تکاپوی بغداد برای میانجیگری بین تهران و ریاض

  رسانه‌های عراق گزارش دادند که نخست‌وزیر عراق، بعد از سفر چهارشنبه گذشته خود به عربستان سعودی به‌زودی به تهران سفر می‌کند. این منابع سفر عادل عبدالمهدی به ریاض و تهران را در ادامه تلاش‌های عراق برای کاستن از تنش در منطقه عنوان کردند و گزارش دادند که او در تلاش است دیداری میان سران ایران و عربستان سعودی در بغداد پایتخت عراق انجام شود. این تلاش‌ها در شرایطی است که پیشتر نیز عراق و برخی همسایگان ایران تلاش‌هایی را برای میانجی‌گری میان تهران و ریاض به عمل آوردند که تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است.
تکاپوی بغداد برای میانجیگری بین تهران و ریاض عکس: AFP

به گزارش «ایسنا» به نقل از السومریه، یکی از اعضای کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق با اشاره به موفقیت‌آمیز بودن سفر عبدالمهدی به ریاض گفت که او به تهران نیز سفر خواهد کرد. بدر الزیادی، عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق گفت: درحال‌حاضر منطقه ملتهب است و برخی طرف‌ها برای ایجاد جنگ و فتنه تلاش می‌کنند، بنابراین ورود عراق به این مساله به منظور کاهش تنش و خاموش کردن آتش بحران امری مهم و ضروری است. دولت عراق هنوز به‌طور رسمی این خبر را تایید نکرده است. عبدالمهدی، پیش‌تر نیز تاکید کرده بودکه برای کاهش تنش‌ها در منطقه تلاش می‌کند چون در صورتی که جنگی درگیرد، هیچ کشوری در منطقه مصون نخواهد ماند. عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق در ادامه افزود: سفر عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق به عربستان موفقیت‌آمیز بود و بعد از آن به جمهوری اسلامی ایران نیز سفر خواهد کرد. الزیادی با اشاره به اینکه عراق بازیگری فعال و اساسی در منطقه است، تاکید کرد: کاهش تنش بهترین گزینه است، زیرا وقوع جنگ به سود هیچ طرفی نخواهد بود و منطقه دیگر نمی‌تواند جنگ‌های بیشتری را متحمل شود. عراق به‌دنبال ثبات است و این سیاستی است که نخست‌وزیر عراق در سفرهای منطقه‌ای‌اش آن را به‌کار گرفت.

عراق پیش‌تر در جریان حمله به نفتکش‌ها در دریای عمان و پس از آن سرنگونی پهپاد آمریکایی اعلام کرده بود که هیات‌هایی را راهی کشورهای منطقه و نیز اروپا و آمریکا می‌کند. در جریان حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی نیز گزارش‌هایی درباره آغاز این حمله از خاک عراق منتشر شد، اما مقام‌های عراق بلافاصله آنها را رد کردند و در تماس تلفنی با وزیرخارجه آمریکا تاکید کردند که اجازه استفاده از خاک عراق برای انجام چنین حملاتی را نخواهند داد.

عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق روز چهارشنبه به عربستان سفر کرد و با ملک‌سلمان پادشاه این کشور و محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی دیدار و گفت وگو کرد. نخست‌وزیر عراق پس از بازگشت از عربستان در بیانیه‌ای اعلام کرد: برای تبریک روز ملی عربستان در این کشور حضور یافتیم و با پادشاه و ولیعهد این کشور برای بررسی روابط رو به گسترش دو طرف و نیز شرایط منطقه‌ای و تلاش برای آرام کردن اوضاع و دور کردن خطر آغاز هرگونه درگیری یا جنگ و جبران خسارات تمامی این موارد دیدار و گفت‌وگو کردیم.

دیدارها فشرده، گسترده، صریح و مستقیم بودند، پیشنهادهایی را برای ایجاد راه‌حل‌هایی جهت کمک به پیشرفت و توسعه روابط دو کشور به ویژه در زمینه نفت و معاملات تجاری و نیز آرام کردن شرایط منطقه و ممانعت از آغاز جنگ ارائه کردیم. در دیدارهای فشرده‌مان با پادشاه و ولیعهد عربستان بازخوردهای بسیار مثبتی دریافت کردیم و ما به پیشروی به سوی بهبود اوضاع و ممانعت از بروز هرگونه درگیری یا احتمال آغاز هرگونه درگیری یا جنگ در منطقه امیدوار هستیم، همه مخالف جنگ هستند و تنها آرامش را می‌خواهند. او با اشاره به اینکه شرایط منطقه دشوار و پیچیده است، بر شکیبایی و تلاش برای دستیابی به کلیدها، در‌ها و راه‌حل‌هایی قابل قبول برای همه طرف‌ها تاکید کرد. خبرگزاری رسمی عربستان (واس) گزارش داد که دیدار عبدالمهدی و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان بر حملات اخیر به تاسیسات نفتی آرامکو متمرکز بود. شبکه المیادین پیش از سفر عبدالمهدی به ریاض به نقل از منابع آگاه اعلام کرده بود که این سفر به منظور ارائه ابتکار عملی برای میانجی‌گری میان تهران و ریاض است. این منابع همچنین گفته‌اند که هدف عراق برگزاری نشستی میان مقامات ایران و عربستان در بغداد پایتخت این کشور است. برهم صالح رئیس‌جمهوری عراق پیشنهاد برگزاری این نشست را ارائه کرده است.
سفر عبدالمهدی برای میانجی‌گری نبود

اما رئیس‌جمهور عراق با اشاره به اینکه سفر اخیر عبدالمهدی به ریاض برای میانجی‌گری در مساله ایران نبوده گفت، نخست‌وزیر عراق تنها پیشنهادهایی را برای کاهش تنش منطقه با سعودی‌ها در میان گذاشته است. به گزارش «ایسنا» برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق با حضور در برنامه «خارج الحدود» که از شبکه ان‌آر‌تی عربی پخش می‌شود گفت: برای ایجاد آرامش در منطقه بعد از تنش اخیر میان تهران و واشنگتن، عراق تماس‌هایی با طرف ایرانی دارد، زیرا عراق خواهان وقوع جنگ دیگری نیست. وی در رابطه با سفر اخیر عادل عبدالمهدی به ریاض هم گفت: عبدالمهدی در سفر اخیرش به عربستان میانجی‌گر نبود بلکه تنها پیشنهادهایی به منظور کاهش تنش در منطقه را به آنها داد.

برهم صالح در پاسخ به این سوال که اگر واشنگتن به عراق فشار بیاورد تا از ایران فاصله بگیرد موضع این کشور چه خواهد بود گفت: حرف‌های زیادی در این رابطه شنیده می‌شود؛ واقعیت این است که ایران و عراق دو کشور همسایه هستند و باهم روابط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی دارند. من به‌دنبال انکار حضور و نفوذ ایران در عراق نیستم همان‌گونه که ایرانی‌ها نیز به حضور و نفوذ عراق در ایران اعتراف می‌کنند؛ این روابط متقابل است و ریشه تاریخی دارد. او افزود: روابط باید براساس احترام به استقلال و حاکمیت کشورها باشد، نمی‌خواهیم به جنگ‌ها و اختلافات گذشته با ایران بازگردیم.
دیدار جابری‌انصاری با عمار حکیم

در تحولی دیگر، معاون امور مجلس و ایرانیان وزارت امورخارجه ایران با رئیس جریان حکمت ملی عراق دیدار و گفت‌وگو کرد. حسین جابری‌انصاری که به عراق سفر کرده است با عمار حکیم دیدار و دو طرف در رابطه با آخرین تحولات سیاسی منطقه، روابط دوجانبه ایران و عراق و راه‌های گسترش آن بحث و تبادل‌نظر کردند. در این دیدار در رابطه با لزوم انجام گفت‌وگو برای حل اختلافات و نقشی که عراق در این راستا می‌تواند ایفا کند، تاکید شد. جابری‌انصاری و عمار حکیم در رابطه با برگزاری مراسم راهپیمایی اربعین حسینی و خدمات‌رسانی به زائران نیز گفت‌وگو کردند. همزمان با تحرکات دیپلماتیک دولت عراق، روز جمعه عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق، در سفری اعلام نشده به امارات‌عربی‌متحده با محمد بن‌زاید آل‌نهیان، ولیعهد ابوظبی و جانشین فرمانده نیروهای مسلح این کشور، درباره تحولات منطقه، به‌ویژه تنش در خلیج‌فارس و راهکار جلوگیری از افزایش بی‌ثباتی و مهار آثار زیانبار آن گفت‌وگو کرد.
درخواست آمریکا و عربستان از پاکستان

این تحولات در شرایطی است که عمران‌خان نخست‌وزیر پاکستان نیز گفته است که ترامپ و بن‌سلمان از او خواسته‌اند موضوع تنش‌زدایی در منطقه را در دیدار با همتای ایرانی خود مطرح کنم. موضوعی که حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران در نشست خبری با رسانه‌ها در نیویورک این خبر را تایید کرد. «عمران‌خان» در یک نشست خبری با اشاره به دیدار خود با رئیس‌جمهور آمریکا گفت: ترامپ از من خواسته که موضوع تنش‌زدایی در منطقه را در دیدار با رئیس‌جمهور ایران مطرح کنم. او افزود: پیش از این نیز «بن سلمان» از من خواسته بود درباره تنش‌زدایی بین تهران و ریاض رایزنی و میانجی‌گری کنم.
واکنش عمان به ابتکار صلح هرمز

از سوی دیگر وزیر امورخارجه عمان در گفت‌وگویی مواضع عمان را درباره «ابتکار صلح هرمز» که توسط ایران در سازمان ملل ارائه‌ شد بیان کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از المانیتور، یوسف بن‌‌علوی در گفت‌وگو با این پایگاه خبری گفت که عمان حمایت از «ابتکار صلح هرمز»، طرح امنیت خلیج‌فارس ارائه شده توسط حسن‌ روحانی، رئیس‌جمهور ایران را اگر مبتنی بر «ثبات باشد»، بررسی خواهد کرد.

بن‌علوی با اشاره به طرح روحانی گفت که «من آن را ندیده‌ام» اما، «اگر موضوع آن[طرح] مبتنی بر ثبات باشد، البته که از آن حمایت خواهیم کرد.» رئیس‌جمهوری ایران در سخنرانی خود در هفتادوچهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل درباره طرح پیشنهادی‌اش برای امنیت خلیج‌فارس گفت: بنا به مسوولیت تاریخی کشورم در حفظ امنیت، صلح، ثبات و پیشرفت در منطقه خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز، همه کشورهایی را که از تحولات خلیج‌فارس و تنگه هرمز متاثر می‌شوند به «ائتلافِ امید»HOPE یعنی«ابتکار صلح هرمز» (Hormoz Peace Endeavor) دعوت می‌کنم.

او افزود: هدف «ائتلاف امید» ارتقای صلح، ثبات، پیشرفت و رفاه کلیه ساکنان حوزه تنگه هرمز، و تفاهم متقابل و روابط صلح‌آمیز و دوستانه میان ایشان است. این ابتکار حوزه‌های مختلف همکاری مانند تامین همگانی امنیت انرژی، آزادی کشتیرانی و انتقال آزادانه نفت و سایر منابع نسبت به کشورهای حوزه تنگه هرمز و فراتر از آن را در بر می‌گیرد. بن‌علوی در ادامه در پاسخ به اینکه چشم‌انداز و نقش عمان درباره تعامل بهتر با ایران و مسائل امنیتی گسترده‌تر در منطقه خلیج‌فارس چگونه است و آیا این کشور خود را یک میانجی برای این اختلافات می‌داند، گفت: درباره مساله ایران به‌عنوان جریان‌های روز، نظرهای زیادی مبنی بر این بوده‌اند که حل‌وفصل این بحران از طریق دیپلماسی است. هر دو طرف یا حتی تمامی طرفین، به طریقی تمایل‌شان را برای مشارکت در نوعی دیپلماسی، چه دیپلماسی آشکار یا دیپلماسی غیرعلنی، ابراز کرده‌اند.

وزیر امور خارجه عمان گفت: عمان تاکید دارد که ما نقش میانجی نداریم. چیزی که ما برای خود انتخاب می‌کنیم، نقش تسهیل‌کننده است. او افزود: ما اکنون مسائل را این‌گونه می‌بینیم. البته تصور یا دیدگاه‌های هرکسی در بحران کنونی، در نتیجه حملات رخ‌داده به آرامکو، یک تصور واکنشی است. وقتی غافلگیری در کار باشد، واکنش شدیدی در پی خواهد بود. سپس تصوری دیگر، نوعی تصور واضح‌تر از آن اقدامات ایجاد می‌شود. ما هنوز در آن دوره هستیم.