. خب این روال خیلی معقول و منطقی است و به نفع سیستم هم هست که برخی را رفع کند و برای خود جای دفاع به وجود بیاورد. اما وقتی که اجازه داده نشود که به این موضوعات پرداخته شود، چه اتفاقی می افتد؟ اتفاقی که می افتد این است که هر ده تا و بلکه بالاتر از آن را افکارعمومی به عنوان مساله و ایراد واقعی می پذیرند، چون می گویند وقتی سیستم اجازه نمی دهد راجع به این مسائل صحبت شود حتما ایرادی وجود دارد. به همین دلیل است که در نظام اطلاع رسانی بسته، مردم مدام منفی تر و منفی تر نگاه می کنند و بدبینی ها بیشتر می شود.  بنابراین به نظر من هیچ چاره ای نداریم جز اینکه یک فضای باز در جامعه و رسانه ها و خصوصا رادیو و تلویزیون به وجود بیاید که مردم راجع به هر چیزی بتوانند حرف بزنند و گفت و گو کنند. با وضع موجود این رسانه امکانی نیست که جلو برویم. ما هر خط قرمزی که بگذاریم رسانه های دیگر به آن می پردازند و هیچ محدودیتی هم ندارند. آن وقت شما که نمی توانید آثار این پرداختن ها را در افکارعمومی نادیده بگیرید. پس بهترین حالت این است که فضای گفت و گو باز شود و وقتی آدم ها بتوانند حرف خود را بزنند، حتی نقاط ضعف و اشتباهات داوری آنها به صورت خودکار مشخص می شود. اگر ما با صدای یواش در دل خودمان آواز بخوانیم حس می کنیم که صدایمان خیلی خوب است، اما وقتی همین صدا بلندتر می شود کم کم متوجه می شویم این صدا ممکن است حتی چقدر بد باشد. آزادی عرصه عمومی هم همین است؛ خیلی از کسانی که اجازه ندارند حرف شان را بزنند و منتشر کنند فکر می کنند حرف های جدی دارند. در حالی که وقتی به عرصه عمومی بیایند همه اینها کنار می رود و عیار آن مشخص می شود و می بینیم چند حرف جدی معدود و محدود بیشتر نمانده است. یکی از دلایلی که می بینیم در ایران در عرصه عمومی حرف های بی ربط و بدون استدلال زیاد گفته می شود، همین است که این مواضع در رسانه های عمومی به نقد و چالش کشیده نمی شوند. می بینیم حرف های بی ربط زیاد است اما چون اینها در رسانه رسمی مطرح نمی شود، بنابراین در آنجا به چالش هم کشیده نمی شود و با یک موضع مظلوم نمایانه خود را بر حق جلوه می دهد.
مساله دیگر در این خصوص، جایگاه و موقعیت این انتقادات و اعتراضات به شرایط کشور در منازعات و رقابت های سیاسی داخلی است؛ به نظر شما چقدر از حجم تقصیری که متوجه دولت و عملکردآن  می شود، منصفانه است؟

دولت در ایران امکانات و عملکردهایی دارد. شاید بسیاری توجه نکنند که در منطقه ما، ایران یکی از کشورهایی است که زیرساخت های بسیار قدرتمندی دارد. زیرساخت انرژی، آب، برق، راه، ارتباطات، زیرساخت های امنیتی و همه اینها حداقل در سطح منطقه وضعیت قابل قبولی دارند، حتی با وجود تحریم های زیاد این زیرساخت ها خوب عمل می کنند و خیلی از کشورهای دیگر اساسا در این زیرساخت ها فقیرتر از ما هستند. بنابراین باید به این نکات توجه کنیم؛ مثلا اخیرا من یکی دو مورد را پیگیری کردم که در مورد آب در سیستان و بلوچستان بود. باید گفت قطعا وضعیت آب در سیستان وبلوچستان مطلوب نیست و بی تردید موارد تاسف آوری هم دارد. نه فقط در سیستان و بلوچستان بلکه در برخی از جاها هم مشکلات عدیده ای داریم که این گونه است اما وقتی آمارها درباره آب رسانی پایدار را می بینیم باید اذعان کنیم که خیلی از پیشرفت ها هم قابل توجه هستند و با ادامه این وضعیت و روند، دیر یا زود مشکلات آنجا خیلی کمتر خواهند شد. مطابق آمارهای رسمی روستاییان دارای آب پایدار در ۸ سال گذشته از حدود یک میلیون نفر به حدود ۸ میلیون نفر رسیده است. البته همان تعداد قابل توجهی که از داشتن آب پایدار محروم هستند بیشتر در معرض رسانه و اطلاع رسانی قرار می گیرند و تا حدی قابل فهم هم هست، یا مثلا در گازرسانی یا مخابرات هم همین طور است. درست است در جاهایی برخی دانش آموزان دسترسی به اینترنت ندارند و درصد زیادی نمی توانند آن طور که نیاز دارند استفاده کنند، اما آن طرف هم موضوع این است که می دانیم وضعیت مخابرات و ارتباطات در این مملکت چگونه بوده و الان چطور شده است.

شاید توسعه اینترنت اگر نبود به هیچ وجه امکان آموزش از راه دور ممکن نمی شد. بنابراین نباید فقط یک سمت را ببینیم. اما مشکل اصلی که وجود دارد این است که دولت ها نمی خواهند حداقلی از ایرادات را بپذیرند و بنابراین تمام ایرادات به آنها بار می شود. مشکل دیگری که در دولت اصلاحات در حداقل خود بود در دولت های ایران دیده می شود این است که می خواهند خودشان از خودشان دفاع کنند و طالب این هستند که از آنها تعریف شود. حال آنکه دولت ها باید خواهان نقد و حضور و اظهارنظر دیگران باشند، اینجاست که اعتماد به نفس آنها دیده می شود. منتقدان منصف وقتی بدون دغدغه انتقاد می کنند، در جای خودش هم بلد هستند دفاع کنند. اساسا جاهایی دفاع از حکومت ها اثر دارد که همراه با نقد هم باشد چون افکار عمومی اینها را متوجه می شوند. این نگاهی که به رسانه در سیستم کشور وجود دارد، باید اصلاح شود.
اساسا عملکرد دولت در مجموعه شرایطی که ما داریم، به معنای جمیع امکانات و تنگناهای کشور را چطور می بینید؟ آیا این عملکرد آنگونه که مخالفان روایت می کنند، واقعا هیچ زاویه قابل دفاعی ندارد؟

ارزیابی عملکرد فقط این نیست که یک سری شاخص ها را بیاوریم و بگوییم بهبود پیدا کرده است. همه دولت ها یک سری شاخص های اینچنینی دارند. ارزیابی عملکردها مبانی مختلفی دارد که ما باید یکی از آنها را انتخاب کنیم. یکی از این مبانی مبتنی بر چیزهایی است که به سیستم داده شده و چیزهایی است که سیستم به عنوان خروجی گرفته شده است. عین ماشین که وقتی یک لیتر بنزین به آن می دهیم، محاسبه می کنیم و می بینیم چند کیلومتر رفته است. یک ماشین ممکن است ۱۰ کیلومتر برود، یکی ۱۵ کیلومتر و یکی هم ۲۰ کیلومتر. بنابراین راندمان اینها متفاوت است در حالی که ورودی بنزین آنها ثابت است. اینکه به یک ماشین ده لیتر بزنیم بدهیم و ۱۰۰ کیلومتر برود معنی اش این نیست که نسبت به ماشینی که به آن یک لیتر بنزین داده اید و ۲۰ کیلومتر رفته، بهتر است. مشخص است که ماشین اولی بنزین بیشتری گرفته.

شاخص دیگر که بسیار مهم است ارزیابی بر اساس شعارهاست. هر دولتی که سر کار می آید یک سری شعار می دهد و براساس آنها ارزیابی می شود که البته باید شرایط کلی هم در ارزیابی نادیده گرفته نشود. اما در مجموع من شخصا فکر می کنم بسیاری از وزارتخانه های زیرساختی ما در مقایسه با بقیه موفق بوده اند. به طور مشخص وزارتخانه های نیرو، نفت و ارتباطات. دلیلش هم این است که هنوز متاسفانه به صورت دولتی بهتر کار می کنیم تا بخش خصوصی. زیرساخت های لازم را سیستم برای بخش خصوصی فراهم نمی کند و به همین دلیل می بینید اوضاع وزارت صمت خوب نیست. به خاطر اینکه بخش خصوصی آنجاست. اتفاقا مشکل ما این است در جاهایی که بخش خصوصی باید فعال و خلاق باشد، حضور جدی نداریم. البته موفقیت وزارتخانه های زیرساختی اهمیت هم دارد. به هرحال وضعیت برق، آب، مخابرات، انرژی، راه و نظایر اینها کم و بیش یک حداقلی از امکانات را در اختیار جامعه ایران قرار می دهد که جا دارد به آن توجه شود. جالب است که بخشی از تحریم ها به همین دلیل علیه ایران اعمال نمی شود مثل فروش انرژی به عراق.
همچنین فکر می کنید زمینه یا انگیزه این نوع نگاه چیست؟ آن را محدود به یک گرایش تحلیلی در قبال مسائل کشور می دانید یا اینکه فراتر از آن، قصدی آگاهانه بر مبنای منافع جناحی و گروهی را دخیل در آن می دانید؟

واقعیت همان طور که گفتم این است که ما هنوز تبدیل به یک موجود و ملت واحد نشده ایم؛ مثل یک جمعی که اختلاف داریم، رقابت داریم اما در مقابل دشمن خودمان منسجم هستیم باید عمل کنیم. این یکی از ایرادهای ساختاری ماست که اجازه داده نشده  افراد و گروه ها و همه ملت بدون استثنا ذیل یک چتر ملی منافع مشترکی را تعریف و در آن چارچوب با هم رقابت کنند؛ نمونه کوچک آن مذاکرات با غرب است؛ هر موقع یک گروه حاکم بوده می خواسته مذاکراتی را انجام دهد، گروه بیرونی اصطلاحا توی کاسه اش گذاشته. وقتی جای اینها هم عوض شده باز همین روال بوده. به خاطر این است که ما با هم رقابت نمی کنیم، ستیز می کنیم؛ در تصمیمات اساسی سعی نمی کنیم فراجناحی عمل کنیم. یادم هست وقتی امریکا به عراق حمله کرد، اولا سعی کردند این کار را فراجناحی انجام دهند. حمله به عراق را بوش انجام داد اما خیلی از دموکرات ها هم حمایت کردند.  بعد هم که با بحران مواجه شدند یک کمیته دو حزبی تشکیل دادند تا این موضوع را رسیدگی کنند و ببینند اشکال کار کجا بوده؛ یعنی نیامدند یک کمیته حزبی تشکیل دهند و به جناح دیگر بتازند. خب این کمک می کند که نظرات به هم نزدیک شود، اما ما اصلا چنین چیزهایی نداریم و بدتر اینکه اصلا به آن فکر هم نمی کنیم. این فاجعه بار است و همه جریان های سیاسی ما اینگونه رفتار می کنند. به همین دلیل معتقدم که این یکی از مشکلات مهم جامعه ماست که نیروهای سیاسی باید برای آن فکری بکنند.
طبیعی است که در بحران مشکلات، اذهان عمومی متوجه مشکلات است و موفقیت ها کمتر دیده می شود. شما مهم ترین دستاوردهای دولت روحانی را چه می دانید. چرا این دستاوردها دیده ، یا درباره آنها صحبت نمی شود؟

من انتقادات خودم را درباره دولت آقای روحانی دارم و بارها آنها را تکرار کرده ام ،اما فکر می کنم مهم ترین دستاورد این دولت برجام بوده و این چیزهایی که درباره برجام می گویند هم به نظرم ناشی از خود برجام و موفقیت آن در گام های اول نیست، علتش این است که سیاست برجامی در ادامه به درستی اجرا نشد؛ به دلیل اختلافاتی که در داخل داشتیم این سیاست به طور کامل و منسجم جلو نرفت و البته آمدن ترامپ هم مزید بر علت شد، اما من معتقدم اگر حتی ترامپ هم نبود برجام با وجود برخی سیاست های داخلی و اختلاف نظرهای بنیادینی که دیدیم، به بن بست می رسید؛ در سطح کلان درباره سوال شما می توانم به همین موضوع اشاره کنم، اما در سطح جزئی تر آن معتقدم اکثر زیرساخت ها در این دولت بهبود پیدا کرده و این به رغم وضعیتی است که کشور در آن گیر افتاده است. همچنین مسیر برخی شاخص های اقتصادی مثل اشتغال، از وضعیت فاجعه بار هشت سال قبل از این کشور جدا شد و وضعیت بهتری پیدا کرد؛ کمک هایی که به طبقات پایین، بازنشسته ها و مستمری بگیران شد و مهم تر از آنها بهبود نسبی حقوق کارگران به نسبت گذشته موضوع مهمی است.

این را چگونه اثبات می کنیم؟ اگر نسبت رشد حداقل حقوق کارگران با نرخ تورم را مقایسه می کنیم این امر روشن می شود.  در دولت احمدی نژاد این نسبت بشدت افت کرد و افزایش حقوق کارگران به طور مستمر از تورم کمتر بود و در این دولت حتی تا سال ۹۷ این روند مثبت بود اما خب در دو سال اخیر مجددا اوضاع بد شده که دلیل آن هم افزایش رقم تورم است؛ آن را هم می دانیم که چقدر سیاست های ترامپ علیه ایران در آن دارای نقش است، اما در حوزه زیرساختی مثل برق، انرژی و مخابرات به رغم همه ضعف های موجود می دانیم که رشدهایی هم داشته ایم؛ در آموزش عالی، آموزش و پرورش و حتی سیاست خارجی به غیر از برجام، موفقیت زیادی نداشتیم چون دخالت در این حوزه ها هم عموما فراتر از دولت انجام می شود. نکته دیگر هم اینکه می توانیم بگوییم زیرساخت های حضور بخش خصوصی زیاد فراهم نشده، البته در بخش کشاورزی وضع بهتر بوده. آخرین اقدام دولت هم درباره همسان سازی حقوق بازنشستگان گام بسیار مهمی بود که برداشته شد.    

تنها نیروی واقعی، نیروی مردمی است که در هر مبارزه و نبردی به کار آمده و اینک این مردم اند که با همدلی و تقویت همدیگر در برابر ویروس اسرار آمیز مقاومت خواهند کرد.کرونا روز به روز پیشروی می کند و به پیکر جامعه ضربات سنگینی می زند و ممکن است این پیشروی تدریجی ذهن ما را خسته کرده و خود را عادی بنمایاند. به همین خاطر، بتدریج مقاومت مردم ضعیف شده و دیگر مانند روزهای اول شیوع کرونا خود پیگیر تعطیلی و کنترل رفتار اجتماعی نباشند. هر چند این موضوع را پزشکان و مدیران ارشد نظام بهداشتی گوشزد می کنند، اما طولانی شدن کرونا آن را به مزمن شدن و روزمره شدن تبدیل کرده و بتدریج حساسیت بالای مردم در برابر خود را وارونه ساخته است.از سویی ممکن است عاری بودن برخی خانواده ها و سبک بودن بیماری یا درمان و مقاومت بدن افراد، حس بیگانگی با بحران را ایجاد کرده و با استعاره «به من چه» مانع شکل گیری همبستگی اجتماعی در برابر اهریمن شده باشد. اما این بیماری سهمناک ممکن است هر آن تاب برداشته و به هیچ کس و زیر هیچ سایه بان امنی مجال تنفس ندهد. کرونا مانند حاکمان توتالیتر، همه را مسخ می کند و ملت را به صورت نفر به نفر و خانه به خانه به مسلخ می برد.لذا جامعه ایرانی برای تقویت مقاومت ملی در برابر این بیماری بشدت به بازیابی و نوسازی حساسیت خود در برابر این ویروس نیازمند است، چرا که کرونا در اثر فلج کردن حساسیت جامعه و عادی شدن در ذهن مردم همه خانواده های تنهای ایرانی را به یک اندازه تهدید می کند. اما اگر احساس هم خانوادگی و خویشاوندی ملی تقویت شود، مرگ هر یک از اعضای جامعه ایرانی همچون مرگ عضو اصلی خانواده محسوس خواهد بود.از این رو اگرچه پروتکل های رسمی اعلام می شود و دولت گاهی با انعطاف و گاهی به اجبار روند بیماری را مدیریت می کند اما در واقع این خود جامعه است که می تواند به صورت خودگردان و با رعایت پروتکل ها و برنامه های بهداشتی خود را از گزند ویروس و خطرات آن مصون نماید.
تقلیل دادن کلیت این مشکلات به عملکرد دولت از نظر شما در ساحت های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی چه آثاری خواهد داشت؟

اگر از نظر عموم مردم نگاه کنیم تفکیکی بین اجزای مختلف حکومت نمی گذارند. درست هم همین است. مردم در آخر ماجرا با یک حکومت طرف هستند نه یک دولت و مجلس و قوه قضائیه منفک از هم. همه اینها با هم هستند. مشکل این است که اینها داخل خودشان همدیگر را رقیب می بینند و حواسشان هم نیست وقتی همدیگر را می زنند از نظر مردم این نیست که یک بخشی دارد بخش دیگر را می زند، چون در چشم مردم حکومت یک موجود واحد است. مثال می زنم؛ شما خانواده من را یک خانواده واحد می بینید و اگر رقابت و اختلاف داخلی وجود دارد، آن را به حساب نمی آورید. یا یک کشور خارجی همه ما را یک ملت می بیند و با ما به عنوان یک پدیده برخورد می کند گرچه ما در داخل خودمان اختلاف وجود داشته باشد. اما این اختلافات نباید کلیت وحدت و وجود این پدیده را مخدوش کند. در ایران به دلیل ضعف نهادهای سیاسی و غیرمسئولانه رفتار کردن کنشگران این وضعیت به شکل فاجعه باری وجود دارد و شما می بینید بخش عمده ای از تضعیف این نهادها توسط خودشان صورت می گیرد. حتی در درون خودشان هم این مساله قابل ملاحظه است. بنابراین فکر می کنم این مشکلی است که اتفاقا حکومت باید بیشتر به آن بپردازد تا ببیند برای حل آن چه باید بکند.

منبع: ایران