بررسی جایگاه ابزارهای مالی در بورس ایران

شواهد حاکی از آن است که جعبه ابزارهای مالی در بورس ایران سال گذشته تکمیل شد و به جز چند مورد، همه ابزارهایی که در بازار بورسهای جهانی وجود دارد، در بورس ایران هم به کار گرفته می شود. چالشی که در این حوزه وجود دارد این است که هنوز سواد کافی برای به کارگیری این ابزار در بورس ایران وجود ندارد و بسیاری از این ابزارها بلااستفاده مانده اند.

به گزارش ایسنا، بورس‌های اوراق بهادار با راه‌اندازی ابزارهای مالی جدید می‌توانند گزینه‌های سرمایه‌گذاری جدیدی را در اختیار سرمایه‌گذاران، شرکت‌ها و نهادهای مالی قرار دهند تا هر یک از آنها مطابق با اهداف و نیازهای خود اقدام به سرمایه‌گذاری در این ابزارها کنند. بورس‌های اوراق بهادار از این طریق می‌توانند جذابیت بازارهای خود را افزایش داده و در نتیجه سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی بیشتری را به سرمایه‌گذاری در بورس سوق دهند.

ابزارهای مالی نقش قابل توجهی را در گسترش بازار سرمایه ایفا می کنند و بازار سرمایه نیاز ضروری به ابزارهای بازارساز و ابزارهای جدید مالی دارد تا بتواند وظیفه اصلی خود جهت جلب سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه ایفا کند تا بازار سرمایه از کارآمدی لازم در این زمینه برخوردار باشد. توجه به گستردگی این ابزارها که در حال حاضر در اکثر بورس های عمده جهان در حال معامله هستند، موجب گستردگی بازار سرمایه کشورها می شوند و موسسات نیازمند از راه بازارهای اولیه و ثانویه نیازهای مالی خود را تامین کنند.

ابزارها هستند، استفاده نمی شوند!

می توان گفت یکی از مهم ترین اهداف به کارگیری ابزارهای مالی در بورس، کاهش ریسک ناشی از نوسانان است. در این راستا کارشناسان بر این باورند که با شناخت ابزارهای مختلف مالی می‌توان همه افراد جامعه را که تمایل به سرمایه‌گذاری دارند به نحوی به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه تشویق کرد.

درحال حاضر تقریبا جعبه ابزارهای مالی ایران به جز چند مورد شامل قراردادهای آتی ارزی، سواپ ارزی، اختیارهای معامله ارزی و... در بورس ایران تکمیل است. در حوزه اوراق بدهی به دلیل اقداماتی که در سازمان بورس وجود داشته ابزارهای مختلفی در دسترس قرار دارد و جعبه ابزار ما برای تامین مالی در حوزه بدهی تقریبا تکمیل است و چالشی که در این حوزه وجود دارد این است که به دلیل پیچیدگی‌هایی که این اوراق، مخصوصا اوراق رهنی، اوراق منفعت و اوراق خرید دین دارد نیازمند این هستیم که مدیران بنگاه‌ها در سمینارها و کلاس‌های آموزشی با این ابزارها بیشتر آشنا شوند تا بتوانند از آن ها استفاده کنند.

راه اندازی فروش استقراضی، فراموشی وارانت

در این راستا وعده راه اندازی فروش استقراضی و وارانت از اواخر سال ۱۳۹۷ داده شد، دو ابزاری که یکی از آن ها بنا بر حکم کمیته فقهی از فروش استقراضی به فروش تعهدی تغییر نام داده و در ماه پایانی سال ۱۳۹۸ راه اندازی شد و درمورد دیگری مسئولان زیر بار اینکه وعده راه اندازی وارانت را داده بودند نرفتند و به نظر نمی رسد به دنبال راه اندازی این ابزار باشند.

امکان عملیاتی شدن ابزارهای جدید وجود دارد

با این حال با وجود اینکه گفته میشود همه ابزارهای مالی که در دنیا است، در بورس ایران هم وجود دارد، حسن امیری-معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس- به ایسنا اعلام کرده بود:امکان عملیاتی شدن و به بازار آمدن ابزارهای جدید مالی وجود دارد. اما باید توجه داشت تنوع این ابزارها بسیار وسیع است. ممکن است برای صنعت خاصی ابزار و نواری جدیدی باشد. نقش شرکت‌های تامین سرمایه  این است که مهندسی مالی کنند و ابزارسازی جدید کنند. حتی ممکن است ابزارهای مختلف را برای یک پروژه باهم استفاده کنند. این روشهایی است که می تواند مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال ابزارهای حوزه بیمه هنوز راه اندازی نشده است و امکان عملیاتی شدن و به بازار آمدن آن‌ها وجود دارد.

وی درمورد اینکه با وجود اینکه برخی ابزارهای مالی مدت‌هاست وارد بازار شده‌اند اما سرمایه‌گذاران و کارگزاران دانش کافی برای استفاده از این ابازارها را ندارند، توضیح داد:به هر حال ابزارهای جدید که وارد بازار سرمایه می شود تا زمانی که عملیاتی شوند و عامه مردم بتوانند عانمه از آن استفاده کنند پروسه  طولانی مدت است. نقش فرهنگ سازی و برگزاری سمینار و دوره‌هایی که بورس و فرابورس در شهرستان‌ها برگزار می کنند به توسعه این فرهنگ در سطح جامعه کمک می‌کند. می‌توان گفت بازار سرمایه از لحاظ ابزار مالی کامل است اما درمورد استفاده از این ابزارها باید کار بیشتری انجام شود.