آیا داعش سبب نزدیکی ایران و مصر به هم می‌شود؟

جام جم آنلاین نوشت: تابو و قفل روابط ایران و مصر بیش از آنکه ناشی از اختلافات گفتمانی باشد، ساخته دست بازیگران میانی این روابط است، با این حال تهدیدهای تروریستی جاری در منطقه، زمینه همکاری های موثری را به ویژه در زمینه امنیت منطقه ای بین تهران و قاهره به وجود آورده است.
جواد ارشادی نویسنده مطلب افزوده است: «هر گاه پرچم های سیاه را دیدید ، در خانه های خود بنشینید و به این گروه ها کمک نکنید.» این بخشی از بیانیه اخیر دانشگاه الازهر مصر در استناد به حدیثی از علی بن ابیطالب (ع) است که نسبت به خوارج جدید (داعش) و خطر آنان برای جهان اسلام هشدار می دهد.

بر اساس گزارش رسانه های مصری، قرار است روز 28 نوامبر (7آذرماه 93) عده ای از معترضان مصری با بالا گرفتن قرآن در شهرهای مصر راهپیمایی کنند اقدامی که الازهر مصر آن را تکرار فتنه خوارج بعد از جنگ صفین و شبیه واقعه ای می دانند که در مقابل علی بن ابیطالب (ع) یکی از فتنه های صدر اسلام را رقم زد.
الازهر مصر در بیانیه ای با محکوم کردن چنین اقدامی در ادامه از فتنه خوارج زمان (داعشی ها) با استناد به حدیثی منتسب به حضرت علی (ع) می پردازد که تصریح کرده است: صاحبان پرچم های سیاه وفادار به هیچ عهد و پیمانی نیستند . مردم را به حق فرامی خوانند ولی خودشان بهره ای از حق ندارند. اسامی صاحبان پرچم های سیاه، کنیه است... هر گاه پرچم های سیاه را دیدید ، در خانه های خود بنشینید و به این گروه ها کمک نکنید.»

*مصر پیشتاز حمایت از عراق در مقابله با داعش

صرفنظر از صحت چنین تعابیری، نزدیکی فکری بسیاری از اندیشمندان مصری در دانشگاه الازهر و غیر آن به دیدگاه های شیعی امری انکارناپذیر است.

چند ماه پیش بود که دارالافتای مصر و همچنین دانشگاه الازهر بلافاصله بعد از صدور فتوای جهاد با گروه تروریستی داعش از سوی آیت الله سیستانی و مرجعیت شیعی عراق، در اولین واکنش ها از این فتوا استقبال کردند و چند ساعت بعد از آن عبدالفتاح السیسی رییس جمهور مصر با حمایت از دولت عراق در مبارزه با تروریست های داعش از آمادگی کشورش برای همکاری با بغداد برای دفع شر تروریسم در این کشور خبر داد.

نیمه مهرماه گذشته بود که سامح شکری، وزیر خارجه مصر در مصاحبه ای با روزنامه الحیات در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل ضمن تاکید بر نقش موثر و تجربه های گرانسگ ایران در مبارزه با تروریسم، خواستار مشارکت ایران در تلاش های بین المللی برای مقابله با داعش شد.

*مصر در محاصره تروریسم

اکنون این خود مصر است که گرفتار تهدیدهای امنیتی جدید از سوی گروه هایی در دو سوی مرزهای خود شده است که به تروریست های داعش ابراز وفاداری کرده اند.

«ولایت سینا»؛ این نامی است که جماعت موسوم به انصار بیت المقدس پس از اعلام گروه تروریستی داعش در نوار صوتی منتسب به ابوبکر البغدادی برای بیعت با گروه های فعال در سایر کشورها برای خود انتخاب کرده است تا این بار مصر درگیر سناریوهای امنیتی جدیدی شود؛ سناریوهایی که از چند روز پیش با اتفاقات کم سابقه امنیتی در این کشور کلید خورده است.

همچنین هفته پیش، گروه تروریستی داعش توانست شهر درنه لیبی در 200 کیلومتری سواحل جنوب اروپا و در نزدیک مرزهای مصر را اشغال کند.

ظاهرا داعش، این بار کمر به تجزیه مهمترین کشور حال حاضر عربی و یکی دیگر از دشمنان تاریخی اسرائیل بسته است. در این میان به نظر می رسد مسئولیت طرف های واقعی مبارزه با تروریسم در منطقه برای ممانعت از تکرار سناریوهای سوریه و عراق به دست گروه های تکفیری و به نفع رژیم صهیونیستی در مصر از همیشه سنگین تر است.

تمام این اتفاقات حاکی از ضرورت شکل گیری ائتلاف یا پیمانی منطقه ای برای مقابله با تهدیدهای تروریستی موجود است. واقعیت این است که ایران و مصر زمینه های همگرایی و پتانسیل های همکاری مناسب را دارا هستند و تنها جای اراده های سیاسی برای ورود به فصل جدید و رونق روابط دو کشور خالی است.

*مصلحت برتر در روابط تهران- قاهره

برای مصر، موضوع تهدیدهای تروریستی جدی تر از هر زمان دیگری و از این رو، درک ضرورت همکاری های منطقه ای بسیار حیاتی به نظر می رسد.

واقعیت این است که مساله تروریسم برای مصر حتی پیش از ظهور داعش نیز با حساسیت وی‍ژه ای دنبال می شد تا جایی که برخی رسانه های مصری در جریان عزل محمد مرسی از ریاست جمهوری این کشور به دست نظامیان، این موضوع را مطرح کردند که بازیگران غیر اخوانی صحنه سیاسی و امنیتی مصر از محمد مرسی به دلیل قطع روابط کشورشان با سوریه و حمایت از براندازی سخت بشار اسد ناراحت بودند، زیرا می دانستند اگر تروریسم جاری در سوریه با براندازی اسد فرصت تنفسی بیابد قطعا به مصر نیز سرایت خواهد کرد و منطقه را در آشوب فرو خواهد برد.

صحیح است که روابط ایران و مصر همواره بازیگران مخل و موثری را مانند عربستان و اسرائیل در میانه دیده است، اما مقام های مصری یکبار برای همیشه باید با شجاعت منافع بلند مدت مصر و ضرورت رفع تهدیدهای موجودیتی و امنیتی مانند گروه های تروریستی را به ملاحظات رایج ترجیح دهند.

قاهره این تناقض مشکوک را به خوبی می فهمد که انصار بیت المقدس (شاخه داعش در سینای مصر) با هدف اعلامی حمایت از فلسطینی ها و مبارزه با اسرائیل تشکیل شد، اما در عمل پیکان تیز حملات خود را متوجه مصر و ارتش آن کرد وعلنا مانیفست خود را از اسرائیل ستیزی به جنگ علیه ارتش مصر تغییر داد.

این نیز قابل فهم است که عربستان کمک های میلیاردی خود را به سوی مصری ها گسیل کرده و پادشاهی سعودی قطعا حضور ایران را در مناسبات منطقه ای جدید با محوریت تهران-قاهره نخواهد پسندید، اما اینجا یک مصلحت بزرگتر هدایتگر روابط ایران و مصر خواهد شد؛ مصلحتی (همکاری در مبارزه با تروریسم) که یقینا نادیده گرفتن آن بسیار تهدیدزاتر از نادیده گرفتن برخی مناسبات سنتی است؛ مناسباتی که روابط تهران و قاهره را بدون هیچ دلیل توجیه کننده ای صرفا به خاطر نگرانی برخی طرف های منطقه ای مانند ریاض و تل آویو تبدیل به تابویی ناشکستنی کرده است.