انتقاد علیزاده از برنامه‌های استعدادیابی تلویزیون

 نشست خبری جشنواره جوان با انتقاد شدید از رویکرد صداوسیما در قبال موسیقی و همچنین برنامه‌های استعدادیابی تلویزیون همراه بود. در این نشست همچنین هشدار داده شد که باید قوانینی وضع شود تا از استفاده ابزاری و تبلیغاتی خانواده‌ها از کودکان هنرمند و برگزیده‌شان، جلوگیری شود.

 نشست رسانه‌ای «سیزدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان» و رونمایی از پوستر این جشنواره یکشنبه (۳۰ ‌تیر ماه) با حضور حسین علیزاده، حمیدرضا اردلان، آذین موحد و مهرداد پاکباز از اعضای هیات داوران، هومان اسعدی (دبیر جشنواره) و علی ثابت‌نیا (مدیرعامل انجمن موسیقی) در دفتر موسیقی برگزار شد.

حسین علیزاده در بخشی از این نشست خاطرنشان کرد: جشنواره جوان حرمتی پیدا کرده است که هر کسی وارد شود سعی می‌کند بیشتر به این جشنواره خدمت کند. آقای ثابت‌نیا هم در امور جشنواره ثابت قدم هستند. در اینجا اتحاد خیلی خوبی به وجود آمده و همه با یک هدف کار می‌کنیم و با این حال که شرایط سخت است، با لذت کار می‌کنیم. گاهی یادمان می‌رود که کجا زندگی می‌کنیم و یادمان می‌رود که شرایط موسیقی در ایران چقدر دشوار است. جشنواره جوان یک چیز ویژه خودش است و هیچ‌کس باور نمی‌کند در ایران و در این شرایط چنین چیزی برگزار شود.

علیزاده با بیان اینکه هر چیزی که تداوم پیدا می‌کند پیشرفت خواهد کرد، گفت: این جشنواره پاک و معصوم است و هر کس به آن نرسد باخته است.

او تصریح کرد: سال‌ها گفتیم و معتقدم که حتی یک نفر در صداوسیما فکر فرهنگی ندارد. صداوسیما که موسیقی را جزو فرهنگ نمی‌داند؛ پس فکرشان ضدفرهنگ است. وای به حال مملکتی که صداوسیمای آن اهمیت موسیقی را درک نکند. موسیقی متعلق به تمام تاریخ این فرهنگ است. امیدوارم با تلاش‌های آقای اسعدی (دبیر جشنواره جوان) بعد از این سال‌ها نتیجه بگیریم و اگر نگیریم ما همیشه به شرایط موسیقی و شرایطی که صداوسیما برای موسیقی ایجاد کرده است، معترض خواهیم بود.

این نوازنده و آهنگساز اضافه کرد: ما وظیفه‌مان گفتن است؛ قطعا سال‌ها برای شعار دادن دیر است. این جشنواره نتیجه کار ملی است. هر هنری پول در آن باشد صدا و سیما در آن پیش قدم است. هر هنری هم که پول درآر نباشد و معنوی باشد، صدا و سیما به فکرش نیست.

این آهنگساز در ادامه به استفاده تبلیغاتی والدین از کودکانی که در جشنواره مقام می‌آورند، پرداخت و گفت: امیدوارم پدر و مادرها از فرزندانی که در جشنواره چهره می‌شوند، سوء استفاده نکنند. باید از والدین تعهد بگیریم که فرزندان خود را با یک هدف تبلیغاتی دنبال نکنند و بدانند شرکت‌کنندگانی که در جشنواره موفق می‌شوند، مسئولیتشان بیشتر است و باید بیشتر کار کنند. کسی که در کودکی به جایی می‌رسد برایش یک خطر است و ممکن است دیگر پیشرفت نکند و همان حد بماند؛ چراکه در دوره‌ای به او بسیار توجه می‌شود ولی پس از مدتی رها می‌شود و این امر او را سرخورده خواهد کرد. زمانی که صداوسیما بخواهد از این کودکان حمایت کند، از بخشی این کار را می‌کند که نتیجه منفی خواهد داشت. 

علیزاده سپس گفت: کسی که در سنین پایین مطرح می‌شود، در معرض خطر قرار می‌گیرد و دیگر کار را ادامه نمی‌دهد. صداوسیما هم از منظری به این جشنواره توجه می‌کند که باز هم توجه مناسبی نیست و به پیشرفت این جوانان و نوجوانان ضربه می‌زند.

از این استاد موسیقی سوال شد که جشنواره جوان برای جلوگیری از حضور برگزیدگان آوازخوان جشنواره در سنین پایین در تلویزیون چه تدابیری اندیشیده است؟ که پاسخ داد: این موضوعی جدید است. ما درباره‌اش فکر کرده‌ایم و باز هم درباره‌اش صحبت می‌کنیم. شرایطی خواهیم گذاشت که شرط گذاشته شود آیا یک بچه از لحاظ فکری به سن بلوغ رسیده است که برای شرکت در برنامه تلویزیونی تصمیم بگیرد. به نظرم جشنواره با این موضوع جدید باید برخورد جدیدی داشته باشد. والدین می‌توانند مخرب عمل کنند و این می‌تواند به ضرر آن بچه باشد.
اگر صدا و سیما برنامه‌های خوب داشت ما هم استقبال می‌کردیم. اما همه چیز تبلیغاتی است و این اتفاق از ناآگاهی والدین سرچشمه می‌گیرد. ما نمی‌توانیم جلوی والدین را بگیریم. در درجه اول والدین باید حواسشان باشد. اما قطعا برخورد جشنواره از این به بعد با این مسئله جدی‌تر خواهد بود.

علیزاده با اشاره به یکی از برنامه‌های تلویزیون با موضوع استعدادیابی گفت: متاسفانه ما صبح تا شب علیه غرب شعار می‌دهیم ولی حتی شکل و ظاهر برنامه‌هایمان مثل آنهاست. در برنامه‌های تلویزیونی ما تبلیغات، در بالاترین سطح اهمیت است. اما در برنامه‌های تلویزیونی در غرب، فردی که برنده می‌شود هم جنبه تبلیغاتی دارد که قصد دارند چهره‌سازی می‌کنند و هم از طرفی به رشد آن فرد کمک می‌کنند. ما می‌خواهیم موسیقی کشور را از منجلابی که در آن هست بیرون بیاوریم. حرام و حلال کردن موسیقی درباره جشنواره غلط است؛ چراکه در جشنواره موسیقی جوان این بچه‌ها کاری آسمانی می‌کنند. چرا تهران را با لس‌آنجلس مقایسه می‌کنید؟ جریانات تبلیغاتی و سرمایه‌گذاری در کشورهایی مانند امریکا بسیار مافیا دارد و پیچیده است.

او بیان کرد که تمام کار جشنواره در سیزده دوره را نمی‌توان فقط به یک خواننده نسبت داد و افزود: در جشنواره جوان نابغه‌هایی هستند که در سطح جهان نابغه‌ بوده ولی چون نوازنده هستند در هیچ برنامه تلویزیونی از آنها استقبال نمی‌شود. این است که اگر بخواهیم مقایسه کنیم نباید هر چیزی را از اروپا تقلید کنیم چون آنها سازنده عمل می‌کنند.

علیزاده ادامه داد: جشنواره موسیقی جوان تقلید ندارد و به طور ناب از فرهنگ ماست. من گاهی خجالت می‌کشم که شکل ظاهری تلویزیون ما شبیه به تلویزیون غربی‌هاست. رادیو و تلویزیونی که بیشترین شعارها بر علیه امریکا را دارد، بزرگترین مقلدِ برنامه‌های تبلیغاتیِ امریکاست.

او سپس این پرسش را مطرح کرد که آتیه بچه‌هایی که در جشنواره جوان برگزیده می‌شوند چه می‌شود؟ و خودش پاسخ داد: جشنواره باید بودجه عالی داشته باشد و به یک سازمان تبدیل شود و از بچه‌ها استعدادیابی کند و می‌تواند جوانان را از روزمرگی درآورد. باز هم دست این جشنواره درد نکند که با همین بودجه کم به یک تکیه گاه ملی تبدیل شده است. همه باید از لحاظ اقتصادی به آن یاری دهند. به نظر من بهتر است که هنرستان‌ها به جای اینکه برای جذب هنرجو درخواست دهند از همین برگزیدگان استفاده کند. موفق بودن این جشنواره به دلیل مستقل بودن آن است. اگر مشکلات مالی آن حل شود، مشکلات معنوی نخواهد داشت. نگاه حکومتی نسبت به یک مقوله فرهنگی خیلی فقیر است.

علیزاده در ادامه گفت: هیچ محدودیتی برای ردیف‌ها نیست. ما مرتب به این موضوع فکر می‌کنیم که بچه‌ها بتوانند اصول را رعایت کنند. از طرفی می‌خواهیم که آنچه که خودشان خلق می‌کنند را بنوازند. جشنواره جایی برای استعدادیابی است. همه آدم‌ها استعداد دارند ولی مسیرش باید مشخص شود. جشنواره حسنش این است که از سن‌هایی پایین استعدادیابی می‌کند. ما با خانواده‌های آگاه هم طرف هستیم. ما نگاه نخبه‌گرایی نداریم. در هنر اگر شما یک استعداد متوسط داشته باشید ولی پشت کار داشته باشید، موفق خواهید شد. مهم پشت کار است. کشور ما دچار سیاست‌زدگی است و رفتارهای بسیار مادی دارد. کسی از خارج نمی‌خواهد به جشنواره‌های ما بیاید، ما خیلی هنر کردیم جوانان از روستاهای اطراف را جذب کردیم.

این نوازنده ایرانی در ابتدای نشست جشنواره جوان خاطرنشان کرد: در این جشنواره با چهره‌های بسیار جوانی برخورد می‌کنیم که اصلا برای ما باورپذیر نیست. پسر بچه‌ای آمده بود که افشاری می‌نواخت و ما متعجب که این پسر کی وقت کرده این ردیف را یاد بگیرد. تشکر می‌کنم از هومان اسعدی (دبیر جشنواره جوان) که بسیاری از این جوانان مدیون زحمات او هستند. هیچ وقت شرایط برای موسیقی ایده‌آل نیست، ولی با این حال سعی می‌کنیم با حداقل امکانات کار خود را انجام دهیم. خوشبختانه سیاست‌های انجمن موسیقی حتی اگر مدیر آن عوض می‌شده، مثبت بوده و به برگزاری جشنواره موسیقی جوان کمک کرده است.

رشد آماری جشنواره موسیقی جوان

علی ثابت‌نیا ـ رئیس جشنواره موسیقی جوان و مدیرعامل انجمن موسیقی ایران ـ هم گفت: سیزدهمین جشنواره موسیقی جوان از نظر آمار رشد بسیاری داشته است. ۲ هزار و ۱۲۱ نفر در این جشنواره شرکت کرده‌اند. در دوره دهم ۱۲۶۷ نفر، در دوره دوازدهم ۱۶۳۳ نفر، در این دوره ۲ هزار و ۱۲۱ نفر. سال گذشته با تبلیغات خوب برای جشنواره شاهد رشد ۲۰ درصدی از نظر شرکت در جشنواره موسیقی جوان هستیم. حتما در سال‌های آینده با تدابیر بهتر، تعداد شرکت کنندگان بیشتر خواهد شد.

او ادامه داد: در این دوره از حضور ۱۱۰ داور در ۱۱۰ رشته‌ی سازی و آوازی بهره می‌بریم. هنرمندانی از ۳۱ استان در جشنواره شرکت کرده اند، یعنی از تمامی استان های کشور راه یافته به بخش نهایی جشنواره داریم. تلاش دبیرخانه و بخش پشتیبانی جشنواره این است که بتواند خدمات رفاهی ویژه‌ای را برای شرکت کنندگان فراهم کند؛ به‌خصوص کسانی که از شهرستان‌ها به تهران می‌آیند.

ثابت‌نیا با بیان اینکه، تمام تلاش همکارانش در این دوره از جشنواره در راستای حفظ سطح کیفی جشنواره بود، گفت: متاسفانه بودجه جشنواره بیشتر نشد اما هزینه‌ها با توجه به تورم بیشتر شد. هنر جشنواره همین بود که سطح کیفی‌اش را در سطح جشنواره سال گذشته حفظ کند. شرکت‌کنندگان شهرستانی که صاحب رتبه شوند، به نمایندگی‌های انجمن موسیقی در استانشان معرفی می شوند تا از امکانات آموزشی بیشتری برخوردار باشند. برنامه‌ریزی شده که قطعاتی از شرکت‌کننده‌ها را بسازیم تا به صورت اینترانتی در اختیار مردم قرار بگیرد.

صداوسیما دست از لجاجت بچه گانه‌اش بردارد

هومان اسعدی ـ دبیر جشنواره جوان ـ نیز اظهار کرد: گستردگی جشنواره نسبت به دوره‌های پیشین بیشتر شده است. در مکانیسم داوری تدابیری اندیشیده‌ایم و امیدواریم بتوانیم در بخش‌های دیگر هم این تدبیر را داشته باشیم. آثار باید به صورت ویدیویی برای ما ارسال شود تا شرکت‌کننده اهراز هویت شود. در جلسات داوری صوت پخش می‌شد و به جای اسم شرکت‌کنندگان کُدها قرار می‌گرفت. امسال در بخش موسیقی دستگاهی نشست‌هایی با عنوان نقد و بررسی اجراها برگزار می‌شود. این نشست‌ها می‌تواند بار آموزشی بالایی برای شرکت‌کنندگان داشته باشد. امیدواریم این نشست‌ها فتح بابی برای کارگاه‌های آموزشی باشد.

او ادامه داد: در چند سال گذشته گروه سنی «ج» اوضاع کیفی چندان خوبی نداشت. اما امسال در رده سنی «ج» اجراهای بسیار خوبی داریم. این نشان می‌دهد که استمرار جشنواره باعث پیشرفت این گروه سنی شده است. کیفیت اجراها در این دوره بسیار بهتر از قبل بود. با توجه به گسترش جشنواره در بخش موسیقی نواحی شرکت‌کننده در بخش سازهایی داشتیم که اصلا فکر نمی‌کردیم چنین نوازندگانی وجود داشته باشند. اگر همین روند پیش برود، بودجه جشنواره کفاف نمی دهد.

اسعدی اضافه کرد: در این روزها جا دارد که صدا و سیما پوشش خوبی از این جشنواره داشته باشد. امیدوارم صدا و سیما دست از این لجاجت بچه گانه‌اش بردارد و جشنواره را پوشش تصویری بدهد. وقتی جوانی سازِ منطقه خودش را می‌نوازد، چرا نباید تلویزیون به آن بپردازد.

او در ادامه گفت که در جشنواره‌های موسیقی می‌توانستیم مرکزیت فرهنگی خود را با همسایه‌هایمان نشان دهیم و با آن‌ها همکاری کنیم و آرزو داریم که حداقل کشورهای همسایه را جذب کنیم ولی در ایران به این ابعاد توجه نمی‌شود.

افزایش حضور زنان در موسیقی نواحی

حمیدرضا اردلان، از داوران جشنواره جوان هم بیان کرد که بیشتر نوازندگان موسیقی نواحی ایران مردان بوده‌اند. اما شاهدیم که هر چه جشنواره به پیش می رود، حضور زنان بیشتر می شود.

او ادامه داد: در این لحظه تعداد مردان که شرکت کرده‌اند هفت برابر بیشتر است. زن‌ها در اجرای مقام ها و لحن ها دقت نظر بیشتری دارند.

اردلان گفت: جامعه و فرهنگ نیاز به مبادله دارد. تصور کنید که از سراسر ایران صدها نفر نوازنده با فرهنگ‌های متنوع در کنار هم قرار می گیرند و سنت های فرهنگی‌شان را مبادله می کنند.


او با بیان اینکه فرهنگی که تبادل نداشته باشد، افول خواهد کرد، گفت: جشنواره موسیقی جوان بستری شده که ناب‌ترین تبادلات فرهنگی در آن اتفاق می‌افتد و باعث شده این امر جدی تلقی شود. تلویزیون بی توجه به این مبادله است. فرهنگی که مبادله درون زا و بیرون زا را از دست بدهد، باید نشانه های افولش را ببینیم. جشنواره موسیقی جوان بستری شده تا ناب‌ترین مبادلات در بسترش شکل گیرد. این مبادله از سوی جامعه موسیقی کشور جدی تلقی شود. این معیار بودن جشنواره موسیقی جوان سال ها بعد به شکل‌گیری ذائقه شنیداری ما کمک می کند. این امر سبب می‌شود معیار پیدا شود.
 
او ادامه داد: جوانان به اعتبار جشنواره از شهرستان خود می‌آیند و در برابر بزرگ‌ترین داوران خود را به نمایش می‌گذارند. این جشنواره جایزه خاصی ندارد ولی به اعتبار آن می‌آیند. این جشنواره‌ها بعدا به افزایش سطح موسیقایی کشور منجر خواهد شد. در کشور ما یک چپاول باب شده است. گاهی شاهدیم که مدیران کشور به سرمایه‌های ایران رحم نمی‌کنند. علتش این است که نغمه‌های فرهنگی اصیل را نشنیده‌اند.‌ وقتی گوش در یک جامعه خراب شود چه انتظاری می‌توان داشت؟ جشنواره موسیقی جوان کارش تعمیر گوش‌هاست.


مهرداد پاکباز نیز بیان کرد که وقتی رویکرد صحیحی درباره گروه سنی الف رخ ندهد، ممکن است تاثیر جشنواره مخرب باشد. یک نوجوان ۱۲ یا ۱۳ ساله وقتی موفقیتی در شبکه های اجتماعی به دست می آورد، اگر این اقبال را در سال های آینده از دست بدهد، تاثیرش بر روی این نوجوان بسیار مخرب خواهد بود. برای برخورد با این مسئله یک جنس از نخبه‌گرایی شرق دور را شاهدیم.

پاکباز همچنین گفت: فرق موسیقی کلاسیک و نواحی این است که موسیقی کلاسیک در انحصار شهرهای بزرگ است. باید تدابیری اندیشیده شود که در شهرستان‌ها هم جا بیفتد و از اساتید خوب استفاده شود و این سازها فرهنگ سازی شوند و به صورت یک آموزش همگانی دربیاید.

در این نشست همچنین سوال شد که چرا در جشنواره جوان به موسیقی راک یا جز توجه نمی‌شود؟ که او جواب داد: موسیقی‌های پاپ و جز بنیاد آکادمیک‌ در ایران ندارد.

در پایان از پوستر سیزدهمین جشنواره موسیقی جوان رونمایی شد.