چرا اروپا زمان کنونی را برای انجام اولین مبادله با اینستکس انتخاب کرد؟

قاسم عزالدين در المیادین نوشت: ایران که بیانیه های دولتهای اروپایی در مورد احیای اینستکس را نادیده می گرفت؛ چه بسا منتظر جدیت این دولتها برای مبادلات تجاری بود. از سوی دیگر، دولتهای اروپایی تلاش می کنند سیطره آمریکا را آزمایش کرده و به ملتهای خود که از نحوه تعامل مسئولان با کرونا، عصبانی هستند، ثابت کنند که آمادگی همراهی با تحولات جهانی پیش رو را دارند.

در ادامه این مطلب آمده است: در شرایطی که مایک پمپئو ایران را متهم به شفاف نبودن اقداماتش در زمینه مبارزه با کرونا می کرد، وزارت خارجه آلمان اعلام کرد که براساس توافق تجاری اینستکس، اقدام به ارسال تجهیزات پزشکی به ایران کرده است. طبق اعلام آلمان، فرانسه و بریتانیا، که دولتهای باقی مانده در توافق هسته ای هستند، مبادلات تجاری آنها با ایران، با وجود تحریمهای آمریکا، ادامه خواهد یافت.

ایران هیچ توضیحی در مورد تجهیزات رسیده به این کشور که ارزش آنها حدود 5 میلیون یورو است، نداد؛ این تجهیزات، چند ماه قبل از شیوع ویروس کرونا، از سوی ایران درخواست شده بود و هدف این کشور، آزمودن میزان اثرگذاری توافق تجاری و کانال اروپایی هایی بود که تحت سیطره امریکا و اسرائیل بودند.

اما هدف از صدور بیانیه های دولتهای اروپایی پس از اولین مبادله تجاری با تهران از طریق اینستکس را می توان آزمودن واکنش آمریکا در این باره دانست؛ بویژه انکه این اقدام، به بهانه کمک انسانی در زمان شیوع کرونا و به دعوت دبیر کل سازمان ملل و با اصرار چین و روسیه برای رفع تحریمها، انجام شد.

شاید علت اظهار نظر نکردن مسئولان ایران در این باره ان باشد که تهران توپ را در زمین اروپایی ها بیندازد، تا این دولتها گزینه های خود و توانایی شان برای عمل به تعهدات و توافق هایی که در راستای التزام به توافق هسته ای داده اند را بیازمایند.

اینستکس به دنبال مذاکرات طولانی بین ایران و اتحادیه اروپا ایجاد شد. در آغاز سال 2019، یک اتاق تجاری به مرکزیت پاریس، تاسیس شد، که وظیفه آن، تسهیل در روند معاملات تجاری قانونی بین طرفهای اروپایی و ایران بود؛ بدین معنا که اتاق مذکور، وظیفه پرداخت بهای کالاهای اروپایی و نفت ایرانی را دارد.

از آن زمان، این دولتها توافق کردند که در مقابل صادرات نفت به ارزش یک میلیارد دلار به اروپا، تجهیزات دارویی و پزشکی، غذایی و کشاورزی، وارد ایران شود.

ایران که مایل به قطع رابطه با اروپا نبود، بر قدرت اروپا برای آزاد شدن از کنترل آمریکا حساب نکرد، با این حال، موگرینی با احتمال فعالیت شرکتهای کوچک و متوسطی که به منافع تجاری ایالات متحده ارتباطی نداشته باشند، موافقت کرد.

در این رابطه، مشخص شد که کمیساریای اروپا، که برنامه های اقتصادی را برای دولتهای اروپایی تعیین می کند، شرکتهای کوچک و متوسط و در واقع، منافع کوچک و متوسط اروپا را قربانی کرد و این مهم، براساس الگوی نئولیبرال آمریکا، که از سوی کمیساریا اتخاذ شد، انجام می شود.

در واقع، اینستکس با مانع ناتوانی دولتهای اروپایی برای آزادی از منافع مشترک شرکتهای بزرگ اروپایی- آمریکایی برخورد کرد و کمیساریای اروپا و مسئولان حاکم در دولتهای اروپایی، چاره ای جز اتخاذ الگوی نئولیبرال آمریکایی را نداشتند.

ویروس کرونا، شکنندگی این الگو را نشان داد؛ الگویی که به نظام مراقبت بهداشتی پایان داده و پزشکی را به نوعی کالا در بازار، تبدیل نمود. شیوع این بیماری، همچنین سستی اتحادیه اروپا که بر بازار مشترک و ارز اروپایی متمرکز بوده و بر گزینه های نئولیبرال و به ضرر اغلبیت اروپایی ها تکیه می کند را آشکار کرد؛ بویژه آنکه روسیه، چین و کوبا، به سرعت برنامه های خود برای نجات مردمشان از این بیماری را شروع کردند؛ در حالی که کمیساریای اروپا، به دنبال فعال کردن دوباره سهام و بازارهای مالی بود.

خشم شدید مردم اروپا از نا کار آمدی و شکنندگی نظام هایشان، نوید تحولاتی نزدیک در کشورهای اروپایی را می دهد. در همین راستا، مسئولان اروپایی احساس نگرانی و تهدید می کنند؛ همچنانکه رئیس جمهور فرانسه برای آرام کردن اذهان مردم کشورش، اعلام کرد که با تکیه بر شرکتهای کوچک و متوسط، نظام بهداشتی در فرانسه را احیا می کند.

شاید معامله ای که از طریق کانال مالی اینستکس، با ایران انجام شد، اشاره دیگری باشد برای بازگشت اروپا به تبادل منافع و تکیه آن بر شرکتهای کوچک و متوسط. اما عقب نشینی از نظام های توحش، با یک اقدام و یک اشاره، ممکن نمی شود. جایگزین گزینه های توحش سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی سیاسی، گزینه هایی کاملا متناقض با آن است.