پیام نفتی رییس‌جمهور به امیر قطر رسید

  حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران از طریق بیژن نامدارزنگنه، وزیر نفت به امیر قطر درخصوص ایجاد ثبات در بازار نفت پیام ارسال کرد. شاید این نخستین اقدام جدی دولت ایران پس از چهارماه روند نزولی قیمت برای جلوگیری از کاهش قیمت یا به تعبیر پیام رییس‌جمهوری ایجاد ثبات در بازار نفت باشد. با وجود آنکه تا برگزاری نشست اوپک که اواخر نوامبر برپا خواهد شد، زمان اندکی باقی مانده است؛ ایران ترجیح داده رایزنی‌های خود را با آخرین تولیدکنندگان نفت اوپک آغاز کند. قطر که تنها 739هزاربشکه تولید نفت دارد به‌عنوان یازدهمین تولیدکننده نفت در اوپک شناخته می‌شود. بر این اساس تحلیلگران از ارسال نامه ایران به کشوری که چندان در بازار نفت اثرگذار نیست، اظهار تعجب کرده‌اند، اما برخی از کارشناسان معتقدند این یک‌شروع خوب می‌تواند باشد مشروط بر آنکه سایر کشورهای اثرگذار که به‌عنوان کشورهای برتر در تولید نفت شناخته می‌شوند را از یاد نبریم. البته در نامه ارسالی حسن روحانی علاوه‌بر بازار جهانی نفت و سعی در ایجاد ثبات در آن از توسعه همکاری‌های دو جانبه نیز صحبت به‌میان آمده بود. زنگنه که به منظور دیدار با مسوولان قطر به دوحه سفر کرده است، با شیخ‌تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر دیدار و پیام کتبی حسن روحانی درباره توسعه همکاری‌های دوکشور به ویژه در زمینه انرژی و ایجاد ثبات در بازار جهانی نفت را به وی تسلیم کرد. امیر قطر در این دیدار با تشکر از پیام روحانی و با اشاره به جایگاه مهم ایران در منطقه، آمادگی قطر را برای همکاری با جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه‌های مورد علاقه مشترک به‌ویژه سرمایه‌گذاری در بخش انرژی اعلام کرد.
نزدیک به چهارماه است که شاهد کاهش شدید قیمت جهانی نفت هستیم؛ به‌طوری که قیمت سبد نفتی اوپک از 115دلار به 78دلار رسیده است. با توجه به اینکه بیشتر کشورهای تولیدکننده نفت، بودجه سالانه خود را با پیش‌بینی و درنظرگرفتن رقم ثابتی از فروش نفت می‌بندند، کاهش قیمت‌ها، تحقق درآمد بودجه‌ای این کشورها را با چالش مواجه می‌کند؛ برای مثال بودجه امسال ایران با نفت صددلاری بسته شده که کاهش قیمت نفت، چشم‌انداز درآمدهای کشور را مبهم کرده است. روسیه نیز مانند ایران بودجه‌اش را با نفت صددلاری بسته و اکنون با چالش مواجه شده است، به‌طور کلی بیشتر کشورهای نفت‌خیز جهان بودجه‌شان را با قیمت نفت بین 90 تا صددلار بسته‌اند. در همین حال با توجه به ناگهانی‌بودن این کاهش، کارشناسان دودسته عوامل اقتصادی یا سیاسی برای آن متصورند. کارشناسان، کاهش سرعت رشد اقتصادی در اروپا و چین، در کنار پیشرفت ایالات‌متحده در استفاده از تکنولوژی‌های جدید در استخراج نفت شیل و مهم‌تر از آن افزایش تولید نفت عربستان سعودی، عراق و لیبی را مهم‌ترین علت‌‌های سقوط بهای نفت در بازارهای جهانی می‌دانند.

شروع خوب مشروط
علی‌محمد خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک
با توجه به‌اینکه قطر کشوری است که تولید زیادی ندارد و در بین کشورهای تولیدکننده نفت نمی‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد، این پرسش ایجاد می‌شود که چرا ایران رایزنی با قطر را برای ایجاد ثبات در بازار نفت انتخاب کرده است. در حالی که کشورهایی مانند امارات، کویت و عراق با تولیداتی به‌مراتب بیشتر از اولویت بالاتری برای مذاکره برخوردار هستند. با این‌حال این رایزنی می‌تواند یک‌شروع خوب قلمداد شود مشروط بر آنکه دولت مذاکرات خود را در این سطح نگاه نداشته و بتواند با سایر کشورهای تولیدکننده نیز تبادلاتی در این زمینه داشته باشد. به‌نظر می‌رسد مذاکرات باید پیش از نشست اوپک که اواخر نوامبر امسال برگزار می‌شود؛ انجام شده تا در جلسه‌ای یک‌روزه بتوان بهترین تصمیمات را برای بازار نفت گرفت. البته من معتقد بودم باید از یکی، ‌دوماه گذشته این مذاکرات آغاز می‌شد تا در طول فرصت چندماهه‌‌ای که وجود داشت؛ به تصمیمی منطقی و کارا می‌رسیدیم، اما در شرایط حاضر نیز شروع مذاکرات بهتر از منتظرماندن برای نشست اوپک است، چراکه در زمان محدودی که برای نشست در نظر گرفته می‌شود نمی‌توان آرا مختلف را به وحدت رساند و روی تصمیمی مناسب توافق کرد. در هر حال تاثیرگذارترین کشور در تعیین قیمت نفت عربستان است با تولید 9‌میلیون بشکه؛ البته به بیان آمارهای غیررسمی، بنابراین بهتر بود ایران این رایزنی‌ها را از عربستان شروع می‌کرد اما نفس این اقدام نیز در جهت فعال‌شدن دیپلماسی انرژی می‌تواند مثبت تلقی شود. با توجه به جمیع شرایط برای آینده بازار نفت می‌توان دو سناریو را پیش‌بینی کرد؛ در سناریوی نخست ممکن است اوپک تصمیم به کاهش تولید نفت بگیرد تا به‌واسطه آن از ادامه روند نزولی قیمت جلوگیری کرده و حتی قیمت را به سمت افزایش سوق دهد، که در این‌صورت میزان تغییر قیمت یا افزایش آن بسته به میزان کاهش تولید نفت خواهد بود. در سناریوی‌دوم نیز ممکن است اوپک نسبت به میزان اضافه عرضه اقدام کند که در این شرایط نیز بسته به میزان افزایش تولید، قیمت‌ها متفاوت خواهد بود.

دیپلماسی قوی قطر
حسن مرادی، کارشناس انرژی
نقش قطر جدا از اینکه یک‌تولیدکننده مهم است در اوپک نیز نقش اثرگذاری دارد. بنابراین با توجه به همجواری قطر با کشور ما این کشور می‌تواند در جهت همراهی با ایران در تصمیمات اخذشده در اوپک تاثیر مثبتی داشته باشد. اگرچه میزان تولید قطر درصد قابل‌توجهی نیست و نسبت به دیگر اعضای اوپک در سطح پایین‌تری قرار دارد اما در سطح دیپلماتیک کشوری تاثیرگذار در تصمیم‌گیری‌های اوپک بوده و به اعتقاد دست‌اندرکاران، نظرات این کشور می‌تواند در تصمیم نهایی اوپک اثرگذار باشد ضمن آنکه قطر می‌تواند بر نظر دیگر کشورها هم تاثیر گذاشته و آنها را با خود همسو کند. از این رو همراه‌شدن با قطر و جلب نظر این کشور می‌تواند در تصمیمات آتی با ارز نفت، ایران را یاری رساند. در مجموع با توجه به شرایط حاکم بر بازار این امید وجود دارد که تقاضا به واسطه رسیدن فصل سرما افزایش یافته و این عامل بتواند بر قیمت‌ها تاثیر داشته باشد.