سه پیشنهاد برای کنار آمدن با کرونا

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم علی شکوری راد؛عضور کمیته کرونای بیمارستان سینا نوشت:

همزمان با افزایش موارد انجام تست تشخیصی کرونا و واقعی‌تر شدن آمارها که عدد مبتلایان روزانه را بالاتر نشان می‌دهد به نظر می‌رسد در طی روزهای گذشته آمار واقعی مبتلایان و درنتیجه فوتی‌ها واقعاً افزایش یافته است و این موضوع بر نگرانی‌ها افزوده و در ستاد ملی کرونا موجب بروز اختلاف نظر شده است. این اختلاف نظرها ناشی از اختلاف منظر نسبت به معضل کرونا است. کرونا فعلاً هست و خواهد بود و پس از بیش از شش ماه از پیدایش و شروع آن هنوز تقریباً در همان نقطه اول هستیم و هیچ چشم انداز روشنی در افق پیش رو برای شکست آن وجود ندارد؛ نه دارویی برای آن پیدا شده است و نه واکسنی.

 با این حال تجربیات علمی و عملی افزوده و ارزیابی از این ویروس روز به روز دقیق‌تر شده است. شاید اگر این دانش و تجربه از ابتدا وجود داشت تصمیم‌های بهتری در همان وقت گرفته می‌شد. تصمیمات روزهای اول برای مواجهه با یک بیماری ناشناخته بود اما امروز تا حدی ویروس و بیماری ناشی از آن، شناخته شده است.

 حالا صورت مسأله این است که ما با یک ویروس مواجه هستیم که در شرایط عادی قابلیت سرایت آن بالاست و فعلاً دارو برای درمان آن و واکسن برای پیشگیری از ابتلای به آن وجود ندارد. این ویروس اگر چه می‌تواند کشنده باشد ولی اکثر مبتلایان بدون دخالت پزشکی بهبود می‌یابند و در موارد شدید که بیماران دچار تنگی نفس می‌شوند مهم‌ترین و مؤثرترین خدمت پزشکی به آنان کمک تنفسی با اکسیژن و در موارد شدیدتر با دستگاه ونتیلاتور است. اغلب مبتلایان با انجام قرنطینه در خانه و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و مراقبتی، از جمله تغذیه مناسب و استفاده پیاپی از نوشیدنی‌های گرم بخوبی درمان می‌شوند و بیماری را به دیگران نیز منتقل نمی‌کنند.
این صورت مسأله، امروز هست. فردا هست. یک ماه دیگر هست و احتمالاً شش ماه و یکسال و چند سال آینده هم هست. بنابراین برخلاف روزهای اول که تصمیمات بزرگتری نسبت به اندازه مسأله گرفته شد تا این اطمینان ایجاد شود که برای پوشش دادن بحران اولیه کفایت دارد و در اقدامات احتیاطی کم گذاشته نشده است، اکنون باید اندازه و ابعاد تصمیمات به اندازه واقعی معضل نزدیک‌تر باشد تا قابلیت تداوم داشته باشد. مهم‌ترین عاملی که در شرایط حاضر می‌تواند ابعاد این معضل را کوچک و کوچک‌تر کند میزان آگاهی مردم از ویروس و بیماری ناشی از آن و در نتیجه مشارکت آنان در رعایت اصول بهداشتی و مراقبتی برای جلوگیری از انتشار آن است.
زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی موجود و مجموعه کادر درمانی و مراقبتی کارآمد و کافی و نیز همکاری و همراهی همه جانبه مردم موجب شد که دولت بتواند تا اینجای کار یعنی چهارماه پس از شیوع بیماری، در مدیریت آن موفق ظاهر شود. اما به نظر می‌رسد دیگر نباید موضوع را بحران دانست بلکه باید آن را جزئی از واقعیت جاری و مدیریت آن را در عداد برنامه دولت برای اداره کشور قلمداد کرد. باید با کرونا ساخت و با آن کنار آمد. کرونا یکی از صدها بیماری مبتلا‌به بشر است و از نظر علمی یکی از تشخیص افتراقی‌ها در هنگام بروز علائم است. البته با این توجه که می‌تواند بسیار مسری و خطرناک باشد.

پاشنه آشیل مدیریت مواجهه با کرونا برآورد غیرواقعی معضل آن است. غفلت از ابعاد و بیش برآوردی معضل، هر دو مهلک هستند.

نگرانی و التهاب ناشی از شیوع بیماری در وادی امر و ناشناخته بودن آن فشار زیادی را بر مسئولان وارد کرد تا تصمیمات فراگیر و حداکثری بگیرند. مجالی هم برای حوزه‌بندی و تفویض اختیار به مقامات محلی نبود. خوشبختانه و به هر حال با هر هزینه‌ای بحران تا حد زیادی مهار شد.
اما چه باید کرد؟

با پیش‌بینی وضعیت امروز، اینجانب قبلاً در دو یادداشت با عنوان اصلی «کنار آمدن با کرونا» نکاتی را بازگو کردم. اکنون به نظرم می‌رسد ستاد ملی مبارزه با کرونا بهتر است به موارد زیر نیز توجه کند:

یک - آموزش سازمان یافته مردم برای کنار آمدن با کرونا به صورتی که میزان سرایت و ابتلا به حداقل برسد. برای این منظور باید از همه امکانات رسانه‌ای و تبلیغی استفاده کرد. مهم‌ترین و فراگیرترین امکان صداوسیما است. ستاد ملی مبارزه با کرونا همان طور که برای همه جا تصمیم می‌گیرد باید برای صداوسیما نیز تکلیف تعیین کند. پیام‌های بهداشتی صوتی و تصویری باید توأم با ابتکار و خلاقیت و به‌صورت جذاب و اثرگذار به مردم منتقل شود. صرف پیام‌های کلامی رسمی و به‌صورت مصاحبه و میزگرد کفایت نمی‌کند. این پیام‌ها باید برای همه گروه‌های سنی و همه فرهنگ‌ها و مشاغل به‌صورت جداگانه طراحی شوند.

به جای امر و نهی‌ هایی که گاهی برای آنها لحن ترساننده به‌کار می‌رود و درنتیجه درمقابلشان مقاومت صورت می‌گیرد و نوعاً اثر قابل دوام ندارند باید از تغییرات اصلاحی در سبک زندگی، کار و معاشرت سخن گفت و برای آن از لحن ایجابی و مشارکت جویانه استفاده کرد و خود مردم را در ارائه پیشنهادات و اتخاذ تصمیمات سهیم کرد.

به گمان من اگر چه صداوسیما نیز در آگاهی بخشی نسبت به بیماری کرونا سهم قابل ملاحظه‌ای داشته است ولی باید اذعان کرد که نقش خود مردم و کادر درمان با استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بسیار برجسته‌تر بوده است. حال باید از صداوسیما خواست تا همه ظرفیت خود را به میدان بیاورد و در این جهت در اختیار برنامه ستاد ملی مبارزه با کرونا قرار دهد.

دو- اغلب افراد مبتلا به کرونا نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارند و می‌توانند در منزل قرنطینه شوند تا خودبه خود بهبود یابند. این مبتلایان تقریباً نیاز به دارو هم ندارند چون حقیقتاً دارویی هم هنوز برای آن وجود ندارد. تعدادی از بیماران که دچار افت اکسیژن خون می‌شوند نیاز به ماسک اکسیژن پیدا می‌کنند و برای این منظور در بیمارستان بستری می‌شوند. بسیاری از تخت‌های بیمارستانی برای سرویس دادن به این بیماران اشغال شده‌اند. این موضوع موجب می‌شود که سایر بیماران از دسترسی به تخت بیمارستانی برای مداوا باز بمانند. بدیهی است این اشکال را نمی‌توان برای مدت طولانی که اکنون حادث شده است تحمل کرد. در ابتدا توجه بسیاری به بیماران بدحال شد و اغلب تخت‌های آی سی یو به بیماران کرونایی اختصاص یافت و این وضعیت همچنان در مناطق قرمز ادامه دارد و در سایر مناطق هم معضل بزرگی برای ارائه خدمات درمانی به سایر بیماران است.

دولت حمایت شایسته‌ای از شرکت‌های دانش بنیان کرد تا با تولید دستگاه ونتیلاتور نیاز به این دستگاه برای بیمارانی که در آی‌سی‌یو نیاز به کمک تنفسی دارند برآورده شود.  خوشبختانه اعلام شده است که اکنون مازاد تولید نیز وجود دارد و قادر به صادر کردن آن هستیم. به نظر من گام بعدی دولت باید حمایت از ساخت دستگاه‌های اکسیژن ساز خانگی باشد. چنانچه این دستگاه‌ها به تعداد کافی موجود باشند بسیاری از بیماران که فقط نیاز به ماسک اکسیژن دارند می‌توانند در خانه قرنطینه شوند و ازاین دستگاه‌ها استفاده کنند و با اکسیژن سنج‌های کوچک موجود کنترل شوند و به این ترتیب تخت‌های بیمارستانی خواهند توانست به سایر بیماران مستحق، خدمات درمانی ارائه کنند. برای تسهیل این امر شرکت‌های خدمات پزشکی می‌توانند این دستگاه‌ها را به بیماران اجاره بدهند و برای کاهش هزینه بیماران، این خدمت مشمول بیمه درمانی شود.

سه - با توجه به اینکه حالا حالاها کرونا هست، برای نظارت بر رعایت بهداشت و دستورالعمل‌ها در اماکن عمومی باید به فکر ایجاد پلیس مقابله با کرونا بود. برای این کار علاوه بر کارمندان و کارشناسان این بخش می‌توان از نیروهای داوطلب از جمله هلال احمر، دانشجویان و... استفاده کرد.