کاهش تنش؛ وظیفه پلیس آموزش دیده

انتشار فیلم برخورد خشونت‌آمیز پلیس با دختر جوانی در پارک پلیس تهرانپارس در چند روز اخیر با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد. واکنش‌هایی که با‌وجود اشتباهات و خطاهای احتمالی متهمان کفه ترازوی افکار عمومی را به سبب خطای انسانی مأمور حاضر در صحنه به نفع دستگیرشدگان سنگین کرد.

هر چند پلیس در دو روز گذشته توضیحاتی در خصوص این فیلم ارائه کرد اما در این خصوص چند نکته حائز اهمیت وجود دارد که به نظر می‌رسد نیروی انتظامی باید با صراحت و شفافیت پاسخگوی آن باشد.

نخست اینکه حتی اگر دستگیرشدگان همگی موادمخدر توهم زا مصرف کرده بودند و در حالت طبیعی نبودند و مرتکب جرم شده‌اند آیا پلیس اجازه دارد که با این افراد چنین برخورد کند؟ پلیس، امین جامعه است و به نظر می‌رسد تخطی یک یا دو مأمور نمی‌تواند خدشه‌ای در زحمات کل پلیس ایجاد کند ولی تکرار رفتارهای خشونت بار پلیس با مردم شاید لطمه‌ای جبران‌ناپذیر بر این وجهه وارد کند. شکیبایی و آرامش از اصول اولیه‌ای است که پلیس آموزش دیده پیش از ورود به یک عملیات و در مواقع بحرانی و حساس باید داشته باشد. در همین چند ماه یا چند سال اخیر حداقل با چند پرونده اینچنینی روبه‌رو بوده‌ایم؛ برخورد با زن رقصنده در رشت، برخورد پلیس با زن معترض در مقابل استادیوم آزادی، کتک زدن یک راننده در پمپ بنزینی در شیراز از سوی سه مأمور راهور (پاییز 95)، برخورد مأمور گشت ارشاد با زن بی‌حجاب(اسفند97) هر چند در تمامی این موارد پلیس مدعی برخورد با مأمور خاطی شده و از جامعه عذر خواهی کرده اما تکرار این رفتارهای خشن، افکار عمومی را در برخورد قاطعانه پلیس با مأموران خاطی دچار شبهه و تردید می‌کند چرا که اغلب نیز قول برخورد با مأموران خاطی در حد یک خبر می‌ماند و هیچگاه رسانه‌ای نمی‌شود.

دومین مسأله بحث جلوگیری از ترویج خشونتی است که مجموعه پلیس و بخصوص پلیس پیشگیری سال‌ها برای تحقق آن تلاش کرده است. بسیاری از مسئولان و فرماندهان انتظامی در نشست‌ها و مراسم‌ مختلف بر این نکته تأکید داشته‌اند که مشکلات اقتصادی و اجتماعی بسترساز ترویج خشونت است و دیدن فیلم‌ها و تصاویر شبکه‌های اجتماعی مکمل فرآیند ترویج خشونت. اما وقتی یک مأمور پلیس اقدام به عملی خشونت‌آمیز می‌کند ناخودآگاه می‌تواند همه تلاش‌های مدیران و فرماندهان انتظامی در خصوص مبارزه با خشونت در جامعه را زیر سؤال ببرد و فضا را برای سوء‌استفاده افراد مغرض هموار کند.

نکته سوم هم برخوردهای محتاطانه مدیران بخش‌های مختلف نیروی انتظامی با رسانه‌هاست. رؤسای بخش‌های مختلف پلیس تقریباً هیچ یک علاقه‌ای به اعلام نظر نداشتند یا به نوعی از پاسخگویی طفره می‌رفتند. از فرمانده نیروی انتظامی تا معاونت اجتماعی هیچ‌کدام حاضر به گفت‌و‌گو نشدند و حتی رئیس پلیس پیشگیری هم که چند ثانیه‌ای صحبت کرد ما را تنها به توضیحات مرکز اطلاع‌رسانی پلیس تهران بزرگ ارجاع داد!

عزل مأمور خاطی و جانشین کلانتری

 سردار رحیمی رئیس پلیس پایتخت در این باره می‌گوید: جانشین کلانتری و مأموری که درگیری ایجاد کرده از مسئولیت عزل شده‌اند و در حال حاضر در اختیار بازرسی ناجا قرار دارند.

جانشین کلانتری در گام نخست اقدام به ارائه تذکر به این افراد کرد که افراد حاضر در محل نیز شاهد این موضوع هستند. اما این افراد با مأموران درگیر شده و اقدام به رفتارهای نامناسبی کردند و به قانون نیز تمکین نکردند که پس از آن درگیری رخ داد.

رئیس پلیس پایتخت درباره اینکه آیا دستگیرشدگان در بازداشت هستند یا خیر عنوان می‌کند: پنج نفر شامل سه مرد و دو زن جوان در بازداشت پلیس هستند. جرم آنها خودداری از عمل به دستور پلیس، هنجارشکنی، درگیری با مأمور و نیز کشف حجاب است.

رحیمی درباره اینکه چرا از مأمور زن در این ماجرا استفاده نشده گفت: گزارش ما از ۱۱۰ به کلانتری واصل شده و بنا نیز بر برخورد نبوده و همکاران ما برای تذکر به این منطقه رفته بودند که آن درگیری رخ داد.

وی درباره اینکه آیا رفتارهای مأموران پلیس مستندسازی می‌شود، تصریح می‌کند: ما رفتار مأمورانمان را مستندسازی می‌کنیم اما در این مورد دوربین نداشتیم.

رئیس پلیس پایتخت همچنین درباره اینکه چطور پلیس مصرف مواد مخدر از سوی این افراد را بلافاصله تأیید کرد، می‌گوید: هنگام حضور پلیس در محل این افراد وضعیت و رفتار عادی نداشتند و به طور کامل کشف حجاب کرده بودند.

مأمور خاطی بازداشت نشده

سرهنگ عبدالوهاب حسنوند سرکلانتر شرق تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه حوادث «ایران» در خصوص جزئیات این ماجرا می‌گوید: این فیلم از قسمتی منتشر شده که بدرستی واقعیات را نشان نمی‌دهد چراکه آن دختر نوجوان که به ظاهر حالت عادی نداشته پس از تذکرات مأمور پلیس شروع به هتاکی و فحاشی می‌کند و حتی سیلی به‌صورت مأمور می‌زند وعینک او را می‌شکند و در مقابل هم مأمور پلیس عصبانی شده و با او برخورد می‌کند.

وی در پاسخ به این سؤال که اگر در نظر بگیریم که آن دختر مواد مخدر توهم زا هم مصرف کرده آیا مأمور پلیس نباید مانع از تنش شده و رفتار شخصی را وارد حریم پلیسی نکند عنوان می‌کند: کاملاً درست است مأموران ما آموزش‌های لازم را در خصوص کاهش تنش‌ها و برخورد با متهمان دیده‌اند و  او هرگز نباید خشم و عصبانیتش را در این ماجرا دخیل می‌کرد.

سرهنگ حسنوند در جواب این پرسش که آیا بحث حالت غیرطبیعی دختر نوجوان و اینکه او مواد مخدر مصرف کرده تأیید شده یا نه تصریح می‌کند: از او آزمایش‌های لازم گرفته شده اما هنوز جواب آن نیامده و استفاده دختر نوجوان از مواد مخدر اثبات نشده است.

سرکلانتر شرق تهران در پاسخ به اینکه گفته می‌شود مأمور خاطی بازداشت شده، آیا صحت دارد یا نه می‌گوید: ایشان بازداشت نشده اما در اختیار بازرسی ناجا قرار دارد تا پس از بررسی مستندات در موردشان تصمیم‌گیری شود.

اما سؤالی که در این میان مطرح می‌شود اینکه اگر این فیلم منتشر نمی‌شد و دستگیرشدگان بعد از چند روز اقدام به شکایت از مأمور خشن و خاطی می‌کردند اتفاقی می‌افتاد؟! آیا پلیس همانند حالا که فیلم دست به دست و با واکنش‌های منفی جامعه هم روبه‌رو شده است، با مأمور خاطی برخورد می‌کرد؟!

واکنش نمایندگان خانه ملت

این ماجرا البته با واکنش‌هایی هم از سوی برخی از نمایندگان مجلس روبه‌رو شد. به‌طوری که محمود صادقی نماینده مردم تهران در خانه ملت هم در خصوص رفتار خشونت‌آمیز مأمور با دختر جوان می‌گوید: این رفتار ناقض اصل کرامت انسانی است و این کار موجب خدشه وارد شدن به وجهه نظام و جمهوری اسلامی است.

 نه تنها این کار تأثیر مثبتی در پذیرش هنجارها و ارزش‌های دینی ندارد بلکه موجب بدبینی، کینه و فاصله گرفتن مردم بویژه نسل جوان از حاکمیت خواهد شد وظیفه امر به معروف ونهی از منکر از تکالیف نتیجه محور است و در صورتی که احتمال تأثیر ندهیم انجام این تکلیف ساقط است.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی تأکید می‌کند: متأسفانه نیروی انتظامی که به ظاهر تحت نظارت وزارت کشور است از نظارت مجلس مصون است و ما به وزیر کشور برحسب وظیفه صوری تذکر می‌دهیم تا وظیفه خود را در نظارت بر رفتار نیروی انتظامی اعمال کند البته اینها به معنای نادیده گرفتن خدمات و ایثارگری‌ها و جایگاه اصیل نیروی انتظامی در جامعه نیست.

پروانه سلحشوری، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی، در حساب توئیتری خود می‌نویسد: «نیروی انتظامی و هیچ نهاد دیگری چه به لحاظ قانونی، چه شرعی و چه اخلاقی، حق و اجازه برخورد خشن با شهروندان ندارد. درباره برخورد بسیار زشت و زننده و آزاردهنده با یک دختر نوجوان، بالاترین مسئول مربوطه باید به مجلس پاسخگو باشد.»

طیبه سیاوشی نماینده مردم تهران در مجلس هم با انتقاد از ماجرای پارک تهرانپارس می‌گوید: کلیپ منتشر شده دستگیری یک دختر تحت هر عنوانی رفتار دستگیر‌کنندگان را توجیه نمی‌کند.

طیبه سیاوشی در جلسه علنی روز گذشته در تذکری شفاهی عنوان می‌کند: در روزهای اخیر در تهران با مسأله‌ای فراتر از حجاب در جامعه مواجه هستیم که فقط ایجاد محدودیت در پوشش مدنظر نیست و در واقع امنیت روانی شهروندان تهرانی را سلب کرده است و حرکت در این جهت و پافشاری بر آن علاوه بر زیر پا گذاشتن حقوق شهروندی در نهایت منجر به خدشه وارد شدن بر اعتبار و حرمت قانونی نهادهای نظم‌دهنده امنیت جامعه خواهد شد.