زایمان‌های رُند‌ در برخی از بیمارستان ها

 ‌‌«دوست داشتم پسرم امروز به‌دنیا بیاد، تاریخ تولدش مثل تاریخ تولد مادربزرگش رند باشد، 60 سال پیش مادربزرگش 8/8/38 به‌دنیا آمده است. دیروز هم 8/8/ 98 روز به یاد ماندنی برامون میشه.» «دکتر برای 18 آبان وقت سزارین داده بود ولی از هفته پیش خواستیم برای 8/8/98 وقت بگیریم چون‌که عدد رندی هست، خیلی هم لاکچری است.»« ما به دو دلیل این روز رو انتخاب کردیم؛ یکی اینکه روز اول ربیع‌الاول هست و دوم به‌خاطر جور بودن دو عدد 8 کنارهم.» اینها تنها بخشی از حرف‌های پدر و مادرانی است که دنبال ثبت تاریخ تولد فرزندشان در هشتمین روز از هشتمین ماه سال 98 بودند، موضوعی که در اصطلاح پزشکی به آن می‌گویند «دستکاری در تاریخ تولد». خبر تاریخ تولدهای لاکچری نخستین بار 8/8/88 مطرح شد، بعد از آن تاریخ معروف «لاکچری» هر وقت تقویم روزهای خاصی را نشان می‌دهد صف‌های طولانی زایمان نیز در بیمارستان‌ها ایجاد می‌شود. مشاهدات میدانی ما نیز حکایت از افزایش زایمان‌ها در دومین هفته آبان دارد. مادرانی که به نظر می‌رسد حتی با وجود خطرات احتمالی برای سلامت نوزاد‌شان به این راحتی‌ها از تاریخ 8/8/98 نگذشته‌اند و با اصرار زیاد تاریخ زایمان را دو هفته زودتر یا دو هفته دیرتر جابه‌جا کرده‌اند.

گزارش‌های میدانی ما نشان می‌دهد که انتخاب تاریخ رند برای انجام عمل سزارین اغلب به این دلیل اتفاق می‌افتد که پدر و مادر به‌خاطر هماهنگی با تاریخ تولد پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، سالگرد عقد و عروسی و... نوزادشان را در تاریخ‌های ویژه‌ای به دنیا می‌آورند و تاریخ سزارین را بر اساس آن انتخاب می‌کنند. موضوعی که از آن به‌عنوان دستکاری یا جابه‌جایی تاریخ تولد نام برده می‌شود و به گفته مدیران وزارت بهداشت، هر گونه دستکاری در تاریخ تولد نوزادان نه فقط میزان بستری در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان را افزایش می‌دهد بلکه منجربه اختلالات تنفسی، نارسایی قلبی، ریوی و آسیب‌های مغزی به نوزاد نیز می‌شود.

بیمارستان‌ها و زایشگاه‌های تهران 8/8/98 خیلی شلوع بودند، به‌طوری که جا برای سوزن انداختن نبود. دکترها، ماماها و پرستارها از نیمه شب که وارد روز هشتم آبان شده‌اند در بخش زایمان مشغول جراحی‌هایی هستند که در یک چیز مشترکند؛ آن هم تاریخ تولد!

آن‌طور که کادر‌های درمانی ادعا می‌کنند؛ بیمارستان‌های خصوصی تخت کم آورده‌اند، تا جایی که تخت مراقبت‌های ویژه‌شان پر شده است، آمبولانس‌هایشان آماده‌اند برای اعزام‌های فوری. آماده‌باش زده‌اند که اگر خدای ناکرده جان مادر یا نوزادی به خطر افتاد سریع به بیمارستان دیگری منتقل کنند. لابی بیمارستان‌ها آنقدر شلوغ است که نگهبان‌ها از همراهان مادران باردار می‌خواهند در محوطه بیرونی منتظر بمانند. دست همراهان گل و شیرینی و وسایل تزیین اتاق مادر و نوزادست. گویی همه انتظار این روز را می‌کشیدند
یعنی 8/8/98.


افزایش سه برابری سزارین در یک بیمارستان ‌

دیروز بخش زایمان بیمارستان نیکان در اقدسیه تهران ساعت 8 صبح تاکنون این شلوغی را به خود ندیده بود حتی 7/7/97 هم به این اندازه شلوغ نبوده است. نزدیک به 3 برابر ظرفیت روزانه بخش زایمان، مادران جوان را پذیرش کرده‌اند. پرستارها و سوپروایزرها از این حجم مراجعه بخصوص تردد همراهان مادران کلافه شده‌اند.

یکی از پرستارها که شیفتش به پایان رسیده می‌گوید از روز سه‌شنبه پذیرش برای زایمان امروز (چهارشنبه) آغاز شده و درخواست پدر و مادرها این است نوزادشان روز 8/8/98 به دنیا بیاید. اصرار همراهان بیمار به رفتن داخل بخش زنان، انتظامات جلوی در آسانسور را کلافه کرده است. مأمور انتظامات با خوشرویی سعی می‌کند همراهان بیمار را قانع کند که داخل بخش‌ها شلوغ شده و صدای سوپروایزر به‌ دلیل پایین آمدن کیفیت خدمات‌دهی به مادران زائو درآمده است. مأمور انتظامات که یکی‌یکی همراهان بیمار را به داخل بخش زنان هدایت می‌کند، می‌گوید: روز خاصی است، اگر روزهای عادی 23 مریض داشتیم امروز تا ساعت8:30 (چهارشنبه) 48 نفر زایمان کرده‌اند یعنی دو برابر روزهای عادی. البته 40 نفر دیگر هم در نوبت زایمان قرار دارند. فقط به‌خاطر اینکه طرف چند روز مانده به زایمانش چنین روزی می‌آید که تاریخ تولد بچه‌اش رند باشد. طبقه همکف بیمارستان نیکان شلوغ‌تر از همیشه است، آنقدر شلوغ که زنان پا به ماه را ساعت‌ها پشت در اتاق عمل معطل کرده، زائو‌ها را هم همچنین تا به بخش منتقل شوند. تخت‌های اتاق عمل و بستری باید خالی شود تا جا برای متولدین 8/8/98 باز شود. بیشتر مراجعه‌کنندگان البته این شلوغی و ازدحام را پیش‌بینی کرده بودند، برای‌شان دور از ذهن نبود که هشتمین روز از هشتمین ماه سال 98 برسد و جای خالی در اتاق‌های زایمان باقی نماند. برای همین مادرانی که دنبال ثبت تاریخ تولد فرزندشان در تاریخ لاکچری بودند از چند ماه قبل با پزشک معالج‌شان مشورت و هماهنگ کرده‌اند که زایمان‌شان حتماً در این روز خاص انجام شود. پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها با دسته گل و شیرینی پشت در اتاق عمل انتظار ایستاده‌اند. منتظرند نوه‌شان به گفته خودشان در تاریخ لاکچری به دنیا بیاید. یکی از مادربزرگ‌ها می‌گوید: عروسم قرار بود زایمان طبیعی داشته باشد اما چون نوه عمویم تاریخ 7/7/97 زایمان کرده بود یکدفعه تصمیم گرفت تاریخ زایمانش امروز باشد و البته دکترش گفته بود امروز بیمارستان شلوغ است و شاید جا نداشته باشیم اما با اصرار بالاخره زایمان کرد. مهسا مادر «سهیل» هم می‌خواهد پسرش تاریخ 8/8/98 به‌دنیا بیاید. خاله «سهیل» این روز خاص را برای انجام عمل سزارین انتخاب کرده و به خواهرش پیشنهاد داده که حتماً خواهر‌زاده‌اش را در این تاریخ به‌دنیا بیاورد. مهسا 38 هفته بارداری‌اش تمام شده است و به‌گفته خودش بابت سلامتی فرزندش نگرانی ندارد. مهسا می‌گوید: «این تاریخ یاد همه می‌ماند و با شادی شروع شده به‌ هر حال ربیع‌الاول هم هست برای ما عید حساب میشه. این تاریخ رو به هر کی گفتم تو ذهن‌شان می‌ماند و از تاریخ تولد پسرم استقبال کرده‌اند.»

کمی آن سو‌تر خواهر‌های مهسا مدام وسط حرف‌های‌مان می‌پرند و زیر لب تاریخ تولد خواهرزاده‌شان را تکرار می‌کنند 8/8/98.از نظر خاله‌های «سهیل» امروز تاریخ قابل توجهی است. شاید مهم‌تر و قابل توجه‌تر از سلامتی خواهر‌زاده‌شان. آن‌طور که مشاهدات ما نشان می‌دهد، دستکاری در تاریخ زایمان در بیمارستان‌های خصوصی اتفاق می‌افتد نه در بیمارستان‌های دولتی. گفت‌و‌گوی ما با متخصصان زنان و زایمان نیز این ادعا را ثابت می‌کند چرا که بیشتر زایمان‌ها در بیمارستان‌های دولتی طبیعی است و امکان دستکاری وجود ندارد و در این بیمارستان‌ها زایمانی که موعدش باشد انجام می‌شود. هر لحظه به جمعیت همراهان بیمار در لابی بیمارستان اضافه می‌شود. مرد جوان کت و شلوارپوشی از فیلمبردار می‌خواهد همه لحظاتی را که همسرش توی اتاق عمل است، ثبت کند چرا که این زمان دیگر تکرار نمی‌شود. فیلمبردار را تا جایی که نگهبان ایستاده بدرقه و همان خواسته‌ها را دوباره تکرار می‌کند. پدر و مادر و برادر و خواهرهایش هم آمده‌اند. از شدت شلوغی و استرس یک‌جا نمی‌ایستد. از او می‌پرسم همسرش هفته چندم بارداری است. «37 هفته میشه. قرار بود هفته بعد بیاریم ولی کلی حساب و کتاب کردیم، دیدیم اگه امروز به دنیا بیاد تاریخ تولدش خیلی استثنایی میشه. همسرم زیاد موافق نبود ولی من اصرار کردم که باید امروز بشه. البته دکترش هشدار داد که شاید پسرم به‌دلیل کامل نشدن سیستم تنفسی باید چند روزی توی دستگاه بمونه، با این حال قبول کردم و به امید خدا هیچ اتفاقی برای همسر و پسرم نمیفته.» برای بیشتر آدم‌هایی که توی اتاق زایمان به انتظار نشسته‌اند تا نوبت به آنها برسد یا پدرانی که دل توی دل‌شان نیست ثبت 8/8/98 خیلی مهم است مثل پدر 32 ساله‌ای که می‌خواهد روز تولد پسرش با روز تولد خودش که 8/8/1366 است یکی باشد. به گفته او روز 8/8/94 ازدواج کرده و 8 آبان‌ماه برایش شانس می‌آورد!

«همسرم هفته 38 بارداریه، چون تاریخ ازدواج‌مون هم رند است، 8/8 برامون خیلی مهم بود از ماه پیش تصمیم گرفتیم امروز بچه رو به دنیا بیاریم. امیدواریم آسیب نبیند. دکترش هم ایرادی نگرفت از این تصمیم. بالاخره این تاریخ خاصی است. ساعت 6 صبح همسرم رو آوردم بیمارستان و نیم ساعت دیگه نوبت بهش میرسه. امروز خیلی بیمارستان شلوغ شده خیلی معطل شدیم ولی واقعاً ذوق عجیبی داریم.» یکی از مادربزرگ‌ها از آن سو می‌گوید: «قرار بود روز شنبه زایمان کند. خودش خواست روز چهارشنبه زایمان کند. خودشان تحصیلکرده‌اند بهتر می‌دانند. جوون‌ها دوست دارند دیگه، حالا اینم بگم که برای نوه ما تاریخ تولدش خیلی لاکچری شد ساعت 8 صبح 8/8/98.»

در بین این شلوغی مراجعه به بخشی که گواهی تولد نوزادان را صادر می‌کند خلوت‌تر از همه بخش‌های دیگر بیمارستان است. مردی 32 ساله به‌نام «بهنام» که کارمند یک شرکت خصوصی است برای گرفتن گواهی تولد فرزندش آمده. دخترش روز پیش به دنیا آمده یعنی 7/8/98. برایم جالب است چرا صبر نکرده تا دخترش روز چهارشنبه به دنیا بیاید تا روز تولدش استثنایی شود.

از او در این باره می‌پرسم و او با خنده‌ای که حاکی از بی‌اهمیت بودن این موضوع است، می‌گوید: «برای من و همسرم سالم بودن بچه مهم بود نه روز تولد. اتفاقاً اطرافیان این کار را پیشنهاد دادند ولی قبول نکردیم. همسرم 39 هفته باردار بود و باید بچه رو به‌دلیل شرایط جسمانی به دنیا می‌آورد. شاید یک روز تأخیر به سلامت همسر و بچه‌ام آسیب می‌زد. روز ششم که بیمارستان اومدیم بخش زایمان خلوت بود ولی از دیروز اونقدر شلوغ شده که حتی تخت خالی پیدا نمیشه. امروز تا یک ساعت پیش 39 نفر برای زایمان ثبت‌نام کرده بودند. ما شنیدیم حتی به پزشکان پول هم داده بودند که این روز خاص سزارین کنند.»

با تغییر تاریخ تولد اتفاقی برای بچه ام نمی افتد

مقصد بعدی ما برای تهیه گزارش از تاریخ تولدهای لاکچری بیمارستان بهمن است. ساعت نزدیک به 12 ظهر است و هنوز مادران باردار زیادی معطل اتاق عمل مانده‌اند. بخش زنان بیمارستان بهمن 29 تخت بستری دارد. مدیریت بیمارستان هم فقط برای بستری همین تعداد زائو برنامه‌ریزی کرده است. یکی از پرستارهای بخش زنان می‌گوید: ما با پزشکان هماهنگ کردیم به‌دلیل اینکه کیفیت خدمات‌دهی‌مان پایین‌تر نیاید از پذیرش بیماران در تاریخ خاص جلوگیری کنند و تنها مادرانی که الزام دارند در این تاریخ سزارین شوند. بهدخت پسرش را تاریخ 8/8/98 در بیمارستان بهمن به‌دنیا آورده است:«8/8/98 تاریخ خیلی خوبی است. من خودم به پزشکم پیشنهاد دادم که حتماً امروز به‌دنیا بیاید. می‌دانستم با دو سه روز این‌ور و اونور کردن تاریخ هیچ اتفاقی برای بچه نمی‌افتد. تنها نگرانی‌ام این بود که بیمارستان شلوغ باشد و اتاق گیرم نیاید.ترجیح می‌دادم عدد تولدش رند باشد. اگر تاریخش فاصله داشت این کار را نمی‌کردم. چیزی نیست که 8 روز زودتر به‌دنیا آمده است؟ می‌پرسم نگران نبودی که خدای ناکرده اتفاقی برای بچه‌ات بیفتد: «خیلی‌ها می‌گفتند ممکن است مغز بچه‌ا‌ت کامل نشده باشد اما خدا رو شکر حالا که هم وزنش خوب بود هم که سالم است.» یکی دیگر از مادران که دو روز پیش عمل سزارین انجام داده، می‌گوید: «برای من چیز با اهمیتی نبود که امروز باشد هر چند تولد پدرم 8/8/46 بوده اما بنا به توصیه پزشک پذیرفتم که دو روز زودتر سزارین کنم. هر چند برای من مناسبت خاصی داشت اما آرامش خودم و دخترم مهم‌تر بود.نمی‌دانستم چقدر برای بعضی‌ها این تاریخ مهمه و با ترفندهای خاصی امروز برای سزارین می‌آیند. دیروز اتاق‌های آن‌طرف پر نبود اما امروز همه اتاق‌ها پر شده است.» تخت‌های بستری که خالی می‌شود بلافاصله پرستارها زنان زائو را از اتاق ریکاوری به بخش منتقل می‌کنند. سوپروایزر بخش زنان بیمارستان بهمن درباره اینکه آیا تعداد مراجعه‌کنندگان عمل سزارین در تاریخ 8/8/98 منجربه کاهش کیفیت خدماتی‌دهی پرستاران نشده است؟ توضیح می‌دهد: ما این ازدحام را پیش‌بینی می‌کردیم، همیشه به مادران باردار در کلینیک مادران این تاریخ‌ها را یادآوری می‌کنیم که بیمارستان شلوغ است ولی گاهاً مادران اصرار به روز خاصی دارند. امروز با توجه به تعداد تخت و ترخیصی سعی کردیم تعداد عمل‌های سزارین را مدیریت کنیم و البته دو تخت نیز برای موارد اورژانسی در نظر گرفتیم. ما حتی در بخش «ان آی سی یو» که 14 تخت دارد تخت خالی برای امروز در نظر گرفته‌ایم. آمار مراجعه کننده‌‌ها خیلی بالا بود، بین امروز و دیروز با آنها صحبت کردیم که فردا سزارین کنند.

 تولدهای نمایشی

هر لحظه به آمار سزارین‌های بیمارستان بهمن اضافه می‌شود، پرستارها با صبر و حوصله مثال زدنی مادران و نوزادان‌شان را به بخش منتقل می‌کنند. ساعت نزدیک به یک ظهر است، همه اتاق‌های بستری پر است از مادرانی که خواسته یا ناخواسته فرزندشان را در تاریخ خاصی به‌دنیا آورده‌اند. داخل بخش کمی که آرام می‌شود سراغ خانم دکتر فاطمه محمد نجار جراح و متخصص زنان و زایمان می‌روم و از او درباره تبعات جابه‌جایی تاریخ زایمان سؤال می‌کنم. او حرف‌های تازه‌تری می‌زند، اینکه چند روز پیش یکی از بیمارانش 6/7/1398 زایمان کرده است که تولد بچه‌اش چند عدد پشت سر هم داشته باشد. او می‌گوید: یکی از مراجعه‌کنندگانش 40 سال سن داشت و پیشنهاد پزشکش را به‌دلیل بالا بودن سن بارداری و کاهش تعداد تخمک رد کرده چرا که قصد داشت در تاریخ 1400 فرزندش به‌دنیا بیاید.» دکتر محمد نجار اصرار مردم برای انجام سزارین در تاریخ‌های خاص را ناشی از مشکلات فرهنگی می‌داند و از رسانه‌ها می‌خواهد در این باره اطلاع‌رسانی کنند: «الان بچه شده عروسک. یعنی بیش از آنکه به روش‌های تربیت فرزندآوری اهمیت بدهند به چیزهای ظاهری اهمیت می‌دهند مثلاً هر روز اینجا نزدیک به 8 میلیون  پول دیزاینر می‌دهند. وقتی برای ویزیت به اتاق بستری می‌روم از تعداد زیاد بادکنک، کیک و... نمی‌توانم بخیه مریض را ببینم. اینکه بچه‌شان لاکچری باشد تاریخ تولد بچه برای‌شان مهم است اما تربیت‌شان خیر. امروز بیمارستان ما خودش را هلاک کرده که تعداد 50 سزارین را به تعداد تخت برساند، مگر پرستار با یک دست چند هندوانه می‌تواند بردارد.» دکتر میترا رادفر متخصص کودکان نیز درباره خطرات جابه‌جایی تاریخ تولد نوزادان به ما می‌گوید: وقتی تعداد زایمان در روزهای خاصی بالا می‌رود ایمنی نوزاد و مادر تحت تأثیر قرار می‌گیرد، از طرفی به‌دلیل دستکاری، زایمان زودتر یا دیرتر اتفاق می‌افتد و مادران در این وضعیت سزارین می‌شوند. عوارض سزارین نه فقط مادر را تحت تأثیر قرار می‌دهد بلکه نوزاد نیز دچار مشکلات تنفسی، تغذیه‌ای و عوارض نارسایی می‌شود. دستکاری تاریخ تولد شانس بستری نوزاد در بخش‌های ویژه را افزایش می‌دهد. ما دائم به مادران توصیه می‌کنیم اجازه دهند زایمان روند طبیعی خودش را طی کند چرا که حتی ممکن است به‌دلیل شلوغی سیستم درمان و خستگی پزشک خطاهای پزشکی نیز زیاد شود.‌‌


می‌خواستم تاریخ تولد بچه‌ام مثل مادربزرگش رند باشد

ساعت 10 صبح 8/8/98 بیمارستان کسری هم نسبت به‌ روزهای دیگر شلوغ است اما از آن ازدحام و شلوغی بیمارستان قبلی خبری نیست. مأمور انتظامات می‌گوید که پذیرش‌شان نسبت به دیروز دو برابر شده و اسامی 21 نفر برای انجام سزارین در لیست انتظار اتاق عمل ثبت شده است:«به هر حال تاریخ خاصی است و انتظارش را هم داشتیم که با این ازدحام جمعیت روبه‌رو شویم.» هانیه مادرش 9/9/1339 به‌دنیا آمده است و به گفته خودش وقتی نزدیک تولد مادرش می‌شوند دیگر همه می‌دانند او چه روزی به‌دنیا آمده است: «مادرم 9/9/1339 به‌دنیا آمده است، می‌خواستم تاریخ تولد بچه‌ام مثل مادربزرگش رند باشد. تاریخ تولد جفت‌شون لاکچری شده است. خانم دکترم می‌خواست هفته بعد یعنی 16 آبان سزارین کند، گفتم خانم دکتر نه بنداز امروز تاریخ تولدش روز خاصی باشد.» هانیه از تکرار دو عدد کنار هم خوشش می‌آید. سودا مادر«رادوین» هم از چند ماه قبل برنامه‌ریزی کرده بود دخترش 8/8/98 به‌دنیا بیاید اما پزشکش به او گفته بود که بیمارستان این تاریخ شلوغ است و روز جمعه زایمان کند: «دلم می‌خواست این تاریخ زایمان کنم. می‌خواستم تاریخ تولد فرزندم با تاریخ تولد همسرم که 8/8/65 است هماهنگ باشد.» مادر سودا تا می‌بیند خبرنگار هستم درددلش باز می‌شود: «خانم ما بهش گفتیم بزار بچه کاملاً برسد بعد به‌دنیا بیاور. نکند برای بچه خطرناک باشد. شما بروید مطب می‌بینید پر است از این چیزها. من خودم دیدم خانمی به پزشک اصرار می‌کرد بچه‌اش 25 آبان به‌دنیا بیاید چون‌که خودش تاریخ تولدش 25 آبان بود.» از نظر مادرانی که می‌خواهند در تاریخ خاصی فرزندشان را به‌دنیا بیاورند رندی و جور بودن عددها تنها دلیل انتخاب تاریخ خاص برای جابه‌جایی تاریخ تولد نوزاد است.‌