بدون دیپلماسی همیشه خطر جنگ وجود دارد

 ولی نصر در نیویورک تایمز نوشت: هفته گذشته دو نفت کش ژاپنی و نروژی در نزدیکی دریای عمان مورد هدف قرار گرفتند. دولت ترامپ به سرعت ایران را به عنوان مسئول اصلی این حملات معرفی کرد. اما مقامات ایرانی هر گونه دخالتی در این حوادث را رد کرده اند. بسیاری از دولت های اروپایی نیز نسبت به ادعاهای واشنگتن ابراز تردید کرده اند.  شواهد کافی برای اثبات نقش ایران در این حملات وجود ندارد. اما افزایش تنش ها در هفته های اخیر نشان می دهد که کارزار فشار حداکثری ترامپ جواب نداده است.

 در ادامه این مطلب آمده است: در صورتی که تهران این حملات را انجام داده باشد، می توان نتیجه گیری کرد که فشارهای آمریکا به هدف اصلی خود یعنی بازگرداندن ایران به میز مذاکره دست پیدا نکرده اند. در عوض، در شرایط کنونی به نظر می رسد که دو کشور در مسیر تقابل نظامی قرار گرفته اند. مقامات آمریکایی تاکنون شواهد قانع کننده ای در مورد ادعاهای خود فراهم نکرده اند و ظاهرا بیشتر به دنبال بهانه ای برای اقدام نظامی علیه تهران هستند.

شاید آقای ترامپ تمایلی به جنگ با ایران نداشته باشد، اما واشنگتن برای پیشگیری از جنگ باید به دیپلماسی روی آورد. تصمیمات آقای ترامپ باعث تضعیف جایگاه سیاست مداران اعتدالگرا در ایران شده است. آن ها تلاش زیادی برای موفقیت توافق هسته ای و بهبود روابط تهران با کشورهای غربی انجام داده بودند. اما اصولگرایان ایران نسبت به غرب اعتماد ندارند و خواستار خروج کشور از برجام شده اند. در حال حاضر، به نظر می رسد که این اصولگرایان در حال قدرت گرفتن در ایران هستند.

رهبران ایران معتقدند که آمریکا تمام تعهدات خود را زیر پا گذاشت و هدف واشنگتن از تشدید فشارها تغییر نظام است. آقای ترامپ بارها تاکید کرده بود که به دنبال دست یابی به یک توافق هسته ای بهتر، متوقف کردن برنامه موشکی ایران و کاهش نفوذ این کشور در منطقه است.

اما مقامات ایران از میزان تاثیر تحریم های جدید واشنگتن غافل گیر شدند. این تحریم ها زندگی روزمره برای مردم کشور را دشوار کرده اند. چین، روسیه و اتحادیه اروپا نیز قول داده بودند که از توافق برجام دفاع کنند، اما در عمل تمایلی برای مقاومت علیه فشارهای واشنگتن نشان نداده اند.

دونالد ترامپ تصور می کند که ایران در نهایت به میز مذاکره باز می گردد. اما برخی افراد نزدیک به رئیس جمهور برای مدتی طولانی به دنبال سرنگونی جمهوری اسلامی بوده اند. تهران به دنبال نشان دادن این موضوع است که تاکتیک های زورگویی ترامپ به شکست منجر خواهد شد. آن ها تمام ظرفیت های خود را به منظور مقابله با کمپین فشار حداکثری ترامپ به کار گرفته اند. مقامات ایرانی در هفته های اخیر تهدید کرده اند که برنامه هسته ای خود را از سر خواهند گرفت. سازمان انرژی اتمی ایران روز دوشنبه اعلام کرد که ایران تا ده روز دیگر از سقف 300 کیلو گرم اورانیوم غنی شده عبور خواهد کرد. تهران همچنین تهدید کرده است که غنی سازی در سطح 20 درصد را از سر خواهد گرفت.

نیروی نظامی ایران نیز در روزهای اخیر آرایش تهاجمی تری در خلیج فارس گرفته است. ظاهرا رهبران ایران معتقدند که ترامپ بر خلاف مشاوران نزدیک خود تمایلی به جنگ ندارد. اما آن ها می دانند که ادامه دادن وضعیت کنونی در درازمدت امکان پذیر نیست.

بدین ترتیب تنها گزینه باقی مانده برای دو کشور از سرگیری مذاکرات است. آقای ترامپ در هفته های اخیر تلاش کرد پیام های خود را از طریق سوئیس، عمان و ژاپن به رهبران ایران منتقل کند. او تاکید کرده است که تمایلی به اقدام نظامی یا تغییر رژیم ایران ندارد. او در کنفرانس خبری مشترک خود با شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن اعلام کرد که ایران با حکومت کنونی خود نیز میتواند به پیشرفت های بزرگی دست پیدا کند.

اما رهبران ایران در روزهای اخیر به طور عمومی پیشنهادهای ترامپ برای گفت و گوی مستقیم بین دو کشور را رد کرده اند. آن ها تصور می کنند که مذاکره با واشنگتن نتیجه رضایت بخش برای کشورشان به همراه نخواهد داشت. حضور افراد تندرو همچون جان بولتون، مشاور امنیت ملی و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه در تیم ترامپ نیز به نگرانی های تهران افزوده است.

آقای شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن در روزهای اخیر برای میانجیگری بین دو کشور به تهران سفر کرده بود. البته هنوز نمی دانیم که رهبران ایران چه واکنشی نسبت به پیشنهادهای ترامپ نشان داده اند.

اما تهران در صورتی به میز مذاکره باز خواشت گشت که تسلیم در مقابل فشارها تلقی نشود.

ظاهرا هدف از تهدیدات ایران برای از سرگیری برنامه هسته ای یا ایجاد اختلال در مسیر ترانزیت نفت در تنگه هرمز این است که از موضع قدرت وارد مذاکرات شوند. کارزار فشار حداکثری باعث نزدیک تر شدن دو کشور به درگیری نظامی شده است. در صورتی که آقای ترامپ واقعا تمایلی به شروع جنگ ندارد، باید رویکرد خود را تغییر دهد. واشنگتن در صورتی می تواند تهران را برای مذاکره قانع کند که از فشارهای خود بکاهد.

آقای ترامپ باید میزان جدیت خود را نشان دهد. قدرت های جهانی و دیگر طرف های توافق برجام نیز باید تمام تلاش خود را برای بازگرداندن تهران به میز مذاکره انجام دهند. آقای ترامپ باید به این موضوع توجه کند که یک جانبه گرایی و سیاست فشار از اینجا به بعد نتیجه ای برای واشنگتن به همراه نخواهند داشت.

ترامپ در صورتی می تواند به یک توافق جدید دست پیدا کند که به ابزار دیپلماسی روی آورد. باید ببینیم که واشنگتن برای شروع گفت و گو چه امتیازاتی را به تهران پیشنهاد خواهد کرد.