جدیدترین داده‌های ماهواره‌ای درباره گسل شمال تهران

رییس اداره ژئودزی و ژئودینامیک سازمان نقشه‌برداری کشور بیشترین نرخ حرکت مربوط به گسل "زندان-میناب" را ۱۱ میلی‌متر در سال دانست و گفت: پس از آن گسل تبریز با ۷ میلی‌متر در سال، عشق آباد با ۶ میلی‌متر در سال و مشا با ۱.۵ تا ۲ میلی‌متر در سال قرار دارد.

به گزارش ایسنا دکتر حمیدرضا نانکلی امروز در وبینار "نقشه برداری نوین با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای"، سازمان نقشه برداری را مرجع کلیه فعالیت‌های مرتبط با نقشه‌ برداری دانست و افزود: اداره ژئودزی و ژئو دینامیک این سازمان در این راستا برنامه‌هایی را در دستور کار قرار داده است که با استفاده از فناوری‌های مختلف از جمله فناوری ماهواره‌ای اجرایی می‌شود.

وی با بیان اینکه ماهواره‌های مورد استفاده در مدارهای با ارتفاع پایین و بالا است، اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۱۰۰ ماهواره در مدارهای مختلف وجود دارد که با ارسال سیگنال‌هایی به سطح زمین با استفاده از گیرنده‌های GNSS دریافت و پردازش‌هایی بر روی آن انجام می‌شود و از این طریق به داده‌های مربوط به موقعیت‌های زمینی دسترسی پیدا می‎کنیم.

نانکلی، با تاکید بر اینکه این داده‌ها در تهیه نقشه‌ها کاربردهای وسیعی دارند، ادامه داد: بر این اساس تاکنون ۱۳۵ ایستگاه دائمی GNSS در کشور راه اندازی شده است که با استفاده از داده‌های آن ها می‌توانیم اقدام به مطالعات جا به جایی پوسته زمین، پیش نشانگرهای زلزله و تعیین ریسک مناطق لرزه خیز کنیم.

وی بررسی پارامترهایی چون حرکت پوسته زمین، تغییر شکل گسل‌ها، فرونشست‌ها، فرو لغزش‌ها و آتشفشان را از دیگر کاربردهای داده ایستگاه‌های GNSS نام برد و اظهار کرد: ایران از نظر ساختاری در میان صفحه عربی و اوراسیا قرار دارد که در مرز آن راندگی اصلی البرز به طول ۱۳۰۰ کیلومتری قرار گرفته است.

رییس اداره ژئودزی و ژئودینامیک سازمان نقشه‌برداری کشور با تاکید بر اینکه بیشترین زمینلرزه‌های کشور در مرز این دو صفحه رخ می‌دهد، یادآور شد: نرخ حرکت گسل‌ها با استفاده از GPS محاسبه می‌شود که این نرخ از ۱۶ میلی‌متر تا ۲۲ میلی‌متر از غرب به شرق در حال افزایش است که علت آن چرخش زمین نسبت به طول جغرافیایی است.

وی تاکید کرد: به دلیل فشار پلیت عربی به پوسته ایران، در گسل‌ها شکستگی ایجاد می‌شود که بر اثر اصطکاک انرژی در آنها انباشته و پس از مدتی این انرژی در قالب زلزله آزاد می‌شود.

نانکلی، مناطق حاشیه زاگرس، پهنه البرز، بلوک لوت و ناحیه فرورانشی مکران را از مناطق لرزه خیز کشور نام برد و افزود: عمق زلزله‌ها در کشور ۱۵ تا ۲۰ کیلومتری است، ولی این عمق در منطقه مکران بیشتر است ضمن آنکه زلزله‌های بزرگی ایجاد می‌کند که این زلزله‌ها منجر به سونامی می‌شوند.

وی آخرین زلزله مکران را متعلق به سال ۱۹۴۵ دانست.

رییس اداره ژئودزی و ژئودینامیک سازمان نقشه‌برداری کشور خاطر نشان کرد: بر این اساس ایستگاه‌های مختلفی را راه اندازی کردیم و این ایستگاه‌ها به صورت آنلاین اطلاعات را به ما ارسال می‌کنند تا مورد پردازش قرار گیرند.

نانکلی با اشاره به نرخ حرکت گسل‌های کشور، یادآور شد: بیشترین نرخ حرکت مربوط به گسل "زندان-میناب" با ۱۱ میلی‌متر در  سال است، پس از آن گسل تبریز با ۷ میلی‌متر در سال، عشق آباد با ۶ میلی‌متر در سال و مشا با ۱.۵ تا ۲ میلی‌متر در سال قرار دارد.

وی با اشاره به نرخ حرکت گسل شمال تهران، توضیح داد: علی‌رغم ایجاد ایستگاه‌هایی در پیرامون این گسل، ولی تاکنون هیچ نرخ حرکتی برای این گسل ثبت نشده و حالت قفل شدگی دارد و به نظر می‌رسد تجمع لرزه‌ای در این گسل ایجاد شده؛ از این رو هیچ لغزش دستگاهی از این گسل به ثبت نرسیده است.

وی اضافه کرد: بر اساس اطلاعات ماهواره‌ای که به دست آمده، در گسل مشا به سمت فیروزکوه و در منطقه کرمان-راور تنش زیادی مشاهده می‌شود.

نانکلی با اشاره به وضعیت لرزه زایی منطقه مکران، توضیح داد: در این منطقه زلزله‌های خاموش مشاهده می‌شود، به این معنی که به طور خاموش و نامحسوس زلزله‌هایی در مدت یک هفته تا ۳ ماه رخ می‌دهد، بدون آنکه ما آنها را احساس کنیم.

رییس اداره ژئودزی و ژئودینامیک سازمان نقشه‌برداری کشور تغییر رفتار آتشفشان‌ها را از دیگر کاربردهای فناوری فضایی در حوزه پایش زلزله دانست.